Çek Cumhuriyeti ile ilgili bilgi, başkenti, yönetim biçimi, ekonomisi, haritası, bayrağı, komşuları, coğrafi konumu, tarihi hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Çek Cumhuriyeti
- Yüzölçümü: 78.864 km2.
- Başkenti: Prag.
- Dil: Çekçe.
- Din: Hıristiyan (Katolik % 39, Protestan % 2.5 ve diğerleri/Ortodoks, Musevi).
- Para birimi: 1 Çek kronu=100 heller.
- Başlıca kentleri: Brno, Ostrava, Plzen, Olomuc, Liberec.
Orta Avrupa’da devlettir. Karalarla kuşatılmış bir Orta Avrupa ülkesi olan Çek Cumhuriyeti; kuzeyden Almanya ve Polonya; doğudan Slovakya; batıdan Almanya; güneyden Avusturya ve Macaristan ile çevrilidir. Ülke toprakları, Bohemya ve Moravya-Silezya tarihsel eyaletlerinden oluşur.
YÜZEY ŞEKİLLERİ
Engebeli bir ülke olan Çek Cumhuriyeti, Akdeniz, Kuzey Denizi ve Baltık Denizi’nden hemen hemen eşit uzaklıktadır. Denizle bağlantısı bulunmayan ülkenin başlıca coğrafya bölgeleri; Bohemya, Moravya-Güney Silezya’dır. Elbe Irmağı’ nın akaçladığı Bohemya, ülkenin batı kesiminde yer alır. Paleozoik kayalardan oluşan Bohemya’yı, kuzeydoğudan Krkonoşe ile Südetler ve Jsenekyler çevreler. Bu bölgenin en yüksek tepesi Snezka’dır (1.603 m).
Bohemya’ nın kuzeybatısında Kruşne Hoyüler, Bohemya Ormanları’nda Çesky Les ve Sumara Dağları uzanır. Kruşne Hyüler’in yüksekliği 1.240 m’yi aşmazken, Cesky Les ve Sumara sırtlarının yüksekliği 1.500 m’yi bulur. Bohemya’nın güneydoğu kenarını oluşturan Çek-Morav tepeleri 500-700 m yüksekliğindedir. Dağlarla kuşatılmış Bohemya’nın orta kesimleri, yaylalar ve ovalarla parçalanmıştır: Elbe Ovası, Berunke Çanağı, Plzen Havzası, Yukarı Vivata (Ceske Budevocie) Çanağı vb.
Başkent Prag, bölgenin ortasında Elbe Irmağı’na karışan Vivata Irmağı kıyısındadır. Moravya ve Güney Silezya kuzeyden güneye giderek genişleyen bir havzalar dizisi oluşturur. Ülkenin orta kesimlerini kaplayan engebeli Moravya’yı Morava Irmağı, Yukarı Silezya’nın Çek Bölgesi’ni Oder Irmağı sular. Moravya düzlükleri, Bohemya’yı, Slovakya’daki Karpatlar’dan ayırarak Moravya Kapısı adıyla anılan bir geçit oluşturur. Moravya Kapısı Morava ve Oder havzalarını ayırır.
Kaynak: pixabay.com
İKLİM
Nemli kara ikliminin egemen olduğu ülkede aşırı sıcaklık farkları gözlenir, kışlar oldukça sert, yazlar sıcak ve yağışlıdır. Isı farklılıkları yüzey şekillerine göre değişiklik gösterir. Dağlarda kışlar, alçak bölgelere oranla daha soğuk geçer. Yazlar, dağlarda serin, ovalarda özellikle Moravya’nın güneyi’nde sıcak geçer. Temmuz sıcaklık ortalaması Prag’da 19.4°C, ocak sıcaklık ortalaması -15°C’dir. Yıllık yağış ortalaması; Prag’da 500 mm, yüksek dağlık alanlarda 1.000 mm, ülke genelinde 525 mm’dir.
BİTKİ ÖRTÜSÜ VE HAYVANLAR
Toplam yüzölçümün 1/3’ü ormanlarla kaplıdır. Ladin, köknar, sarıçam, kocaçam gibi kozalaklı türler en sık görülenlerdir. Dağlarda kozalaklı ağaçlar, alçak bölgelerde meşe ve kayın ağaçları yaygındır. Kurt, ayı, vaşak, yaban kedisi, su samuru, porsuk, kokarca, zerdeva, kızıl geyik, karaca, yabandomuzu, dağkeçisi, çeşitli kuş ve sürüngen türleri başlıca doğal hayvanlardır.
