Ülkemizin en meşhur saraylarından birisi olan Çırağan Sarayının tarihçesi ile ilgili olarak kısa bilgilerin yer aldığı yazımız.
İstanbul’da Beşiktaş’la Ortaköy arasında, Boğaz kıyısındadır. Abdülâziz tarafından yaptırılan bu saray, devrinde dünyanın en güzel saraylarından biriydi, dikkatsizlik ve ihmal yüzünden yanarak bir harabe haline gelmiş daha sonra restorasyon ve renovasyon çalışmaları sayesinde günümüzde hem otel hem de tarihi saray olarak hizmet vermektedir.
Bulunduğu yerde vaktiyle «çırağan» (donanma) eğlenceleri yapılan bir bahçe ve köşk olmasından bu adı aldığı söylenir. Sonraları aynı yerde muhtelif padişahlar tarafından saraylar yaptırıldı. Bu arada III. Selim’in 1804’de yaptırdığı saray pek meşhur ve muazzamdı. II. Mahmut’un yeniçeri ocağını kaldırmasından sonra bu sarayın ön cephesi kırk kadar sütunla süslenerek klâsik bir şekil verildi, II. Mahmut uzun zaman burada oturdu. Abdülmecit, saltanatının sonlarında, bu sarayı yıktırarak yenisini yaptırma hazırlıklarına başladı. Fakat, isteğini yerine getirmeye imkân bulamadı.
Abdülâziz, tahta geçince, Ortaköy’e doğru daha bazı yerler de alarak, gayet geniş bir alan üzerine Çırağan Sarayı’nı yaptırdı. Bu sarayın mimarı Karabet Kalfa’nın oğlu Serkis Bey’dir. İnşaat dört yıl sürdü, iç süslemeleri pek muhteşem, kullanılan malzeme de pek kıymetliydi.
Çırağan Sarayı’nın, esas saray, harem ve ağalar dairesi olmak üzere üç binası, büyük bahçeleri, birçok havuzları, birkaç köşkü, bir kayıkhanesi, dört tane de merasim kapısı vardı.
Abdülâziz, Çırağan’da pek az oturabildi. V. Murat ise, tahttan indirildikten sonra ömrünün sonuna kadar (1904) bu sarayda kaldı.
İkinci Meşrutiyette, 31 Mart olayından sonra, Çırağan Sarayı Mebusan ve Ayan Meclislerine tahsis edildi. İçinde bazı değişikliklerle tamirler yapıldı. Fakat 20 ocak 1910’da çıkan bir yangın, iki saat içinde bu güzel sarayı, zengin ve kıymetli eşyası ile birlikte, yaktı. Bu sırada sarayın değeri 5 milyon altın tahmin edilmiştir.
