Çerkezler Kimdir? Çerkezlerin Özellikleri, Kültürleri ve Tarihi Hakkında Bilgi

10
Advertisement

Çerkezler kimlerdir? Çerkezlerin yaşam biçimleri nasıldır? Çerkezlerin kültürleri, özellikleri, adetleri ile tarihleri hakkında bilgi.

Çerkezler

Kaynak: commons.wikimedia.org

Çerkezler Kimdir?

Çerkezler Kafkasyalı halk. Çerkez boyu başlıca iki gruba ayrılır: Adigeler (köle soyu) ve Kabartaylar (soylular ya da bey soyu). Boyun yakın akrabası olan ve “Dağ Çerkezleri” diye de anılan Abazalar (Müslüman kolu) ile Abhazlar (Hıristiyan kolu) topluluğun dışında kalırlar.

Çerkezlerin anayurdu, Kafkasya’nın kuzeybatı kesiminde, Karadeniz kıyıları çevresiyken bir bölümü Kuban Irmağı’nın orta kıyıları boyunca yerleştiler, bir bölümü de Türkiye, Irak, Ürdün, Mısır, İsrail ve ABD’de dağınık olarak bulunurlar. 1960’larda Sovyetlerdeki Çerkez nüfusunun 300 bin kadar olduğu sanılmaktaydı (yaklaşık 80 bin Kabartay ve yaklaşık 220 bin Adige). Toplam Çerkez nüfusunun beşte dördü Rusya Federasyonu’nda, beşte biri de Türkiye’de yaşar. Geriye kalanlar küçük ve dağınık topluluklar halindedir.

Çerkezler, dil ilişkisi açısından kendileriyle birlikte Abhazları, Abazaları ve Ubığları da kapsayan çok daha büyük Abhaz-Nogay aile grubunun bir parçasıdır. Bu ağızlar Türkiyeli Çerkezler ile Ubığlar dışında başlıca Rusya Federasyonu’nda konuşulur. (19. yüzyılda Kafkasya’dan topluca Türkiye’ye göçen Ubığlar o günden bu yana yeni yurtlarına bağlandılar). Tüm bu lehçelerin daha uzak olarak Gürcüce ile ilişkisi vardır ve bu iki grup birlikte Kafkas-İber diye anılan dil ailesini oluşturur. Bu dil ailesinin sözcük dağarında klasik dönem öncesinden kalma, Farsça bir temel bulunur. Kuzey İran’da ilkçağda yaşayan İskitler, daha sonra da Osetler Çerkezceyi köklü bir biçimde etkilediler.

çerkezler

Kaynak: commons.wikimedia.org

Çerkezlerin büyük bölümü Kafkasya’nın hemen kuzeyindeki düzlükte, bir başka bölümü Kafkas Dağları’nın eteklerinde, küçük bir bölümü de yaylalarda ve Kafkas Dağları’nda yaşar.

Ekonomileri büyük ölçüde hayvancılığa ve çiftçiliğe dayalıdır; meyve yetiştiriciliği de önemlidir. Ancak, daha çok atları, keçe kumaşları ve eğeleriyle ünlüdürler. Geleneksel toplumlarında en üst düzeydeki prensi (veli) seçen bir prensler (pişi) grubu vardı. Bu kademenin altında (uork) ve (uzden) diye anılan soylular yer alırdı. Prenslerle soylular sürüler ve toprakları denetlerken, halk kitleleri de kendi aralarında, özellikle Kabartaylarda karmaşık bir alt kademe sistemine bölünürlerdi.

Aileler ataerkil olup Müslümanlığı benimsedikten sonra kimi yerlerde de çok eşliydi. Çerkez toplumunda kadınlar evlenmezden önce genç erkekler kadar özgürdüler; örtünmezlerdi ve kızlı erkekli gruplar halinde gezip tozmalarına ve eğlenmelerine ses çıkarılmazdı. Ancak evlendikten sonra bir kadın aileye çocuk verene kadar kocasının ve büyüklerinin yanında sorulmadan konuşamaz, onlarla birlikte sofraya bile oturamazdı. Aynı köyden bir kız ve erkek “kardeş” sayıldığından birbiriyle evlenemezdi. Evlenmeler genelinde anlaşmalı olarak damadın gelini köyünün meydanından atının terkisine atıp kaçırması, kızın köyünden delikanlıların da onları havaya silah atarak köy sınırına kadar kovalamalarıyla başlardı. Sonra iki köy arasında üç gün üç gece süren şenlikler düzenlenirdi. Her köy “pısukho” diye anılan bir muhtar başkanlığındaki ihtiyar heyetince yönetilirdi.