DİN
Din özgürlüğü anayasal güvence altında olup sosyalist yönetim döneminde (1948-1990) yasayla çelişmeyen dinsel uygulamalara izin veriliyordu. 1990’da demokratik rejime dönüldükten sonra, tüm dinsel etkinlikler serbest bırakıldı. 1949’da kurulan Kilise İşleri Dairesi, tüm kiliseleri denetimi altına aldı ve din adamlarının maaşlarını ödemeyi üstlendi. Çeklerin büyük bölümü Katoliktir. Protestanlar (Lutherci,Metodist, Baptist, Kalvinci vb) nüfusun % 8’ini oluşturur. Ayrıca demokratikleşmiş ve ulusallaşmış bir Katolik eğilimini simgeleyen Çek Kilisesi’ne bağlı olanlar, Yahudiler ve Ortodokslar da vardır. Sosyalist yönetim döneminde, mallarına ve topraklarına el konulan, manastırlarıyla okulları kapatılan Katolik Kilisesi, eski haklarına yeniden kavuşmuştur. Protestan mezhepleriyle Çek ve Ortodoks kiliseleri, Dünya Kiliseler Birliği üyesidir.
Kaynak: pixabay.com
DİL
Çek Cumhuriyeti sınırları içinde bulunan Bohemya, Moravya ve Silezya’nın anadili. 10 milyon kişi tarafından konuşulur. Her ikisi de Latin alfabesi kullanan Batı Slav dil ailesinden olup çeşitli lehçelere bölünürler. Sözcük yapısı, dilbilgisi ve heceleme açısından temel ayrılıkların çok az olması sonucu her iki halk da gerek konuşmada gerekse yazıda birbiriyle anlaşmakta zorluk çekmez. Modern Çekçenin dokuz söz bölüğü, yedi ad durumu, tekil ya da çoğul olmasına göre iki durumu, üç kişisi, üç zamanı (şimdiki, geçmiş ve gelecek), edilgen ve etken iki çatısı, üç kipi (haber, emir ve şart, dilek-istek) vardır. Dilde tanımlık ve “vurgulayıcı” eylem çekimleri olmamakla birlikte, Slav dillerinin belirgin bir özelliği olan durumlar bulunur. Temel durumlar bir iç değişimle belirtilen (nesti, nositi, nosivati vb) tamamlayıcı ve bitmemiş durum gösteren eylemlerdir (geniş zaman yinelemeli zaman kadar, çeşitli hareketleri de çağrıştıran sayısız örnekle bu durumları daha da tamlar. Bohemya’da en yaygın ağızlar: Güneybatıda Domazlice ağzı; yazılı Çekçenin temelini oluşturan Prag ağzı: kuzeydoğuda Krkonose Dağları bölgesi ağzı, Moravya ve Silezya’daki Çekçe ağızlar: Olomouc çevresinde Hana ağzı; kuzeydoğuda Valak ağzı; Polonya dili öğeleriyle Silezya ağzı; güneydoğuda Slovakçaya en yakın Moravya-Slovak ağzı.
Doğal Kaynaklar: Ülkede çok az miktarda petrol üretilir. Maden kömürü ve linyit üretimi ise öteki enerji kaynaklarını oluşturur. Önemli yeraltı kaynakları; antimon, bakır, kurşun, manyezit, cıva, kalay, çinko ve tuzdur.
TARİH
918-1993 arasında Çekoslovakya adı altında birlikte yaşayan Çek ve Slovak ulusları, SSCB’nin yıkılması üzerine ayrı devletler biçiminde yaşamaya karar verdiler ve Çekoslovakya Parlamentosu’nun aldığı karar gereğince, Çek ve Slovak cumhuriyetleri 1 Ocak 1993’ten başlayarak iki ayrı devlet olarak tarih sahnesine çıktı. Ayrılma öncesi Çekoslovakya’nın devlet başkanı olan Vaclav Havel, bu görevini Çek Cumhuriyeti devlet başkanı olarak da sürdürdü.
