Celali İsyanları Sebepleri ve İsyancılar Hakkında Bilgi

Celaliler kimlerdir? Kimlere Celaliler denir? Celali isyanlarına isim veren celaliler nedir haklarında bilgi.

,

Osmanlı İmparatorluğunda Anadolu’da merkeze karşı isyan edenlerin hepsine birden Celaliler adı verilir. 1519’da Bozoklu Celal’in isyanından dolayı sonraki bütün asilere “Celali” denilmiştir. Bu isyanlar bilhassa XVI. yüzyılın son, XVII. yüzyılın ilk yıllarında olmuştur.

İstanbul’daki devlet adamlarının Anadolu’yu, yani imparatorluğun dayanağı olan anayurdu ihmal etmeleri, mali bakımdan baskı yapmaları bu isyanların başlıca sebebi olduğu için bazen gerçek bir devrimi andırmıştır. Anadolu’da ki bazı Türk komutanları ve askeri tarafından desteklenen bu hareketler, öyle anlar olmuştur ki, devleti bir dış seferden fazla uğraştırmıştır. İsyanların meşru sebepleri böyle olmakla beraber, asker kaçaklarının, haydutların katılması ile zaman zaman Anadolu halkı için de pek zararlı olmuştur.

Celali isyanlarının en ünlüsü Vezir Abaza Mehmet Paşa’nın liderlik ettiği ve M. Osman’ın İstanbul’da yeniçeriler tarafından şehit edilmesi üzerine çıkan milli ihtilaldir.

I. Ahmet zamanında Veziriazam Kuyucu Murat Paşa, IV. Mehmet’in ilk zamanlarında da Veziriazam Köprülü Mehmet Paşa, hem şiddet, hem tedbirli hareketleriyle bu İsyanları bastırmışlardır.

Köprülü Mehmet Paşa’dan sonra Anadolu’da bir Celali meselesi kalmadı; fakat 1683 Viyana bozgunundan sonra asker kaçaklarının çoğalması üzerine son bir Celali hareketi daha oldu. Devletin dört büyük devlete karşı yürüttüğü çetin savaş sırasında askere çok ihtiyacı olduğu bir de Anadolu meselesi çıkarmak istememesiyle, bütün Celaliler, orduya katılmaları şartı ile genel affa uğradılar, hepsi askere yazılarak Avrupa cephelerine gönderildiler. Bundan sonra artık Anadolu’daki küçük çaplı isyanlar, genel olarak, bir eşkıyalık hareketinden ileri gidemedi.