Dağcılık sporunda hangi malzemeler kullanılır? Dağcılık malzemeleri, özellikleri, dağcılık kuralları hakkında bilgi.
DAĞCILIK
Arazi ve iklim koşullarının son derece ağır olduğu dağlık bölgelerdeki yüksekliklere ulaşmak ya da tırmanmak amacına dayanan doğa sporudur.
insanın dayanma gücü ve doğaya karşı savunma yeteneğini geliştiren sporların başında dağcılık sporu gelir. Çekişme ve yarışmanın olmadığı, sadece doğaya karşı ciddi bir savunmanın yapıldığı bu mücadelede, doruğa ulaştıkları anda bütün sporcular birer şampiyondurlar. Yerküre üzerindeki tüm yükseltiler dağcılık sporuna ilgi duyanlar için uygundur, iyi bir dağcı olabilmenin koşulları ise sabır, deneyim ve yoğun bilgi birikimlerinden oluşur.
KULLANILAN MALZEMELER
Dağcılık, zor koşullarda gerçekleştirilen bir spor olduğu için, bu mücadelede birçok hayatî alete ihtiyaç duyulur. Dağcılık sporunda başarılı olabilmenin temel şartı yeterli donanıma sahip olmaktır. Giysiler seçilirken tüm iklim koşulları dikkate alınarak, en kötü durumlarda bile kullanılabilecek türden olanları seçilmeli, hafif, rüzgâr geçirmeyen ve sıcak tutan giysiler olmalarına özen gösterilmelidir. Kaya çıkışlarında kullanılan ayakkabılar sağlam ve ortopedik tabanlı, burkulmaları önlemek amacıyla geniş ökçeli ve yüksek boyunlu olmalıdır. Kar tırmanışlarında da su geçirmeyen ayakkabılar ve dize kadar uzanan tozluklar yarar sağlar.
Rüzgârlık, uyku tulumu, eldiven, başlık ve sırt çantası da dağcıların sahip olması gereken diğer malzemelerdir. Gözleri mor ötesi ışınlardan korumak amacıyla gözlük de kullanılmalıdır.
Tırmanışlarda gerekli olan diğer aletler ise pusula, tırmanışın uzunluğuna göre seçilecek dağ ipleri, çiviler ve sustalı halkalar, tırmanma çekiçleridir. Kar ve buz çıkışları için gerekli olan diğer malzemeler ise; buz kazması, buz çekiçleri, buz çivileri ve ince alüminyum çubuklardan yapılmış basamakları olan merdivendir. Deniz yüzeyine göre yükseklik ölçmek için de altimetre kullanılır.
KURALLAR
Dağcılık, bireysel olarak yapılabilmesi oldukça zor olan bir spordur. Çoğunlukla ekip hâlinde gerçekleştirilir. iki ya da daha çok sayıda dağcı, belli aralıklarla bir ipe bağlanarak bir ekip oluştururlar. Ekibin başında deneyimi en fazla olan ve çevreyi en iyi tanıyan dağcı bulunur. Ekipteki dağcıların önce kendilerini, sonra da diğer arkadaşlarını tehlikeye düşürmemek için çok dikkatli davranmaları gerekir. Dikkatli ve kararlı, kendinden emin olmak dağcılığın en önemli ilkesidir. Dağcılık, çalışılan bölgeye ve yapılan tırmanışın özelliklerine göre; kaya tırmanışları, kar ve buz tırmanışları olmak üzere iki esas bölüme ayrılır.
