Damarlı Bitkilerin Genel Özellikleri Yapıları ve Damarlı Bitkilere Örnekler

Damarlı bitkiler nelerdir, yapıları nasıldır? Damarlı bitkilerin genel özellikleri nelerdir, örnekleri, hakkında bilgiler.

Su bu ağaçların köklerinden tepesine nasıl hareket eder?

Kaynak: CK-12 Foundation

Kaliforniya’daki Yosemite Ulusal Parkı’nda bulunan sekoya ağaçları. Yüksekler? Elbette. Bu ağaçlar nasıl bu kadar uzar? Suyu, şekeri ve diğer besin maddelerini taşımak için çok verimli bir sistemle ilgili çok şey var. Ancak böyle bir “damar sistemine” sahip olan ilk bitkiler uzun ağaçlar değil, çok daha küçük bitkilerdi.

Damarlı Bitkiler

Damarlı bitkiler, kelimenin tam anlamıyla “tüp bitkiler” anlamına gelen trakeofitler olarak bilinir. En eski damarlı bitkiler hızla karasal ekosistemlere hâkim oldu. Neden bu kadar başarılıydılar? Esas olarak tüp benzeri damar dokularından kaynaklanıyordu.

Damarlı Dokular

Bu bitkilerin adlandırıldığı vasküler dokular, sıvıyı taşımak için özelleşmiştir. Uçtan uca düzenlenmiş, tüpler oluşturan uzun, dar hücrelerden oluşurlar. Ksilem ve floem adı verilen iki farklı damarlı doku türü vardır. Her ikisi de aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

Kaynak: CK-12 Foundation

Ksilem, suyu ve çözünmüş mineralleri köklerden gövdelere ve yapraklara taşıyan damar dokudur. Bu tür doku, bitişik hücreler arasında uç duvarları olmayan ölü hücrelerden oluşur. Yan duvarlar kalındır ve lignin ile güçlendirilmiştir, bu da onları sert ve su geçirmez yapar.

Floem, besinleri (suda çözünmüş şeker) fotosentetik hücrelerden, büyümek veya depolanmak üzere bitkinin diğer kısımlarına taşıyan damar dokudur. Bu tür doku, uç duvarlarla küçük deliklerle veya deliklerle ayrılmış canlı hücrelerden oluşur.

Damarlı Bitkilerin Evrimi

İlk damarlı bitkiler yaklaşık 420 milyon yıl önce gelişti. Muhtemelen yosun benzeri briyofit atalarından evrimleştiler, ancak diploid sporofit neslinin hakim olduğu bir yaşam döngüleri vardı. Gelişmeye devam ettikçe, ilk damarlı bitkiler başka şekillerde de daha bitki benzeri hale geldi.

Damarlı bitkiler, damar dokulardan oluşan gerçek kökler geliştirdi. Kökler rizoidlerle karşılaştırıldığında topraktan daha fazla su ve mineral emebilir. Ayrıca bitkileri yere güvenli bir şekilde sabitlerler, böylece bitkiler devrilmeden büyüyebilir.

Damarlı bitkiler damar dokulardan ve ligninden oluşan saplar geliştirdi. Linyin nedeniyle gövdeler serttir, bu nedenle bitkiler yerden yüksekte büyüyerek daha fazla ışık ve hava alabilirler. Damar dokuları nedeniyle, gövdeler uzun bitkilerin bile suyla beslenmesini sağlar, böylece havada kurumazlar.

Damarlı bitkiler, güneş ışığını toplamak için yapraklar geliştirdiler. İlk başta yapraklar küçük ve iğneye benzerdi, bu da su kaybını azaltmaya yardımcı oldu. Daha sonra yapraklar çok daha büyük ve daha genişti, böylece bitkiler daha fazla ışık toplayabildi.

Damarlı dokuları ve diğer adaptasyonları ile, ilk damarlı bitkiler, damarsız bitkilere göre üstünlüğe sahipti. Uzayabilir ve havadaki güneş ışığından faydalanabilir. Briyofitler karada fotosentetik öncülerdi, ancak ilk damarlı bitkiler havaya fotosentetik öncülerdi.

Çekirdeksiz Damarlı Bitki Çeşitliliği

Kaynak: http://www.flickr.com

İlk damarlı bitkilerin hayatta kalan torunları arasında Kulüp yosunları (Lycopodium) ve eğrelti otları bulunur. 1.200 kulüp yosunu türü ve 20.000’den fazla eğrelti otu türü vardır. Her iki tip damarlı bitki de tohumsuzdur ve sporlarla çoğalır.

Lycopodium, yosun gibi görünür ve yere kadar büyür. Yosunların aksine, yaprakları çok küçük olmasına rağmen kökleri, gövdeleri ve yaprakları vardır.

Eğrelti otları daha çok “tipik” bitkilere benziyor. Yaprakları büyüktür ve çok uzun boylu olabilirler. Hatta bazıları ağaçlara dönüşür.