Binlerce yıllık bir geçmişi bulunan Çin edebiyatı ile ilgili bilgiler ve özellikle klasik dönemdeki önemli eserler hakkında bilgilerin yer aldığı yazımız.
Çin edebiyatının Milattan 3.000 yıl önceye kadar uzanan bir tarihi vardır. Diyeleklerin çeşitli olmasına karşılık yazılı dilin değişmez bir özelliği oluşu Çin edebiyatının gelişmesini sağlamıştır. Hala yaşayan bazı tarihi yazıların, şiirlerin yazılış tarihinin M.Ö. 1.000 yılına kadar uzandığı sanılıyor. Binlerce yıl öncesinden beri gelişen Çin edebiyatında, şiir, tarih, felsefe, biyografi, ansiklopedi konularında eserlere rastlamak mümkündür. Ayrıca, tıp ve tarım hakkında yazılmış eserler de vardır.
Çinliler’in büyük değer verdikleri eski eserlerin başında Beş Klasik ile Dört Kitap gelir. Klasiklerden üçü eski şiir ve eserler koleksiyonudur. Bunların M.Ö. VI. yüzyılda Konfüçyüs tarafından toplandığı, birinin de onun tarafından yazıldığı söylenir. Bu beş klasik şunlardır: «Şu King» (tarihî bir eser); «Şe King» (aşk şarkıları ve dini şiirler); «Yi King» (kehanet klâsikleri); «Çı-un Çı-yu» (ilk tarih kayıtları); «Li Ki» (dinî törenler hakkında). Dört Kitap ise «Lun Yu», «Çong Yong», «Ta Hio», «Mong Çö» dür
Çin edebiyatı bilhassa şiir bakımından çok zengindir. Eski Çin şiiri arasında bir kısım şarkılar, türküler, aşk ve savaş şiirleri, halkın ıstıraplarını anlatan mısralar vardır. Çin şiirinin özelliği telkinlerde bulunması ve inceliğidir. Kudretli ve haşmetli olmayan Çin şiiri her şeyden önce doğa güzelliklerinin saflığını ifade eder. Şiirde vezin kadar kafiyeye de önem verilir.
Çin’de tarih, coğrafya ve seyahatnamelere de daha Milattan öncesinden beri rastlanır. Çin’in ilk tarihi Su-ıma Çi-ıen (M.Ö. 145/135-90) tarafından yazılmıştır. «Şih Çi» (Tarihçinin Notları) adlı bu eser imparatorların hükümranlık çağlarından bahseder, ayrıca ekonomi, coğrafya ve biyografiye de yer vermiştir.
Çin edebiyatında felsefe eserlerinin de yeri büyüktür. Roman tarzında eserlere ise çok eski zamanlardan beri rastlanır. Bunlar daha çok tarihi olayları anlatan kitaplardır. Bu gibi eserlerde efsanelere büyük yer verilmiştir. Daha son zamanlara kadar masallar, hortlak hikâyeleri eserlerde gerçekmiş gibi yer alırdı. Bu neviden ilk eser 600 yıl kadar önce yazılan San Kuo Çih’in «Uç Krallığın Tarihi» dir.
XX. yüzyıla kadar edebiyat alanına dahil edebileceğimiz bütün eserler klasik dilde yazılmıştır. Ancak, roman yazarları günlük dili kullanmışlardır.
Büyük filozof Dr. Hu Şih 1917’de Çin edebiyatına büyük bir yenilik getirdi. Dr. Hu Şih, sonra Çe-ın Tu-Hsyu geleneğe dayanan yazış tarzını değiştirdiler. Her şeyden önce tek tip bir yazı şekli kullanılmaya başlandı. Yazarlar Batı edebiyatından yeni fikirler aldılar; yayınevlerinin sayısı da hızla arttı.
