Demir Çeliğin Kullanım Alanları nelerdir? Demir çelik hangi alanlarda, uygulamalarda kullanılır, hakkında bilgi.
Demir Çeliğin Kullanım Alanları
Eski çağlarda demir ve çelik çoğunlukla kılıç, bıçak, tüfek, top Cılk dökme top 1509’da yapılmıştır), parmaklık, küçük aletler, vb. yapımında kullanılmıştır. Ancak, Endüstri Devrimi sırasında demir üretiminde ağırlık motor, buhar kazanları, dişli çarklar ve pervane gibi araçların yapımına kaymıştır. Demir, büyük yapı işlerinde ilk kez 1779’da Coalbrookdale yakınlarındaki (İngiltere) Severn Irmağı üzerindeki köprünün tümü -kemerler dışında- demirden yapılmıştır (bu köprünün iki ayağı arasındaki uzaklık 30 m’dir). Demir köşebentler ilk kez 1819’da yapılmış, 1849’da da hadde tezgâhlarında ilk 1-profil demir üretimi gerçekleştirilmiştir. Bessemer yöntemiyle, ucuz çeliğin yapılmasından sonra, çeliğin yapı işlerinde kullanımı yaygınlaşmıştır. Başlangıçta İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri ‘nde demiryolu köprülerinin yapımında kullanılan çelik,daha sonraları yapılarda da kullanılmıştır. 1851’de Londra’da inşa edilen Crystal Palace, dökme demirle yapılmış ünlü bir yapıdır. 1889’da yapımı birkaç ay içinde tamamlanmış olan Eiffel Kulesi de (300 m) çelik iskelet yapısına güzel bir örnektir.
Günümüzde de çelik profiller özellikle yüksek yapılar için vazgeçilmez yapı gereçleridir. Çelik tabanların yerini sonradan beton almıştır, ancak betonun desteklenmesinde yine de çelik gereklidir. Demiryolu, gemi, tren, otomobil, makine, yeraltı ve yerüstü yapılarında bugün büyük oranda çelik kullanılır. Yapılara destek ve sağlamlık kazandıran çelik, ayrıca metal kaplama, boru ve hareketli parçaların yapımında da temel öğedir. Üretilen demir ve çelik ulaşım sektöründe; köprü ve bina, makine parçalarında, petrol endüstrisinde sondaj aygıtı, iskele ve boru, yapımında kullanılır. Geri kalan bölümü de çeşitli aygıt, araç ve askeri gereç yapımında değerlendirilir. Demir ve çeliğin çok değişik türleri ve uygulama alanları vardır. Günümüzde de oldukça ucuz olan dökme demir, motor, makine, parçaları gibi ağır gereçlerin yapımında kullanılır; bunlarda büyük şok ve gerilim uygulamalarına gerek yoktur.
En çok kullanılan çelik türü karbon çeliğidir. Bunun içeriğinde, demir, karbon ve az oranda manganezin dışında hiçbir madde yoktur. İçindeki karbon oranı %0.18’den az olan ve çok yumuşak biçimde üretilen bu çelik türünden çelik tel ve borular ve preslenmiş gereçler yapılır. Piyano teli olarak bilinen en sert karbon çeliğindeki karbon oranı %0.7-l .2 kadardır. Soğuk çekme gibi bazı yöntemlerle sertleştirilen bu çelik türünden çeşitli yaylar yapılır. Çelik alaşımlarının türleri sonsuz denecek kadar çoktur. Paslanmaz çelik bunlardan biridir. Oldukça pahalı olan bu türün kullanımı çok yaygındır. Paslanmaz özelliğinin yanı sıra sertliği, yüksek ısıya ve gerilime dayanıklılığı ve bu madenin değerini yükseltir. Gerçekte hiçbir paslanmaz çelik tam olarak paslanmaz değildir. Değişik koşullarda bu özelliğin korunabilmesi için birçok farklı alaşımın yapılması gereklidir. 18/8 olarak bilinen ve çok kullanılan paslanmaz çelik türünde % 18 krom, %8 nikel ve az oranda da manganez ile silikon vardır. Lavabo takımları, ev eşyaları, çatal-kaşık-bıçak, demiryolu araçları, kamyonlar ve bazı süs eşyaları (kimyasal işlemlerle boyanmış olarak) hep bu çelik türünden yapılmıştır. Bir başka önemli çelik türü de, kerpeten, çekiç vb. araçların yapıldığı çeliktir. Bu madenin içindeki alaşımların her biri aşınmaya, çarpmaya karşı dayanıklıdır. Bazı alanlarda demir ve çeliğin yerini yapay maddeler (ambalaj endüstrisinde), beton (inşaat), alüminyum ve magnezyum gibi hafif metaller (otomobil, motor ve uçak parçalarında) almaktadır. Ancak demir-çelik ucuzluğu, yararlı özellikleri, ve bolluğu nedeniyle uzun bir süre insanlık için yine en önemli ve en kullanışlı maden olarak kalacaktır.
