Kavalalılar kimlerdir? Kavalalılar, Mehmet Ali Paşa’nın Mısır’da kurduğu hanedanlıkla bağlantılıdır. Bu yazıda, Kavalalı hanedanının tarihçesi ve önemli isimleri olan Mısır valileri, hidivleri ve kralları hakkında bilgi bulabilirsiniz. Osmanlı’nın etkisi altında, Kavalalılar aynı zamanda Sudan, Uganda ve Eritre gibi bölgelerde de hüküm sürmüşlerdir.
Kavalalı Mehmet Ali Paşa
Kavalalılar; Kavalalı Mehmet Ali Paşa‘nın Mısır’da kurduğu hanedana “Kavalalılar” denir. Konya’ dan Kavala’ya gelip yerleşmiş bir Türk ailesinden olan Mehmet Ali, Kavala Derbent Ağası (kalenin bekçibaşısı) İbrahim Ağa’nın 18 çocuğundan bîriydi; bütün kardeşleri genç yaşlarında öldüğü halde, Mehmet Ali 80 yıl yaşamıştır. Yeğeni olan Yeğen Mehmet Ali Paşa’dan, Kavalalılar’ın “Yeğenler” kolu doğmuştur.
Mehmet Ali Paşa bunadığı için 7 ay büyük oğlu ve veliahdı İbrahim Paşa naiplik etti. İbrahim Paşa’nın, babasından 9 ay önce ölmesi üzerine, ailenin en yaşlısı olan Abbas Paşa, Mısır valisi oldu; Abbas Paşa, Mehmet Ali’nin oğullarından Tosun Paşa’nın oğludur. Ondan sonra 6 yaş genç amcası Sait Paşa, Sait Paşa’dan sonra İbrahim Paşa’nın ortanca oğlu İsmail Paşa, sonra İsmail Paşa’nın oğlu Tevfik Paşa, onun oğlu Abbas Hilmi Paşa, Mısır valisi oldular. 2 haziran 1Ğ66 fermanı ile Mısır valilerine “hıdiv” (saltanat naibi) unvanı verildi. Osmanlı’nın İngiltere aleyhine I. Dünya Savaşı’na girmesi üzerine İngiltere, Mısır’ın Osmanlı’dan ayrıldığını ilân etti, İsmail Paşa’nın oğullarından Hüseyin Kâmil Paşa’yı Mısır hükümdarı ilân etti.
Kâmil Paşa ölünce, Osmanlı’ya sadık kalan oğlu Kemalettin Paşa tahtı kabul etmedi; Kâmil Paşa’nın kardeşi Fuat Paşa, Mısır hükümdarı oldu. Savaştan sonra 15 mart 1922’de Mısır bağımsız oldu; hükümdar “melik” (kral) unvanını aldı. Fuat’ ın yerine oğlu Faruk geçti. Faruk tahttan indirilince bir ara, bebek yaşında olan oğlu II. Fuat kral oldu. Abbas Hilmi Paşa’nın oğlu olup İngilizler tarafından tahttan mahrum edilen Veliaht – Prens Damat Mehmet Abdülmünim “Kral Naibi” sıfatını aldıysa da 18 haziran 1953 akşamı Mısır’da cumhuriyet ilan edildi.
Kavalalılar’dan birçok prens Türkiye’de nazır, vali, mareşal v.s. olmuş, bu arada Mehmet Ali’nin torunu Sait Halim Paşa, Sadrazamlığa kadar yükselmiştir. Kavalalılar’dan Mısır valisi, hidivi, kralı, olanlar ve saltanat yılları şunlardır:
- Mehmet Ali Paşa (1805-1849)
- I. Hacı Abbas Hilmi Paşa (1849-1854)
- Mehmet Sait Paşa (1854-1863)
- İsmail Paşa ( 1863-1879)
- Mehmet Tevfik Paşa ( 1879-1892)
- II. Hacı Abbas Hilmi Paşa (1892-1914)
- Hüseyin Kâmil Paşa (1914-1917)
- I. Ahmet Fuat (1917-1936)
- I. Faruk ( 1936-1952)
- II. Ahmet Fuat (1952)
Osmanlı idaresinde Kavalalılar’dan Mısır valisi olanlar yalnız Mısır’da değil, Sudan’da, Uganda’da, Eritre’de de hüküm sürmüşlerdir.