Advertisement

Çerkez Bayrağı

Çerkezlerin Tarihi:

Yunan ve Roma tarihçilerince “Kerketler”, “Henioklar”, Mayeotlar”, “Sindiler” ya da “Ziçiler” diye anılan Çerkezler, İÖ 6. yüzyılda İskit, Alan ve Sarmat boylarıyla birlikte kuzey steplerinden inerek Kafkasya’ya yerleştiler. Doğu Roma İmparatorluğu ve Gürcistan ile ilişkileri sonucu İS 6. yüzyılda Hıristiyanlığı kabul ettiler ve 8. yüzyıla kadar Bizans egemenliğinde kaldılar. Aynı yüzyıl ortalarındaki Emevi İmparatorluğu döneminde köle ticaretinin gelişmesi ve Çerkezlerin köle-asker niteliğinde Mısır ile Suriye’ye satılmaları sonucu oralarda 14. ve 15. yüzyılda Kölemen beyleri olarak güçlü devletler kurdular (Memluklar). 13. yüzyılda Moğol istilası üzerine Altınordu Devleti’ne bağlandılar. 16. yüzyılda Osmanlıların Kırım ve Kafkasya’yı ele geçirmeleri sonucu Sünni Müslümanlığı benimseyen Çerkezler, bu tarihten başlayarak topraklarına göz diken Ruslarla sürekli çarpıştılar. 1859′ da Şeyh Şamil yenildikten ve 1864’te tam anlamıyla Rus egemenliği altına girdikten sonra hem sayıca hem de toprakça küçüldüler. Büyük kitleler halinde Türkiye’ye göçen Çerkezlerin bir bölümü Bedevi kabilelerine karşı Osmanlı yönetimi tarafından İsrail ve Ürdün’e yerleştirildiler.

Çerkezler, Romalılar döneminden o yana yıkıntı durumundaki Amman’ı yeniden kurdular. Bugün Haşimi Ürdün Krallığı’nın politik, ekonomik ve toplumsal yaşamında önemli bir rol oynarlar. SSCB’de 1928’de kurulan Karaçay-Çerkez Özerk Yönetim Birimi’nde 1936’da kurulan Kabartay-Balkar Özerk Sosyalist Cumhuriyeti’nde yaşayan Çerkezler, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra istilacı Alman Ordu ile işbirliği yaptıkları gerekçesiyle Stalin tarafından Orta Asya’ya ve Sibirya’ya sürüldüler; bu sürgün sırasında topraklarının bir bölümü Gürcistan Sovyet Cumhuriyeti’ne katıldı. Stalin öldükten sonra Çerkezlerin anayurtlarına dönmelerine izin verildi ve 1953’e Kabartay-Balkar Özerk Sovyet Cumhuriyeti, 1956’da da Karaçay-Çerkez Özerk Yönetim Birimi yeniden canlandırıldı. SSCB’nin 1991’de dağılmasından sonra bu bölge Rusya Federasyonu topraklarında kaldı.


10 yorum

  1. 1. Çerkes adı diğer milletlerce bütün Kuzey Kafkasya halklarına takılan addır. Abazalar, Ubıhlar, Çeçenler, Lezgiler, Karaçaylar, Asetin’ler, Adıge’ler, Noğay’lar Kuzey Kafkasya halkıdır ve Çerkes’dir. Bu halkların hiç biri kendi içlerinde ben çerkesim diye tanımlama yapmaz. Ben Adıgeyim ben Apsuvayım ben Çeçenim şeklinde tanımlama yaparlar. Kabardey’ler Adıge’dir. Kabardey Adıge’lerin bir alt kabilesidir. Adıge’ler Kabardey, Şapsığ, Hatgoey, Abzah, Çemguy gibi kabilelere ayrılır. Çeçenler, Lezgiler, Noğaylar ve Abazalar Adıge değildir ancak Çerkes’dir.)

  2. Yukarıdaki yazı gerçekleri anlatan Çerkeslerin tarihine raslanmıyor. Birleşmişmiletlerde böyle bir kayıda da yok varsa. Bu gun üniversitelerde okutulurdı evet Çerkesler vardı sonrada kendileri soylarını gendileri belırtmışlerdır. Mesela Uygur Türklerin benzerliğ kazakların benzerliği kurucu ların adetleri kulturlerıi genelde Kafkas. Toplumuna dan dır .bazen yaşlı dedelerin anlattıkları yaşam biçimleri tarih olarak alırsak geçerliği olmaz sanırım. Şimdiye kadar tarihimizi derinden bizlere anlatacak .kimse olmadı .varsa nerede .

  3. oral tezbaşaran on

    Ecdadım Kafkas Türklerinden Çerkes olarak ilk Türkiye ye Şebinkarahisar ve Sıvasa Giresunda yerleşmiş olan Dedelerimiz Bugucu başı Hacı ME SAYGILAR SUNARIM
    ustafa isminde ve oğlu bABAMIN BABASI HALİL İBRAHİM HACCÜLÜ HARAMİ HEFIZI KELAMDAN VE OĞLU PEDERİM DE 1317 ÜSKÜDAR ALİ SAMİ TEZBAŞARAN OLUP YÜCE ATAMIZIN İLK MUHAFIZLARINDA VE ÇANKAYA EMNİYET AMİRLİĞİNDEN EMEKLİ OLUP BEN DE 27 12 1929 TC.11…….72 oRAL tEZBAŞARAN OLUP HEMŞEHRİLERİMİZE SELAM VE SEVGİLER V

