Cushing Sendromu nedir, neden meydana gelir? Cushing Sendromu belirtileri, teşhisi, tedavi yolları ve beslenme ve önlenmesi.
Cushing Sendromu
Cushing sendromu veya hiperkortizolizmi, anormal derecede yüksek kortizol hormonu nedeniyle ortaya çıkar. Bu çeşitli nedenlerle olabilir.
Çoğu durumda, tedavi almak kortizol düzeylerinizi yönetmenize yardımcı olabilir.
Cushing’in sendrom belirtileri
Bu durumun en yaygın belirtileri şunlardır:
- kilo almak
- Özellikle karın çevresi, yüz (yuvarlak, ay şeklinde bir yüze neden olan) ve omuzlar ile üst sırt arasında (bufalo kamburuna neden olan) yağ birikintileri
- göğüsler, kollar, karın ve uyluklarda mor çatlaklar
- kolayca çürüyen cilt inceltme
- yavaş iyileşen cilt yaralanmaları
- akne
- yorgunluk
- Kas Güçsüzlüğü
Yukarıdaki yaygın semptomlara ek olarak, Cushing sendromu olan kişilerde bazen görülebilecek başka semptomlar da vardır.
Bunlar şunları içerebilir:
- yüksek kan şekeri
- artan susuzluk
- artan idrara çıkma
- osteoporoz
- yüksek tansiyon (hipertansiyon)
- baş ağrısı
- ruh hali
- kaygı
- sinirlilik
- depresyon
- artan enfeksiyon insidansı
Çocuklarda
Çocuklarda Cushing’in sendromu da olabilir, ancak yetişkinlerden daha az sıklıkta gelişirler. Bir 2019 araştırmasına göre, her yıl yüzde 10’luk yeni Cushing sendromu vakalarının kaynağı çocuklarda ortaya çıkıyor.
Yukarıdaki semptomlara ek olarak, Cushing’in sendromu olan çocuklar da şunları içerebilir:
- şişmanlık
- daha yavaş büyüme oranı
- yüksek tansiyon (hipertansiyon)
Kadınlarda
Cushing sendromu kadınlarda erkeklerden daha yaygındır. Cushing sendromu kadınlarda erkeklere kıyasla üç kat daha fazla kadın geliştiriyor.
Cushing’in sendromu olan kadınlar ekstra yüz ve vücut kılları geliştirebilir.
Bu en sık şu durumlarda oluşur:
- yüz ve boyun
- göğüs
- karın
- baldırlar
Ek olarak, Cushing’in sendromu olan kadınlar da düzensiz menstrüasyon yaşayabilir. Bazı durumlarda menstruasyon tamamen yoktur.
Erkeklerde
Kadınlarda ve çocuklarda olduğu gibi, Cushing’in sendromu olan erkekler de bazı ek semptomlar yaşayabilir.
Cushing’in sendromu olan erkeklerde şunlar olabilir:
- erektil disfonksiyon
- cinsel ilgi kaybı
- düşük doğurganlık
Cushing’in sendromu neden olur?
Cushing sendromu, aşırı kortizol hormonundan kaynaklanır. Böbreküstü bezleriniz kortizol üretir.
Vücudunuzun bir dizi işlevine yardımcı olur, örneğin:
- kan basıncının ve kardiyovasküler sistemin düzenlenmesi
- bağışıklık sisteminin inflamatuar yanıtını azaltmak
- karbonhidratları, yağları ve proteinleri enerjiye dönüştürmek
- insülinin etkilerinin dengelenmesi
- strese cevap vermek
Vücudunuz aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli nedenlerle yüksek seviyelerde kortizol üretebilir:
- özellikle son trimesterde akut hastalık, cerrahi, yaralanma veya hamilelik ile ilgili stres de dahil olmak üzere yüksek stres seviyeleri
- atletik Eğitim
- yetersiz beslenme
- alkolizm
- depresyon, panik bozuklukları veya yüksek düzeyde duygusal stres
Kortikosteroidler
Cushing’in sendromunun en yaygın nedeni, prednizon gibi kortikosteroid ilaçların uzun süre yüksek dozlarda kullanılmasıdır. Sağlık hizmeti sunucuları, lupus gibi enflamatuar hastalıkları tedavi etmek veya nakledilen bir organın reddedilmesini önlemek için bunları reçete edebilir.
Sırt ağrısının tedavisi için yüksek dozda enjekte edilen steroidler de Cushing sendromuna neden olabilir. Bununla birlikte, astım için kullanılanlar gibi inhaler formundaki düşük doz steroidler veya egzama için reçete edilenler gibi kremler genellikle duruma neden olmak için yeterli değildir.
Tümörler
Birkaç çeşit tümör de daha yüksek bir kortizol üretimine yol açabilir.
Bunlardan bazıları:
- Hipofiz bezi tümörleri. Hipofiz bezi, adrenal bezlerde kortizol üretimini uyaran çok fazla adrenokortikotropik hormon (ACTH) salgılar. Buna Cushing’in hastalığı denir.
