Coğrafyada projeksiyon tipleri, çeşitleri nelerdir? Projeksiyon çeşitlerinin özellikleri nelerdir? Projeksiyon Tipleri hakkında bilgi.
Projeksiyon Tipleri Nelerdir? (Coğrafya)
Coğrafyada projeksiyon tipleri, dünya yüzeyinin haritalandırılması sırasında kullanılan farklı yöntemlerdir. Projeksiyon tipleri, dünya yüzeyinin üç boyutlu gerçekliğini iki boyutlu haritalara dönüştürürken yüzeyin doğal özelliklerini en az bozulan şekilde yansıtmak için kullanılır.
Aşağıda coğrafyada sıklıkla kullanılan bazı projeksiyon tipleri verilmiştir:
- Düzlem Projeksiyonlar: Düzlem projeksiyonlar, dünya yüzeyinin düz bir düzlem üzerine projekte edilmesi ile oluşur. Bu projeksiyon tipleri arasında Mercator, Miller, Lambert gibi önemli örnekler vardır.
- Küresel Projeksiyonlar: Küresel projeksiyonlar, dünya yüzeyinin küre şeklinde projekte edilmesi ile oluşur. Bu projeksiyon tipleri arasında Peters, Goode, Mollweide gibi önemli örnekler vardır.
- Koni Projeksiyonlar: Koni projeksiyonlar, dünya yüzeyinin koni şeklinde projekte edilmesi ile oluşur. Bu projeksiyon tipleri arasında Lambert Conformal Conic, Albers Conical Equal Area gibi önemli örnekler vardır.
- Cilindrik Projeksiyonlar: Cilindrik projeksiyonlar, dünya yüzeyinin cilindir şeklinde projekte edilmesi ile oluşur. Bu projeksiyon tipleri arasında Transverse Mercator, Universal Transverse Mercator gibi önemli örnekler vardır.
Her projeksiyon türünün kendi avantajları ve dezavantajları vardır ve bu nedenle, coğrafyada kullanılacak projeksiyon türünün seçimi, haritalamanın amacına ve kullanım alanına göre yapılmalıdır.
Harita çiziminde karşılaşılan en büyük güçlük yuvarlak olan Dünya yüzeyinin bir düzleme aktarılmasıdır. Bu güçlük özellikle geniş alanların çiziminde daha büyük sorun oluşturur.
Küresel olan Dünya yüzeyi hatasız biçimde bir düzleme aktarılamaz. Bu nedenle başta Dünya haritaları ve geniş alanları gösteren haritalar olmak üzere her haritada bir miktar bozulma gerçekleşir.
Ancak bu bozulmaları en aza indirmek için çeşitli yöntemler geliştirilmiştir. Projeksiyon (izdüşümü) yöntemleri olarak adlandırılan bu yöntemler basit bir anlatımla şöyle açıklanabilir.
Üzerinde coğrafî koordinatların belirgin olarak gösterildiği ve merkezinde bir ışık kaynağı olan bir model küre düşünelim. Işık kaynağından çıkan ışık, küre üzerinde bulunan paralel ve meridyenleri küreye teğet olan herhangi bir düzleme yansıtır. Böylece coğrafî koordinatlar bir düzleme aktarılır.
Düzlemin küreye teğet olan kesimlerinde bozulma en az iken, bu kesimlerde uzaklaştıkça bozulma oranı artar.
Projeksiyon yöntemleriyle de yeryüzünün tamamını, gerçeğe tam uygun bir şekilde düzleme aktarmak mümkün değildir.
Çok çeşitli projeksiyon yöntemleri vardır. Burada en yaygın olan üç projeksiyon (Konik, düzlem ve silindirik) açıklanacaktır.
1. Konik Projeksiyon
Yerküre’nin kuzey ve güneyine koni biçiminde sarılan bir koni projeksiyon yüzeyidir.
Koninin yüzeyi orta enlemlere teğet geçtiğinden, daha çok orta enlemlerde bozulma en az iken, ekvator ve kutuplara doğru bozulma artar.
2. Düzlem Projeksiyon:
Yerküre’nin herhangi bir noktasına teğet geçen bir düzlem projeksiyon yüzeyidir. Sadece bir noktaya teğet geçtiği için bozulma oranı daha fazladır. Bu nedenle dar alanların çiziminde kullanılır.
3. Silindirik Projeksiyon
Projeksiyon yüzeyi kürenin çevresine sarılan bir silindirdir. Dünya haritalarının çiziminde kullanılır.
Bozulma oranı en az Ekvator’da görülürken, Ekvator’dan uzaklaştıkça bozulma oranı artar.
