Çin’in coğrafi özellikleri nasıldır? Çin’in coğrafi konumu, yüzey şekilleri ile iklim özellikleri nelerdir? Çin’in coğrafi özellikleri hakkında bilgi.
ÇİN’İN COĞRAFİ ÖZELLİKLERİ
Çin Doğu Asya’da bir devlettir. Yüzölçümü açısından Asya Kıtası’nın ikinci, dünyanın üçüncü büyük ülkesi olan Çin, kuzeyde Rusya Federasyonu, Kazakistan, Moğolistan, Kuzey Kore, güneyde Vietnam, Laos, Myanmar Birliği (eski Birmanya), Hindistan, Bhutan, Nepal; batıda Pakistan ve Afganistan ile komşudur. Yaklaşık 14.000 km uzunluğundaki doğu kıyı şeridi ise kuzeyden güneye Sarı Deniz, Doğu Çin Denizi ve Güney Çin Denizi ile çevrilidir. Kuzey-güney, doğu-batı uçları arasındaki uzaklığı yaklaşık 5.000 km olan ve doğu kıyı şeridinde büyüklü küçüklü 5.000 adayı kapsayan ülke toprakları, 22 eyalet (Tayvan dahil) 5 özerk bölge ve doğrudan yönetilen Pekin, Şanghay ve Tiençin illerinden oluşur. Büyük Britanya’ya bağlı Hong Kong (1997’de Çin’e bağlandı) ile Portekiz sömürgesi Macao (Aomen) ayrı birimler olarak konumlarını sürdürmektedirler.
Yüzölçümü : 9.560.980 km2
Nüfus : 1.350.000.000 (2012)
Başkent : Pekin
Dil : Çince
Din : Konfüsyüsçülük, Budacılık, Taoculuk, Müslümanlık, Katolik, Protestan
Para Birimi : Yuan
YÜZEY ŞEKİLLERİ.
Yüzey şekilleri açısından oldukça karmaşık bir yapı gösteren ülkenin kuzeydoğu kesiminde orta yükseklikteki dağlar arasında denize ulaşan geniş düzlükler yer alır. Bu düzlük bölgelerde ülkenin önemli ırmakları olan Amur, Liao-ho, Yang Çe ve Sarı Irmak (Hoang-Ho) bulunur. 4.668 km boyunca uzanan Sarı Irmak 750.000 km2‘lik bir havzayı sular. Ülkenin toplam hidroelektrik gücünün % 40’ını sağlayan 5.525 km, uzunluğundaki Yang Çe’nin orta ve aşağı çığırlarındaki Poyang-Hu (4.000 km2), Tungting Hu (3.000 km2), Lungçe Hu (2.500 km2) ve Hu (2.200 km2) ülkenin en büyük tatlı su, Çinghai (4.400 km2) ile Lop (2.000 km2) ise en büyük tuz gölleridir.
Güneydoğu kesiminde göze çarpan özellikler; dik yamaçlar, dar ırmak vadileriyle küçük delta ovalarıdır. Bu bölgede kıyı, sayısız girinti ve çıkıntılardan oluşur. Buradan ülkenin öteki kesimlerine karayolu ulaşımı çok güç olduğundan, ulaşım genelde ırmaklar aracılığıyla yapılır. Yüksek yaylalarla kaplı güneybatı kesiminin doğusunda, yoğun yağmur ve kar yağışları sonucu büyük kıvrımlar oluşmuştur. Doğuya doğru dağ sıraları oluşturan bu kıvrımlar Çin ile Birmanya, Hindistan ve Tibet arasındaki ulaşımdı büyük ölçüde engeller. Bölgedeki yaylalar batıda ortalama 4.875 m’lik bir yüksekliğe ulaşır. Güneyde ve kuzeyde tektonik güçlerin sıkıştırdığı yayla ağızları, Himalaya, Karakurum, Karanlık Dağlar gibi dağ sıralarını oluşturmuştur.
Oldukça kurak kuzeybatı kesimi, yaylalar, ırmak havzaları ve bunları çevreleyen yüksek dağlarla kaplıdır. Batı Çin, Doğu Çin’de Tibet Yaylası’ ndaki sınır dağlan ve batıda Seçuan ve Yunnan’daki dağlık bölgeyle ayrılır. Karanlık Dağlar ve Himalayalar arasında, denizden ortalama 4.500-5.000 m yüksekliğe ulaşan Tibet Yaylası; Brahmaputra, Yang Çe gibi pek çok büyük ırmağın kaynağını içerir. Bölgenin en yüksek dağı, Nepal sınırındaki Everest’tir (8.848 m). Tibet Yaylası’nın bir parçası olan kuzeybatıdaki Çaydam Havzası, Karanlık Dağlar ile sınırlanır. Tanrı Dağları ile ayrılan Çungarya, Tarım Havzaları tarıma oldukça elverişli bölgelerdir. Zengin petrol ve kömür yatakları içeren Çungarya Havzası’nın güneyindeki dağ eteklerinde, Taklamakan Çölü’ndekilere benzeyen vahalar vardır. Güneyde Karanlık Dağlar, batıda sınır dağları, kuzeyde Tanrı Dağları ile çevrili Taklamakan Havzası’nın ortalama yüksekliği 700-1.300 m’dir. Ülkenin en alçak noktası bu bölgededir (154 m).
Çin İklim Haritası
İKLİM.
Çin, büyük ve dağlık bir ülke olduğundan, iklim, ülkenin çeşitli bölgelerinde önemli değişiklikler gösterir. Ayrıca, doğu ve batıdan gelen iki karşıt akımın etkisi de büyüktür. Bunlardan biri doğu kıyı şeridinden gelen nemli ve sıcak Büyük Okyanus hava kütlesidir. Güneydoğudan kuzeye doğru ilerleyen bu akım, nisan-eylül ayları arasında ülkeyi etkisi altma alır. Buna karşılık Orta Asya’dan gelen soğuk ve kuru hava akımı, ekim-mart ayları arasında etkisini gösterir. Ülkede rüzgâr, yaz aylarında doğu ve güneyden, kış aylarında ise kuzey ve kuzeybatıdan eser. Muson rüzgâr sistemi olarak bilinen bu sistem, ülke ikliminin başlıca özelliğini oluşturur.
Güneyden kuzeye gidildikçe düşen yıllık sıcaklık ortalaması, Kanton’da 20°C iken Heylungkyang’ın kuzeyinde 0°C’ nin altındadır. Ocak ayı sıcaklık ortalamaları Kanton’ da 13.7°C, Pekin’de -4.7°C, Harbin’de -20°C; temmuz ayı ortalamaları ise aynı kentlerde sırasıyla 29°C, 26°C, 20°C’dir. Güneydoğu kıyılarında görülen tayfunlar, özellikle Şanghay ile Haynan Adası arasındaki bölgedeki etkilidir. Daha çok yaz aylarında görülen yağışlar, güneyde çok yoğun, kuzeyde ise daha azdır.
