Çin sanat tarihi ile ilgili bilgiler. Dünyadaki en kadim uygarlıklardan birisi olan Çin’in sanat tarihi hakkında temel bilgiler.
Pekin’in 50 km güneybatısında Çukutien’de 500.000 yıl önce, 4. zamanın pleistosen (buzul) döneminde yaşayan Pekin Adamı’nın (Sinanthropus Pekinensis) kemikleriyle taştan araçları bulundu. Geç Paleolitik Çağ’a tarihlenen homo sapiens kemikleri, kemik eşyalar ve taş araçlar ise 1934′ te Çukuetien’de Dragon Höyüğü’nde bulundu. 6 bin yıl önce, Yenitaş Çağı’nın Yongşao kültürünün boyalı çanak çömleği Honan, Şansi ve Şansi’den Kansu’ya uzanan alana yayılmıştı. Üretilen tunçlardan Çin’in Şang döneminde Tunç Çağı’na girdiği anlaşılır. Buluntuların arasında çatal bıçak takımları kapkacak, içki kapları ve silahların yanı sıra “Si Mu Wu Ding” adı verilen 700 kg’lık sacayağı yer alır. Tarım çalışmaları için gereken ilk astronomi gözlemleri de bu döneme rastlar.
Bugünkü Çin yazısının temeli olan ve söylencelere göre İmparator Fu-Hi’ nin bulduğu ilk hiyeroglif Çin yazısı da bu döneme tarihlenir. Yazılarda, Şangların egemenlikleri döneminde kölecilik yönteminin geliştiğini, tüm etkinliklerin kölelerce sürdürüldüğünü belirtir. Kazılarda, kurban edilerek ölen efendilerinin yanına gömülmüş kölelerin mezarları açığa çıkarıldı. Demiri İÖ 12. yüzyılda Çinliler bulduysa da yaygın kullanımı, daha sonraki yüzyıllarda, Doğu Çuların egemen oldukları İÖ 6.-4. yüzyıllar arasında gerçekleşti. Hunlann Çin sınırlarını açmasını önlemek amacıyla Çin Seddi’nin yapımına başladı; 300 bin kişinin çalıştığı bu sur, Şi Huang Di’ den soma başa geçen ikinci imparator döneminde (İÖ 209-207) bitirildi. İşçi önderlerinden Liu Bang (İmparator Gao Di) Çin İmparatorluğu’nu yıkarak Batı Hanlan’nı (İÖ 206) kurdu. Wu Di döneminde (İÖ 140-87) demirin eritilmesi ve tuz üretilmesiyle küçük el sanatları gelişti.
İpek Yolunun Etkisi
İpek Yolu açılarak Uzakdoğu, İran, Hindistan ve Roma İmparatorluğu’nun önemli kentleriyle ticaret yapıldı. Doğu Hanları (İS 25-220) döneminde küçük el sanatlarının tekniği ilerledi. İS 105’te Kai Lun kâğıdı bulundu. Hem Batı, hem de Doğu Hanlar döneminde insan figürünün işlendiği taş heykeller, mezar taşı oymaları, lake üzerine yapılmış resimlerin Çin sanatına katkıları oldu.
Çok eski bir tarihsel geçmişe sahip olan Çin sanatı, yerleşik fakat dışa kapalı bir toplumun ürünüdür. Sayısız örnekler arasında, başlıca küçük el sanatları ürünleri şöyle sıralanabilir: Bezeyici bir sanat olan bölmeli mineler (takılar, ev eşyaları); kumaşları renklendiren elişleri (her çeşit motif ve resimle anlam katılan giysiler, ev döşemeleri); halıcılık çalışmaları (bölgelere göre değişen niteliklerle); çanak çömlek kadar eski bir çalışma alanı hasır işleri (genellikle bambudan örülerek); en eski sanatlardan biri olan yeşim taşı oymacılığı (süs nesneleri, anı armağanları); taş oymacılığı tahta oymacılığı, fildişi oymacılığı, kilden ve hamurdan heykelcilik (halk sanatı), lakecilik, ipekçilik (Neolitik Çağ’dan başlayarak, devletlerarası ilişkilerde başlıca takas maddesi), cam işleri (İÖ 4.-3. yüzyıldan başlayarak).
