Çemberlitaş Sütunu Özellikleri, Tarihçesi, Çemberlitaş Hakkında Bilgi

0
Advertisement

İstanbul’un meşhur Çemberlitaş semtinde yer alan ve semte de adını veren Çemberlitaş Sütunu tarihi ve sütunun özellikleri hakkında bilgiler.

Çemberlitaş Sütunu

Kaynak: commons.wikimedia.org

Çemberlitaş Sütunu

Çemberlitaş Sütunu İstanbul’da aynı adı taşıyan semtte bulunan dikilitaştır. Roma İmparatoru Büyük Constantinus tarafından 11 Mayıs 330′ da Konstantinopolis’in kuruluşu sırasında Roma’dan getirilerek dikildi. Porfir bloklardan oluşan sütun, Roma’ da Apollon Tapınağı’nda bulunuyordu ve üzerinde yedi ışıklı tacıyla Helios biçiminde betimlenen Tanrı Apollon’ un heykeli vardı. İstanbul’a getirildikten sonra Apollon heykelinin yerine Constantinus’un heykeli ve tacındaki yedi ışık yerine de İsa’yı çarmıha çakan çiviler konuldu. Daha sonra heykeller değiştirildi; önce İmparator İulianus (361-363), sonra da Büyük Theodosius (376-395) kendi heykellerini koydurdular. 1081’de yıldırım düşmesi nedeniyle, Thedosius heykeli yıkıldı.

Bizans İmparatoru I. Manuel Komnenos (1143-1180) bunun yerine günümüzde de yerinde duran yazıtlı mermer bir Korint başlığı koydurdu. Başlığın üzerinde altı yaldızlı bir haç bulunuyordu. 1204-1261 arasında İstanbul’daki Latin egemenliği döneminde sütunun üzerinde büyük boyutlu bir Hera heykeli vardı. Osmanlı döneminde haç kaldırılarak dikilitaş yerinde bırakıldı. 1672’deki büyük yangında dikilitaş, çevresindeki yapılarla birlikte büyük zarar gördü ve porfir bloklar çatladı. II. Mustafa (1695-1703) döneminde 1701’de çatlayan sütunlar, çemberlerle sağlamlaştırıldı ve sütun bundan sonra Çemberlitaş adını aldı. Cumhuriyet’ten sonra çevresindeki birçok yapı yıkılarak sütun ortaya çıkarıldı, çevre düzenlenip bugünkü haline getirildi.

Çemberlitaş’ın günümüzdeki yüksekliği kaidesiyle birlikte 33 metredir. 6 parça porfir silindir bloğun üst üste gelmesiyle oluşmuştur. Sütun altıgen bir kaide üzerine oturur. Porfir blokların birleştiği yerler defne dalı biçiminde işlenmiş mermer çelenklerle bezenmiştir.

ÇEMBERLİTAŞ

İstanbul’da, Divanyolu’nda Atikalipaşa Camisi ile Sultan Mahmut Türbesi arasındaki sütundur. İlk adı Apollon Heykeli Sütunu’dur.

Büyük Konstantin, Roma Imparatorluğunun merkezini İstanbul’a naklederken, yeni başkenti birçok anıt ve sanat eserleriyle süsledi. Konstantin’in adını taşıyan bugünkü Çemberlitaş semti, o tarihlerde büyük ve bakımlı bir yerdi. Kostantin, bu meydanın ortasına konmak üzere Roma’daki Apollon tapınağından bir sütun getirtti. 57 m. yüksekliğindeki bu sütunun tepesinde doğan güneşi selâmlayan Apollon heykeli vardı. Kostantin 330 yılında Apollon’un yerine kendi heykelini, yedi ışık yerine de Hz. İsa’yı çarmıha mıhlıyan çivileri koydurttu. Sütun mermer bir kürsü ve porfir bir kaide üzerinde yükseliyor, silindir şeklinde sekiz büyük porfir parçasından meydana gelmiş bulunuyordu. Bu parçaların birleştikleri yerler defne dalları biçiminde işlenmiş mermer çelenklerle süslüydü. Sütunun en üstünde koyu kırmızı Mısır porfirinden bir kısım da heykellerin dayanağını teşkil ediyordu.

Advertisement

Daha sonraları Konstantin’in heykeli kaldırıldı, buraya sırasıyla İmparator Julian’ın, Teodos’un heykelleri kondu. 1081’de bir yıldırım Teodos heykelini devirdi, sütunun üst kısmını harap etti. I. Aleksius Komnen, sütunu tamir ettirdi, kitabeli mermer bir başlık koydurttu. Heykellerin yerine de yaldızlı büyük bir haç oturtuldu.

Büyük bir yangın sonunda sütun harap olunca, II. Mustafa, Apollon sütununun alt kısmı etrafına bir duvar ördürttü, sütun taşlarını da demir çemberlerle birbirine bağlattırdı. Bu tarihten sonra, sütun “Çemberlitaş” diye anıldı. Fransızlar yanık sütun anlamına gelen “Colonne brûlée” adını da kullanırlar.


Leave A Reply