Cumhuriyetin İlanının Önemi Nedir? Cumhuriyetin İlanı Nasıl Oldu?

2
Advertisement

Cumhuriyetin ilanının önemi tam olarak nedir? Cumhuriyetin ilanı nasıl oldu? Cumhuriyet ne zaman ve ne şekilde ilan edildi? Neden cumhuriyetin kendisi ve ilanı bu kadar önemlidir?

Cumhuriyet İle İlgili Sözler
Cumhuriyet bir yönetim şekli bir siyasal rejimdir. Halkın kendi kendini yönettiği egemenliğin Atatürk’ün de dediği gibi kayıtsız ve şartsız olarak millete ait olduğu bir yönetim şeklidir. Yıllardan beri Mustafa Kemal Atatürk’ün kafasındaki siyasal rejim olan Cumhuriyeti ilan etmesinin ana gerekçeleri maddeler halinde şu şekilde sıralanabilir :

  • O günlerde devletin herhangi bir başının yöneticisinin olmaması
  • Bir rejim bunalımı doğmuş ve rejimin bir isminin konulması zaruri olmuştur
  • Kurulacak olan devletin herhangibir isminin olmaması
  • Ayrıca o dönemde bir hükümet bunalımı bulunmuştur

Yukarıda sayılan sebepler nedeni ile 1921 anayasasına bazı maddeler eklenerek 29 Ekim 1923 günü Cumhuriyet ilan edilmiştir. Eklenen maddeler ise şu şekildedir:

  • Yeni kurulan Türkiye Devletinin yönetim biçimi Cumhuriyet olarak belirlenmiştir
  • Yeni kurulan Türkiye Devletinin resmi dili Türkçe olmuştur.
  • Cumhurbaşkanı seçilen kişi devletin de başı olmuştur.

Peki neden Cumhuriyet rejimi seçilmişti. Cumhuriyet neden bu kadar önemliydi.

O dönemin şartları düşünüldüğünde artık yönetimin babadan oğula geçmesi artık modern dünyada gelişmiş toplumların terk etmeye başladığı bir sistemdi. İnsancıl bir sistem değildi. Bir aile ülkeyi malı olarak görüyor ve yönetiyordu. O ailenin başında olan kişi yönetimin başına geçmek için yeterli olup olmadığına bakılmaksızın sadece bir ailenin ferdi olduğu için ülkeyi yönetmeye kalkıyor ve bu da yönetimde kargaşalıklara ve ülke insanının ezilmesine, sömürülmesine sebebiyet veriyordu. Ne olursa olsun tabiri caiz ise yer yarılsa ülke batsa aynı kişi ya da kişiler ülkeyi yönetmeye devam ediyor ve halk kendini yönetmesini istediği kişileri seçemiyordu.

İşte Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün bizlere armağan ettiği cumhuriyet bu nedenle sadece Türk toplumu için değil tüm insanlık için önemli bir siyasi rejimdir. Seçim ile halkın oyları ile seçilen kişilerin ülke yönetiminde yer alması yönetimde bulunanların rahat ve gayrı keyfi davranmalarını önlüyor halkın çıkarları ön plana çıkıyor. Cumhuriyet en basit hali ile bu sebeple önemlidir.

Cumhuriyetin İlanı

Cumhuriyetin İlanı

Cumhuriyetin İlanı Nasıl Oldu?

Atatürk, 8 Nisan 1923’te Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adına yeni seçilecek meclisin ilkelerini 9 ilke halinde yayınladı. Halk Partisi’nin ana tüzüğünü teşkil eden bu ilkelerle, Meclis’e girecek olan milletvekillerinin parti prensiplerini kabul etmiş olmaları gerekiyordu. Atatürk milletvekillerinin siyasi bir anlayış birliğine sahip olmalarını istiyordu.

Advertisement

Atatürk 23 Nisan 1923‘te tekrar başlayan Lausanne (Lozan) müzakerelerini büyük bir hassasiyetle takip etti, mütemadiyen verdiği direktiflerle nihayet 24 temmuz 1923’te antlaşmanın imzalanmasını, böylece askeri zaferin siyasi bir zaferle tamamlanmasını sağladı. Artık, Misak-ı Millî sınırları içinde genç, bağımsız bir Türkiye kurulmuştu.

İkinci Büyük Millet Meclisi 11 ağustos 1923’te ilk toplantısını yaptı, Atatürk oy birliğiyle Meclis Başkanlığına seçildi. 13 ekim 1923’te Ankara başkent olduktan sonra Ortaya çıkan bir kabine buhranı Atatürk’e Türkiye Hükümetinin idare şekli hakkında tasarlamakta olduğu Cumhuriyet rejimini tatbik fırsatını verdi. Devletin şekli esasen cumhuriyetti, fakat Atatürk önce Misak-ı Milli’yi gerçekleştirmek istemişti.

Atatürk, Fethi Okyar‘ın başında bulunduğu İcra Vekilleri Heyetini Çankaya’daki köşkünde toplıyarak istifa etmelerini bildirdi.

Bu hareketiyle, Meclisteki muhaliflerin kendi başlarına bir hükümet kurup idare edemeyeceklerini göstermek istiyordu. Nitekim Meclis’teki muhalifler hükümeti ellerine almak için bütün gayretlerini sarfettikleri halde güvenebilecekleri bir Vekiller Heyeti listesi çıkaramadılar.

28 ekim 1923 akşamı Atatürk bazı arkadaşlarını yemeğe davet ederek onlara «Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz» dedi. ismet İnönü ile yalnız kaldığı zaman bir kanun tasarısı hazırladı. 20 ocak 1921 tarihli anayasanın birinci maddesinin sonuna «Türkiye Devleti’nin şekl-i hükümeti cumhuriyettir» hükmünü ilave etti. Kanunun diğer maddelerinde yapılacak değişiklikler belirtildi.

29 Ekim 1923 günü, Meclis, İcra Vekilleri Heyetini seçme hususunda büyük bir zorluğa uğramış, Atatürk’ün fikrini sormuştu. Atatürk bazı milletvekilleriyle konuştuktan sonra tasarladığı ve müsveddesini hazırladığı Cumhuriyet teklifini ortaya attı. O gün kabul edilen Cumhuriyet idaresine Atatürk 20.45’te alkışlar arasında ilk Türkiye Cumhurbaşkanı olarak seçildi.

Advertisement


2 yorum

Reply To Simge Cancel Reply