- Ektopik tümörler. Bunlar hipofiz dışındaki ACTH üreten tümörlerdir. Genellikle akciğer, pankreas, tiroid veya timus bezinde görülür.
- Böbreküstü bezi anormalliği veya tümör. Adrenal bir anormallik veya tümör, Cushing sendromuna neden olabilecek düzensiz kortizol üretim modellerine yol açabilir.
- Ailesel Cushing sendromu. Cushing’in sendromu tipik olarak kalıtsal olmamasına rağmen, endokrin bezlerinin tümörlerini geliştirme konusunda kalıtsal bir eğilime sahip olmak mümkündür.
Cushing hastalığı
Cushing’in sendromuna hipofiz bezi ACTH üreten ve buna bağlı olarak kortizol olursa buna Cushing’in hastalığı denir.
Cushing’in sendromunda olduğu gibi, Cushing’in hastalığı erkeklerden daha fazla kadını etkiler.
Cushing’in sendrom tedavisi
Cushing’in sendrom tedavisinin genel amacı vücudunuzdaki kortizol düzeylerini düşürmektir. Bu, çeşitli şekillerde gerçekleştirilebilir. Aldığınız tedavi, durumunuza neyin sebep olduğuna bağlı olacaktır.
Sağlık uzmanınız kortizol seviyelerini yönetmeye yardımcı olacak bir ilaç reçete edebilir. Bazı ilaçlar böbreküstü bezlerinde kortizol üretimini azaltır veya hipofiz bezinde ACTH üretimini azaltır. Diğer ilaçlar kortizolün dokularınız üzerindeki etkisini engeller.
Örnekler:
- ketokonazol (Nizoral)
- mitotan (Lizodren)
- metirapon (Metopirone)
- pasireotid (Signifor)
- tip 2 diyabet veya glikoz intoleransı olan bireylerde mifepriston (Korlym, Mifeprex)
Kortikosteroid kullanıyorsanız, ilaç veya dozajda bir değişiklik gerekebilir. Dozu kendiniz değiştirmeye çalışmayın. Bunu yakın tıbbi gözetim altında yapmalısınız.
Tümörler malign olabilir, yani kanserli veya benign olabilir, bu da kansersiz anlamına gelir.
Durumunuz bir tümörden kaynaklanıyorsa, sağlık uzmanınız tümörü cerrahi olarak çıkarmak isteyebilir. Tümör çıkarılamıyorsa, sağlık uzmanınız radyasyon tedavisi veya kemoterapi önerebilir.
Cushing’in sendrom tanısı
Cushing’in sendromunun teşhis edilmesi özellikle zor olabilir. Bunun nedeni, kilo alımı veya yorgunluk gibi semptomların çoğunun başka nedenleri olabilmesidir. Ek olarak, Cushing’in sendromunun kendisinin birçok farklı nedeni olabilir.
Sağlık uzmanınız tıbbi geçmişinizi gözden geçirecektir. Semptomlar, sahip olabileceğiniz sağlık koşulları ve reçete edilebilecek ilaçlar hakkında sorular sorarlar.
Ayrıca, bufalo kamburu, çatlak izleri ve çürükler gibi işaretler arayacakları fiziksel muayene yapacaklar.
Daha sonra, aşağıdakiler dahil laboratuvar testleri isteyebilirler:
- 24 saatlik idrar serbest kortizol testi: Bu test için, idrarınızı 24 saatlik bir süre içinde toplamanız istenecektir. Bundan sonra kortizol seviyeleri test edilecektir.
- Tükürük kortizol ölçümü: Cushing sendromu olmayan kişilerde, akşam kortizol seviyeleri düşer. Bu test, kortizol seviyelerinin çok yüksek olup olmadığını görmek için gece geç saatlerde toplanan bir tükürük örneğindeki kortizol seviyesini ölçer.
- Düşük doz deksametazon supresyon testi: Bu test için akşam geç saatlerde bir doz deksametazon verilecektir. Kanınız sabah kortizol seviyeleri açısından test edilecektir. Normal olarak, deksametazon kortizol seviyelerinin düşmesine neden olur. Cushing’in sendromunuz varsa, bu gerçekleşmez.
Cushing sendromunun nedenini teşhis etme
Cushing sendromu teşhisi konduktan sonra, sağlık uzmanınız hala aşırı kortizol üretiminin nedenini belirlemelidir.
Nedeni belirlemeye yardımcı olacak testler şunları içerebilir:
- Kan adrenokortikotropin hormonu (ACTH) testi: Kandaki ACTH düzeyleri ölçülür. Düşük ADTH seviyeleri ve yüksek kortizol seviyeleri adrenal bezlerde bir tümörün varlığını gösterebilir.
- Kortikotropin salgılatıcı hormon (CRH) stimülasyon testi: Bu testte bir atış CRH verilir. Bu, hipofiz tümörleri olan kişilerde ACTH ve kortizol düzeylerini yükseltir.
