Coğrafyada Boğaz Nedir? Özellikleri ve Dünyanın EN Önemli Boğazları

0
Advertisement

Coğrafya biliminde boğaz nedir? Coğrafik olarak boğazın tanımı ve özellikleri nelerdir? Dünyadaki ve ülkemizdeki boğazlar. Boğazların siyasi durumuna göre gruplandırılması

İstanbul Boğazı

Kaynak: commons.wikimedia.org

İki kara arasında kalan ve iki denizi birleştiren dar deniz parçalarına “boğaz” denir. Çanakkale Boğazı, Cebelitarık Boğazı, Magellan Boğazı gibi. Boğazların genişliği çok değişik olabilir. Örnek olarak İstanbul Boğazı’nın en dar yeri 698 m. dir. Buna karşılık Avustralya ile Tazmanya arasındaki Bass Boğazı’nın genişliği 224 km. dir.

Dünya ekonomisinde ve uluslararası ilişkilerde boğazların büyük önemi vardır. Ekonomik öneminin büyüklüğü insanları zaman zaman büyük keşif seyahatlerine çıkmaya hatta kanallar (suni boğazlar) yapmaya zorlamıştır.

Akdeniz’in Süveyş Kanalı ile Kızıldeniz’e bağlanması boğazların ekonomik öneminin büyüklüğünü gösterir. Dünyanın büyük bir kısmı sularla kaplı olduğu için uluslararası her çeşit temaslarda sular büyük rol oynamıştır. Denizcilik hukukunda boğazlar milletler arasında en hassas ilişki konusunu teşkil ederler. Boğazları siyasi durumlar bakımından üçe ayırabiliriz:

1- Kapalı bir denize açılan ve her iki kıyısı da aynı ülkenin elinde bulunan boğazlar: Bunlar doğrudan doğruya o devletin hükümranlığı altındadır. Bu bakımdan dilediği anda boğazlardan gelip geçişi durdurabilir. Azak Denizi ile Karadeniz arasındaki Kerç Boğazı’nın durumu budur.

2— İki açık denizi birleştiren ve her iki kıyısı da aynı ülkeye ait olan boğazlar: Bu gibi boğazlardan gelip geçiş serbest olmakla beraber boğaza sahip olan ülke kendi emniyeti bakımından savaş gemilerinin geçmesine tahditler koyabilir veya büsbütün men edebilir. Yalnız ticaret gemilerine tahdit koymaması gerekir. Çanakkale ve istanbul boğazlarının durumu bu şekildedir.

Advertisement

3— Kıyıları başka başka ülkelere ait olan boğazlar: Bu boğazların genişliği fazlaysa her iki kıyıya sahip olan devlet kendi kara suları içinde hükümran olur. Eğer darsa o zaman sınır çizgisi boğazın ortasından geçer. Bering Boğazı, Danimarka ile İsveç arasındaki Sund Boğazı gibi.

Süveyş Kanalı

Süveyş Kanalı

Dünyanın en önemli boğazları şunlardır:

  1. Kızıldeniz’in Hint Okyanusu’na açılan ucundaki Babülmendep Boğazı: (Uzunluğu: 50 km., en dar yeri: 17,5 km.)
  2. Asya-Amerika arasındaki Bering Boğazı : (U:60 km., en dar yeri: 35 km.)
  3. Cebelitarık Boğazı: (U: 90 km., en dar yeri: 14 km.)
  4. Amerika-Küba arasındaki Florida Boğazı: (U: 300 km., en dar yeri: 80 km.)
  5. Tayvan ile Çin arasındaki Formosa Boğazı: (U: 380 km., en dar yeri: 120 km.)
  6. Magellan Boğazı: (U: 600 km., en dar yeri: 4 km.)
  7. Italya ile Sicilya arasındaki Messina Boğazı: (U: 42 km., en dar yeri: 3,5 km.)
  8. Avustralya ile Yeni Gine arasındaki Torres Boğazı: (U: 400 km., en dar yeri: 85 km.)

Aynı zamanda iki dağ arasındaki dar geçitlere “boğaz” denir. Daha çok sarp dağlık bölgelerdeki yarma vadi biçiminde olan derin vadilere bu ad verilir: Geyve Boğazı, Gülek Boğazı gibi.


Leave A Reply