  4. Bilgileriniz için teşekkürler..bu güzel bilgilerinizi paylaşmak istedim..izniniz ile..

  5. 1. Çerkes Kuzey-Batı Kafkasyada yaşayan otokton bir halk olan Adigelere verilen isimdir. M.Ö ilk defa Yunanda Kerkes diye geçer.
    2. Adigeler günümüzde 12 kabileden oluşan bir millettir ve Kabardey-Kabartay bir Adige kabilesidir.
    3. Adigeler kızlarını köle olarak satmamıştır. Adigelere yapılan ahlaksız bir iftiradan başka bir şey değildir.
    4. Osmanlı Kafkasya-Çerkesya topraklarını ele geçirememiştir. Gerçek haritaları bulup bakabilirsiniz. Küçükkaynarca antlaşmasında Rusları oyalamak amaçlı bir oyunda bulunmuştur.
    5. Çerkesler ilk olarak İslamla Hz. Ömer döneminde tanışmıştır fakat İslamın tüm Çerkesya topraklarına yayılması epey uzun sürmüştür.
    6. Şeyh Şamil Çerkes değildir. Dağıstanlı Avardır. Dağıstan Avarları ise Türk değildir. Kendilerine Ma’rool derler. Dilleri ise Nah-Dağıstan dil grubundadır ve Çeçenceye yakındır. Juan-Juanlar Türk Avarlarıdır.
    7. Memluk devleti 1200 lerde Çerkeslerin idaresine geçmiştir ve uzun yıllar İslamın Halifeliğini ve sancaktarlığını Çerkesler yapmıştır.
    8. Selahaddin Eyyubinin en ünlü ve Haçlıları püskürten komutanları Çerkesdir. Örn Fahrettin El-Çerkesî. Keza Moğolları gerek Kafkasyada gerek ise Orta Doğu ve Anadoluda püskürten yine Çerkeslerdir. Bknz.
    Çerkesler(Adigeler) bu Dünya üzerindeki en kadim halklardan bir tanesidir. Kültürü ve dili kendine özgüdür. M.Ö 3800-4000 yıllarına ait bulguları ve belgeleri vardır. Kimmerleri kuran 4 büyük hanedanlıktan bir tanesinin adı Hanuh’tur ve bugün Çerkeslerin Şapsığ kabilesine mensup bir sülaledir. Yani bu demek oluyorki bugün yaşayan bir Çerkes M.Ö yaşayan dedesinin ismini biliyor. Bunun kültüre nasıl yansıdığını bir düşünün. Çerkesleri(Adigeleri) iyi araştırınız ve doğru kaynaklardan araştırınız. Şovenist ve ırkçı tarihçilerden değil. Araştırdıkça bu kadim kültürün güzelliğini anlayacaksınız. Saygılar…

    • Sen bence çerkes nedir biraz oku ve öğren, kim dedi sana çerkes = adige demektir? Saygısız, sen kimsin benim çerkesliğimin üzerine çöküyorsun? Ben abaza sülalelerin den amıçba kutluhan sülalemin yarısı vubıh yarısı abazadır ; senin demene göre biz gürcüyüz ozmn haysiyetsiz cahil hadi oradan ve evet adigeler çerkeslerinköle boyudur ve hayır çerkes ismi bizans tarafından bize verilmiştir sen dağda koyun güderken benim dedem venedik ile ticaret yapıyordu, isanın havarisinin mezarını bekliyordu bu adigelrin kompleks ve cahilliği yani anamın dediğine katılmamak elde değil ” çerkeslerşn çingenesi adigelerdir“NOKTA

  6. ziya yiğit on

    Son okuduğum kitap ÇERKES lerin kökleri Ligur ve Kelt lere kadar uzandığını anlatıyor….<> Prof. Dr. Aytek Namıtok…Kaf-Dav Yayıncılık….

  7. ÇERKES MİLLET İSMİDİR. Adigeler de Abazalar’da çerkestir. Rusların oyununa gelmişlerdir. Tarih boyunca şerefli bir çok iş yapmış ve hayran olduğum bir millettir. Yazık olmuştur. Şeyh Şamil evet sanıldığı gibi Çeçen veya çerkes değildir. Dağıstan halkındandır. Kürtler Farslar Tacikler ve Afganlar İrani milletir. Oğuzlar Kazaklar Kırgızlar ve Uygurlar Turani milletir. Çerkesler sayıca küçük bir çok halkı içine alan bir millettir. İran ve Turan gibi. Rusların bölme çabası. Tatarlar ve Başkurtlar da tek bir halktır ama onları da parçaladılar. Azeri diye bir şey yoktur. Azerbaycan Türkü vardır. Onlar da oğuzdur. Türkmenistan devleti Türkleri de oğuzdur. İyice anlaşılması içi bilerek böyle tek tek yazdım. Yani Adigeler Kabartaylar vb. gibi halklar Türkmen Kazak Uygur veya Kürt gibi halklardır. Çerkes ismi ise Türk gibi bir millet ismidir. Sayıları az diye karıştırmamanızı öneririm. Ben Türk’üm ve Çerkesleri çok seviyorum onlarla gurur duyuyorum. Tarih boyunca nice zaferler kazanmış bu asil milleti Yüce Allah her daim korusun. Amin.

Leave A Reply