- Yüksek doz deksametazon supresyon testi: Yüksek doz deksametazon kullanılması dışında bu düşük doz testiyle aynıdır. Kortizol seviyeleri düşerse, hipofiz tümörünüz olabilir. Eğer yapmazlarsa ektopik bir tümörünüz olabilir.
- Petrosal sinüs örneklemesi: Kan, hipofiz yakınındaki bir damardan ve ayrıca hipofizden uzak bir damardan alınır. Bir atış CRH verilir. Hipofiz yakınındaki kandaki yüksek ACTH seviyeleri hipofiz tümörünü gösterebilir. Her iki örnekten de benzer seviyeler ektopik bir tümörü gösterir.
- Görüntüleme çalışmaları: Bunlar BT ve MRI taramaları gibi şeyleri içerebilir. Tümörleri aramak için adrenal ve hipofiz bezlerini görselleştirmek için kullanılırlar.
Cushing’in sendrom diyeti
Diyet değişiklikleri durumunuzu iyileştirmezse de, kortizol seviyelerinizin daha da yükselmesini önlemeye veya bazı komplikasyonları önlemeye yardımcı olabilirler.
Cushing sendromu olanlar için bazı diyet ipuçları şunları içerir:
- Kalori alımınızı izleyin. Kilo alımı Cushing sendromunun ana semptomlarından biri olduğu için kalori alımınızı takip etmek önemlidir.
- Alkol içmekten kaçının. 2007 tarihli bir araştırmaya göre, alkol tüketimi, özellikle ağır içicilerdeki Kortizol düzeylerindeki artışla ilişkilendirilmiştir.
- Kan şekerini izleyin. Cushing sendromu yüksek kan şekerine yol açabilir, bu nedenle kan şekerinde artışa neden olabilecek yiyecekler yememeye çalışın. Yemeye odaklanacak yiyeceklere örnek olarak sebze, meyve, kepekli tahıllar ve balık verilebilir.
- Sodyumu kesin. Cushing’in sendromu aynı zamanda yüksek tansiyon (hipertansiyon) ile de ilişkilidir. Bu nedenle, sodyum alımınızı sınırlamaya çalışın. Bunu yapmanın bazı kolay yolları, gıdaya tuz eklememek ve sodyum içeriğini kontrol etmek için gıda etiketlerini dikkatlice okumaktır.
- Yeterli kalsiyum ve D vitamini aldığınızdan emin olun. Cushing’in sendromu kemiklerinizi zayıflatabilir ve sizi kırıklara yatkın hale getirebilir. Hem kalsiyum hem de D vitamini kemiklerinizi güçlendirmeye yardımcı olabilir.
Cushing’in sendrom risk faktörleri
Cushing sendromunu geliştirmek için ana risk faktörü, uzun süre yüksek doz kortikosteroid almaktır. Sağlık uzmanınız bir sağlık durumunu tedavi etmek için kortikosteroidler reçete etmişse, onlara dozu ve ne kadar süre alacağınızı sorun.
Diğer risk faktörleri şunları içerebilir:
- düzgün yönetilmeyen tip-2 diyabet
- yüksek tansiyon (hipertansiyon)
- şişmanlık
Bazı Cushing sendromu vakaları tümör oluşumundan kaynaklanır. Endokrin tümörleri (ailesel Cushing sendromu) geliştirmek için genetik bir yatkınlık olsa da, tümörlerin oluşmasını önlemenin bir yolu yoktur.
Cushing sendrom yönetimi
Cushing sendromunuz varsa, düzgün bir şekilde yönetilmesi önemlidir. Bunun için tedavi almazsanız, Cushing sendromu potansiyel olarak ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Bunlar şunları içerebilir:
- kemik kırığı riskinizi artırabilecek osteoporoz
- kas kaybı (atrofi) ve halsizlik
- yüksek tansiyon (hipertansiyon)
- 2 tip diyabet
- sık enfeksiyonlar
- kalp krizi veya inme
- depresyon veya kaygı
- konsantre olma veya hafıza problemleri gibi bilişsel zorluklar
- mevcut bir tümörün büyümesi
Cushing’in sendrom görünümü
Tedaviye ne kadar erken başlarsanız, beklenen sonuç o kadar iyi olur. Bireysel bakış açınızın aldığınız özel nedene ve tedaviye bağlı olduğunu unutmamak önemlidir.
Belirtilerinizin düzelmesi biraz zaman alabilir. Sağlık uzmanınızdan sağlıklı beslenme yönergeleri talep ettiğinizden, takip randevularına devam ettiğinizden ve aktivite düzeyinizi yavaşça artırdığınızdan emin olun.
Destek grupları Cushing sendromuyla başa çıkmanıza yardımcı olabilir. Yerel hastaneniz veya sağlık uzmanınız bölgenizde buluşan gruplar hakkında size bilgi sağlayabilir.
