Andrey Saharov Kimdir? Büyük bir insan hakları aktivisti ve nükleer fizikçi olan Andrey Saharov hayatı, biyografisi, çalışmaları, eserleri hakkında bilgi.
Kaynak: wikipedia.org
Andrey Dimitriyevic Saharov; SSCB dönemi Rus nükleer fizikçidir. (Doğum tarihi: 21 Mayıs 1921, Moskova, Rusya Ölüm tarihi ve yeri: 14 Aralık 1989, Moskova, Rusya).
Moskova Üniversitesi’ndeki fizik öğrenimini 1942’de tamamladı. 1945’te Moskova’daki Lebedev Fizik Enstitüsü’ne, 1953’te Sovyet Bilimler Akademisi’ne seçildi. 1950’de kuramsal fizikçi İgor Y. Tamm ile birlikte çalışırken termonükleer tepkime elde etmek için bir manyetik alan içindeki plazma üzerinde elektrik akımı uygulanması önerisi sonraları ilk Sovyet hidrojen bombasının yapımını sağladı.
1965’te ülkenin ve partinin etkili bir şekilde Stalinsizleştirilmesini talep etti. 1967’de yurtdışında yayınlanan “SSCB’de Entelektüel Özgürlük ve Barışçıl Bir Arada Yaşama” adlı çalışması ona rejim muhalefetinde önemli bir yer verdi. Yazarın mistik romantizmiyle olan uyuşmazlığını gizlemeden desteklediği Aleksandr Soljenitsin gibi, o da gulagları, keyfi göz altıları ve Sovyet Anayasasının ve insan haklarının diğer ihlallerini kınadı. 1972’de insan hakları aktivisti Yelena Bonner ile evlendi .
1968’de SSCB’de aydınlar üzerindeki baskıyı kınadı, düşünce özgürlüğünü savundu. Uyarılara karşın tutumundan vazgeçmeyince eşiyle birlikte Groki’de gözetim altına alındı (1980). 1975’te barış alanında yaptığı çalışmalar nedeniyle Nobel Barış Ödülü’nü kazandıysa da, SSCB yönetimince İsveç’e gitmesine izin verilmedi. Birçok uluslararası kuruluşun onursal üyesi olan Saharov, M. Gorbaçov’un uyguladığı Glasnost politikası çerçevesinde 1987’de birçok bilimadamı gibi bağışlandı ve Moskova’da döndü. Halk Temsilcileri Kongresi’ne seçildi (Mart 1989). Mihail Gorbaçov‘un yetkilerinin artırılmasına karşı çıktı. SSCB Komünist Partisi’nin tekeline son verme amacıyla etkin bir kampanya başlattı.
1989 anayasa değişikliğinin ardından Akademisyen, Kongre’ye aday oldu, güçlü bir usul engeline rağmen Bilimler Akademisi’nin atamasını aldı ve vekil oldu. 14 Aralık 1989’da miyokard enfarktüsünden öldü. Rusya’nın Moskova kentindeki Vostryakovo Mezarlığı’na gömüldü.
Avrupa Birliği onun anısına, insan hakları ve ifade özgürlüğünü savunmak için savaşan insanları vurgulamak için Sakharov Ödülü’nü kurdu. Bu ödül 1988’den beri verilmektedir.
Başlıca eserleri: Excitation Temperature in Gas Discharge (Gaz Boşalımında Uyarım Sıcaklığı) 1942, İlerleme, Barış İçinde Bir Arada Yaşama ve Entelektüel Özgürlük Üzerine Düşünceler (1968), My Country and the World (Ülkem ve Dünya) 1975, Alarm ve Umut (1979).
Nobel Barış Ödülü
1973’te Saharov, Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterildi ve 1974’te Prix mondial Cino Del Duca’ya layık görüldü. Saharov, 1975’te Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü. Norveç Nobel Komitesi onu “insanlığın vicdanının sözcüsü” olarak nitelendirdi. Nobel Komitesi’nin alıntıladığı sözlerle: “İkna edici bir şekilde Saharov, İnsanın dokunulmaz haklarının gerçek ve kalıcı uluslararası işbirliği için tek güvenli temeli sağladığını vurguladı.“.
Saharov’un ödülü almak için Sovyetler Birliği’nden ayrılmasına izin verilmedi. Eşi Yelena Bonner, Norveç’in Oslo kentinde düzenlenen törende yaptığı konuşmayı okudu. Ödülün verildiği gün Saharov, insan hakları aktivisti Sergei Kovalev’in yargılandığı Vilnius’taydı. Nobel konferansı “Barış, İlerleme, İnsan Hakları“nda Sakharov, silahlanma yarışına son verilmesi, çevreye daha fazla saygı gösterilmesi, uluslararası işbirliği ve insan haklarına evrensel saygı gösterilmesi çağrısında bulundu. Sovyetler Birliği’ndeki düşünce mahkumları ve siyasi mahkumların bir listesini de ekledi ve ödülü onlarla paylaştığını belirtti.
