Dadaloğlu Kimdir? Halk Şairinin Hayatı, Eserleri ve Edebi Kişiliği

0
Advertisement

Dadaloğlu kimdir ve ne yapmıştır? Halk şairi Dadaloğlu hayatı, biyografisi, şiirleri, eserleri ve edebi kişiliği hakkında bilgi.

dadaloglu

Kaynak: wikipedia.org

Dadaloğlu

Dadaloğlu; halk şairidir (? 1785-? 1865).

Doğum ve ölüm yeri bilinmez. Toros Türkmenlerinin Avşar boyundandır. Yaşamına ilişkin bilgi çok azdır. Göçebe Türkmen aşiretlerinin köylere yerleştirilmeleri yolunda hükümetçe girişilen eylemlerin önce inatçı bir direnişle karşılandıktan sonra yenilgiyle sonuçlanması, Dadaloğlu’nun şiirlerinde öncelikle işlenen baş sorundur. Aşk ve doğa güzelliklerini konu edinen lirik örneklere yatkınlığı belli olmakla birlikte, aşiretiyle kendi yazgısını belirleyen bu çatışma yılları, şiirinin orta direğini oluşturur. Şiirlerinden çıkarılan sonuçlar: Kozan, Erzin ve Pay as dolaylarında doğduğu, daha çok Gavur Dağları’ndaki göçebe aşiretler arasında yaşadığı, Çukurova ve Orta Anadolu’yu dolaştığı, çeşitli çekişmeler içinde birbirleriyle dalaşan yerel beylerin çevresinde barınıp geçindiği, hükümete baş kaldırmaktan çekinmeyen derebeylerinin sindirilmesinden sonra bezgin ve karamsar bir yaşlılık sürdürdüğüdür.

Aşiretinin Sivas dolaylarına yerleştirilmesi, iklim ve yaşam değişikliği, yaşlılığın doğal yorgunluğu, sonra şiirlerinde bir yas havasına bürünür. Eski derebeylerinin sözlerinin geçmez oluşu, Dadaloğlu’ nun anlayamadığı yeni bir toplumsal gerçektir. Bir yanıyla Köroğlu’nu, bir yanıyla Karacaoğlan’ı andıran içli ve etkili şiirleri, Güney Anadolu’da yüzyıldır ezberlenerek dilden dile geçti ve çeşitli ağızlardan derlenerek yazıya aktarıldı. 19. yüzyılın en özgün ve güçlü halk sanatçılarının başında, yaşamının özelliği, yazgısındaki olayların etkinliğiyle çok değişik şiirler söylemiş olan Dadaloğlu gelir; “şehir aşıkları”nın etkisine hiç girmemiş olan saf ve özlü bir halk sanatçısıdır.

Edebi Kişiliği

Dadaloğlu göçer bir aşiret olan Avşar boyuna mensuptur. Göçerler, bütün yaşamlarını hayvancılık üzerine kurmuşlardır. Beslenmeleri, barınmaları ve hatta eğlenmeleri bu yaşam biçimine bağlıdır. Hayvanlarına otlak aramak için yapılan göçler de bu yaşam biçiminin bir parçasıdır.

Göçler, yılın her iki baharında olmak üzere yılda iki kere yapılırdı. Her göç, göçerlerin yaşamında bir şenlik havası meydana getirirdi. Denkler günler öncesinden hazırlanır, yük develeri süslenir, gençler bayramlık giysilerini giyerler, obada tam bir bayram havası yaşanırdı. Aynı zamanda bu göçler büyük sevdalara da sahne olurdu. Sevdalı gençler, türküleriyle, mânileriyle bir yandan gönül dertlerini dökerken bir yandan da göçe ayrı bir canlılık getirirlerdi.

Advertisement

Dadaloğlu, Oğuzlar (Türkmenler)ın yirmi dört boyundan biri olan Avşar (Afşar) boyuna mensuptur. Toros Dağlarında göçebe yaşam süren bir ailede dünyaya gelmiştir. Ne zaman doğduğu tam olarak bilinmemektedir. Kayseri’ye bağlı Pınarbaşı ilçesinde vefat etmiştir. Bir başka söylentiye göre yaşamının son yıllarında dağların özlemine dayanamayarak Toroslara dönmüş, orada ölmüştür. Onun yaşamı Kayseri – Kahramanmaraş – Adana üçgeni içinde geçmiştir. Dadaloğlu, bu bölgenin yetiştirdiği Karacaoğlan kadar güçlü bir şairdir.

Dadaloğlu bugüne kadar bir koçaklamasındaki “Dadaloğlu’m yarın kavga kurulur / Öter tüfek davlumbazlar vurulur / Nice koç yiğitler yere serilir / Ölen ölür kalan sağlar bizimdir.” sözleriyle sert bir insan olarak tanınır. Hâlbuki onda bir de ince bir ruh vardır. Onun bu yönü ihmal edilmiştir. Dadaloğlu’nun gönlü, oba güzellerinin sevdasıyla doludur. O, bir yiğitlik şairi olduğu kadar bir sevda şairidir.

Şiirlerinde yiğitlik, adalet, doğa, güzellik, aşk ve sevgi gibi konuları ele almıştır.

dadaloglu

Kaynak 2 – Dadaloğlu

Dadaloğlu Unü bütün Anadolu’ya yayılmış bir halk şairimizdir. Eldeki kaynaklara göre, XIX. yüzyılın ilk yarısında doğmuştur. Doğum yeri ve tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber ömrünü Güney ve Güneybatı Anadolu’da geçirmiştir.

Dadaloğlu, yazları yüksek yaylalara çıkan, kışları da ovalara, su başlarına inen Afşar boyu Türkleri’ndendir. Şiirlerinde sık sık rastlanan köy, kasaba, şehir ve semtlerle, dağ, yayla ve ova adlarına bakılacak olursa, en çok Orta Anadolu ile Toros eteklerinde dolaştığı anlaşılır.

Advertisement

Türk saz şairlerine has lirik deyişler Dadaloğlu’nda en derin duyguları dile getirmiş, halk edebiyatının yıllardan beri ağızdan ağıza dolaşan en canlı türkülerini vermiştir.

Dadaloğlu’nun, Anadolu halk şairlerinin pek çoğundan ayrı özellikleri vardır. Şiirlerinin büyük bir kısmı destan nev’inin seçkin örnekleri, bir kısmı da, hürriyet ve egemenlik için çırpınan saf ve temiz bir ruhun mert ve erkekçe seslenişleridir. Dadaloğlu, bazı okumuş-yazmış hissini uyandıran halk şairleri gibi şehir ve saray Osmanlıcasının tesiri altında kalmamış, yüzyıldan beri gittikçe durulan, gelmiş-geçmiş halk şairlerinin büyük ve ince bir zevkle işledikleri halk Türkçesini kullanmıştır. Dadaloğlu şiirlerinde, bu arı Türkçe ile, kendi duygularını, düşüncelerini anlatırken, içinde yaşadığı çevrenin olaylarını, bu olaylar üzerinde o çevrelerde yaşayanların duyumlarını da dile getirmiştir. Bu şiirlerde yer yer acı duygular gibi sevinç belirtilerine, ince hiciv ve alaylara da rastlanır. Bu bakımdan Dadaloğlu en başta gelen saz şairlerimizdendir

Dadaloğlu’nun birçok yiğitlik şiirleri kendi zamanında ve kendinden sonra gelen saz şairleri tarafından bestelenmiştir.


Leave A Reply