Kırık ve çıkık ne demektir? Kırık ve çıkık durumları ile ilgili olarak genel bilgilerin paylaşıldığı ve bu gibi durumlarda yapılan tedavi hakkında bilgiler.
Kaynak: pixabay.com
Vurma, düşme, çarpma gibi haller sonunda kemiklerin kırılması ile ortaya çıkan arızalara «kırık» denir. Kemiği kırılmış organda şiddetli ağrılar olur, hareket çok zorlaşır; bazen organ büsbütün kıpırdayamaz hale gelir. Üstelik, çatlayan damarlardan dokular arasına kan sızar, kan oturması, kan toplanması şeklinde şişlikler belirir.
Kırılan kemiklerin sivri uçları bazen kasları, sinirleri, deriyi delerek dışarı fırlar. Bazı hallerde, kırılan kemiklerin bir parçası öbürünün üstüne biner. Büyük kemiklerin kırıkları muayeneyle anlaşılabilirse de küçük kemiklerin kırığı kolay kolay anlaşılmaz. Bunun için kırılan veya kırık şüphesi uyandıran organların röntgen filmi çekilir. Kırığın durumu iyice anlaşıldıktan sonra tedaviye başladır.
İhtiyarların kemiklerinde kireç miktarı azalmış olduğu için kemikleri daha kolay kırılır. Çocukların, gençlerin kemiği daha esnek ve dayanıklı olduğundan kolay kolay kırılmaz.
Kırık Tedavisi.
Bir kırık olduğu zaman yapılacak tedavinin esası kemik uçlarını karşı karşıya getirmek, kemiği kıpırdayamayacak hale koymaktır. Böylece sarılan kırıklar zamanla birbirine kaynar. Kırıklar bir hekim tarafından alçıya alınmazsa yanlış, eğri, birbiri üzerine binmiş bir durumda kalabilir. Organların kısalması, biçimlerinin bozulması, görevini iyi yapamayacak hale gelmesi gibi sakatlıklar ortaya çıkar. Bir uzman hekim tarafından radyoskopi yardımı ile, yani görerek, uc uca getirilen kemik parçaları bir süre sonra birbirine kaynayıp kireçlenerek birleşir. Birleşmenin tam olup olmadığı da gene röntgenle kontrol edilir.
Parçalanmış, yahut yanlış kaynamış kemikleri tedavi etmek için ameliyat yapılır. Bazı hallerde kemik parçaları madeni tellerle birbirine eklenir. Büyük kemiklerin kırıklarında, iliklerin içine madeni teller sokularak kırık parçalar tespit edilir, böylece kırık yerlerinin birbirine iyice tutturulması sağlanır.
Kemik kırıkları iyileştikten sonra organlarda kalan tutuklukları masajlarla, fizik tedavi usulleriyle ortadan kaldırmalıdır.
Bir kazadan sonra kemiği kırılmış bir hastayı bir sağlık müessesesine götürürken, kırık organı ya düz bir tahtayla, ya da mukavvayla sarıp kırık yerinin oynamamasına dikkat etmelidir.
Çıkıklar
Çıkık; bir eklemi yapan kemiklerin yer değiştirerek, aralarındaki olağan ilişkinin sürekli olarak bozulmasıdır. Çıkık, ekleme dolaylı ya da dolaysız olarak etki yapan dıştan bir gücün baskısıyla oluşabileceği gibi eklemi oluşturan kemiklerde doğuştan var olan bozukluktan da ileri gelebilir. Bunun dışında eklemdeki iltihap ve ur gibi olaylar da çıkığa neden olabilir. En önemli belirtileri, hareketle artan ağır ve işlev bozukluğudur. Çıkık olunca eklem olağandışı ve çoğu kez belirgin bir durum alır. Bu durumu biraz düzeltme olanağı varsa da bırakılınca hemen eski durumunu alır. Bu, çıkığın en önemli bulgusudur. Eklemi yapan kemikler arasındaki ilişkinin bozulmasıyla kimi bölümlerde olağandışı çıkıntılar, kimi yerlerde de çöküntüler görülebilir. Eklem hareket ettirilmeye çalışıldığında kemik yüzlerinin sürtünmesiyle bir kıtırtı duyulabilir.
Çıkık olan yerde şişlik ve doku içinde-kanama olmuşsa morluk görülebilir. Eklemlerler arasında en sık omuz ekleminde görülür. Ayrıca dirsek, bilek, köprücük, başparmak, kalça, dizkapağı ve çenede de rastlanabilir. Çok işleyen eklemlerde, kapsülü dirençsiz olanlarda ve açılıp kapanma hareketi geniş olan eklemlerde daha sık görülür. Çıkıktan kuşkulanıldığı zaman eklem, hareket etmesini önleyecek biçimde sabitleştirilerek bir hekime gösterilmelidir.
Kesin tanınan ancak röntgen ile konulabileceği ve hekim olmayan bir kişinin çıkığı yerine oturtmaya çalışırken, damarları ve sinirleri zedeleyerek geriye dönülmez olaylara neden olabileceği unutulmamalıdır.
Çıkıklarda İlk Yardım
Bir eklemi oluşturan kemiklerden bir veya hepsinin birbiri üzerinde yer değiştirerek normal eklem ilişkisinin değişmesine «Çıkık» denir. Çıkık ile eklem kapsülü denen eklemi çevreleyen zar bağları da yırtılabilir. Bu ise sık sık çıkıklara, burkulmalara yol açar. Çıkık olan eklemde ağrı şişlik hareket sınırlılığı vardır. Çıkık eklemi Bükme ile eklemin tekrar eski çıkık durumuna geldiği görülür.
- Çıkık olan eklemi yerine koymaya çalışmayınız.
- Kırıkta olduğu gibi çıkık eklemi tespit ediniz.
- Çıkıktan şüphelendiğiniz zaman eklemde ve onun yanındaki kemiklerde kırığın eklem bağında yırtığında olabileceğini unutmayınız.
- Çıkık eklem üzerine yarım saat havlu ile sarılı buz torbası koyunuz.
- Kalp seviyesinin üzerinde tutunuz.
- Ortopedi ve travmatoloji kliniğine gidiniz.