Kaya tırmanışları, adından da anlaşılabileceği gibi, kayalık arazilerde yapılan dağcılık sporudur. Kaya tırmanışlarının bir kısmı doğal, bir kısmı ise yapay tırmanışlar olarak nitelendirilir. Doğal tırmanış; “duvar” ve “baca” tırmanjşları şeklindedir. Duvar tırmanışı* kayalardaki çıkıntı ve yarıklardan yararlanılarak yapılan tırmanmadır. Baca tırmanışı ise, karşılıklı iki dik kaya arasındaki çukur boşluğunda yapılır. Bu tırmanışta, dağcının gövdesi tamamıyla bacanın içindedir. Yapay kaya tırmanışları, tutamak ve basamakların bulunmaması dolayısıyla, doğal tırmanışların gerçekleştirilemediği alanlarda, tek ya da çift iple yapılan ve diğer aletlerden de yararlanılan tırmanışlardır. Kaya tırmanışlarında denge, en önemli unsurdur. Bu sebeple ağırlık merkezi, ayakların üzerinde tutulmalı ve vücut dik olmalıdır. Tırmanıcının ya iki eli ve bir ayağı ya da iki ayağı ve bir eli olmak üzere en az üç noktası kaya ile temas hâlinde olmalıdır. Tırmanışta ritm tutturmak ve bunu sürdürmek önemlidir, ancak zordur.
Kar ve buz tırmanışları ise, karlar ve buzlarla kaplı yüksek dağlarda gerçekleştirilir. Doğal oluşum kar ve buzla örtüldüğünden, buz çivilerinin kullanıldığı, kar kazmaları ile basamakların açıldığı, buz köprülerinin ve duvarlarının oluşturulduğu yorucu ve yapay bir tırmanış türüdür. Adımlar ritmik ve yavaş atılır. Çıkış, genellikle kar yüzeyinin sert olduğu, sabahın erken saatlerinde başlar. Kar ve buz çıkışlarında, tırmanışın uzunluğu, hava koşulları, çığ tehlikesi ve güneş asla göz ardı edilmemelidir. Dağcılıkta güvenli bir çıkışı gerçekleştirmek ve zirveye ulaşmakla iş tamamlanmaz. Çıkışın ardından bir de iniş söz konusudur. Hatta iniş, güvenlik açısından daha da önemlidir. Genellikle yorgun olunacağından tehlikelidir. Uyanık ve kararlı davranmak gerekir.
Gövdenin üst bölümü öne eğik olarak, çömelmiş biçimde ve kısa adımlarla iniş yapılmalıdır. Her tırmanışta iniş rotasının önceden saptanmış olması temel kuraldır, inilemeyecek yerlere asla çıkılmamalıdır. Yapay olarak çift ip tekniği ile de iniş sağlanabilir. Çift ip tekniğinde ipin iki ucu aşağıya sallandırılır ve orta noktasından çiviye asılır, iki ip birlikte tutularak, sürtünme sağlanacak şekilde vücuda dolanır. El gevşetildik-çe vücut, ipin sürtünmesi ile aşağıya iner.
Dağcılıkta tırmanılacak olan alanın ve kullanılacak olan yöntemlerin zorlukları göz önüne alınarak bir “güçlük” derecelendirilmesi yapılır ve bu dereceler Romen rakamları ile belirtilir. Bu gruplandırma şöyledir:
I. Derecede Güçlük: Kolay tırmanılabilen, az eğimli bölgelerdir. Elleri kullanmaya gerek kalmaz.
II. Derecede Güçlük: Tırmanılması fazla güç olmayan ve arada sırada elleri kullanmayı gerektiren yerlerdir.
III. Derecede Güçlük: Tırmanılması güç ve yer yer dik parkurları olan yamaçlardır.
IV. Derecede Güçlük: Tırmanılması çok güç, dik ama elle tutulmaya elverişli ve iyi bir dağcılık tekniği ile ip kullanmayı gerektiren yamaçlardır.
V. Derecede Güçlük: İp ve çivi kullanmadan tırmanması olanaksız olan, dik engelli yamaçlardır.
VI. Derecede Güçlük: Dağcılığın en zor tırmanışını gerektiren ip, çivi ve üzengi kullanmanın zorunlu olduğu, yüzeyi dik ya da ters eğimli ve kaygan yerlerdir.
