Demirbaş Şarl kimdir? XII. Karl olarak da bilinen ünlü İsveç kralı Demirbaş Şarl hayatı, biyografisi, hükümdarlık dönemi ile ilgili bilgi.
Demirbaş Şarl (XII. Karl) (Kaynak: wikipedia.org)
Demirbaş Şarl; İsveç kralıdır (Stockholm 1682 – Fredrikshald / bugün Norveç’te Halden 1718). İyi bir öğrenim gördükten sonra babasının yerine 15 yaşındayken tahta geçti (1697). Çocuk yaştaki kralın tahta geçmesinden yararlanmak isteyen Rus Çarı I. Petro, Polonya, Saksonya ve Danimarka ile birleşerek İsveç’e savaş açtı. Şarl (XII. Kari/Charles) Danimarkalıları Kopenhag’da yenilgiye uğratmanın ardından 1700’de Narva’da (Estonya) kendinden çok üstün Rus Ordusu’nu, 1701’de de Polonya Ordusu’nu bozguna uğrattı.
1702’de Polonya’yı ele geçirdi ve Varşova’ya girdi. 1706′ da Saksonya’yı işgal etti. Bu başarıların ardından Avrupa’nın en güçlü devleti durumuna geldi. Osmanlılardan destek alarak 1707′ de Moskova üzerine yönelen Şarl, Kırım hanından asker yardımı görmesine karşın şiddetli soğuk ve hastalıklar yüzünden yönünü değiştirerek Ukrayna’ya gitti. Ancak Poltava’da Ruslara karşı bozguna uğrayınca 1709’da Osmanlı sınır kentlerinden Bender’e sığındı. Bu durum karşısında Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu’nun arası açıldı. Çar I. Petro, İsveç kralı sınır dışı edilmezse Osmanlı İmparatorluğu’na savaş açacağını duyurdu.
Bunun üzerine Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu 1711’de Prut Irmağı kenarında Ruslarla karşılaştı. Rusların yenilgiye uğramaları ve ardından Prut Antlaşmasının yapılmasına karşın, Demirbaş Şarl, Osmanlı topraklarında kalmayı sürdürdü. Amacı İsveç’te olmadığı süre içinde Rusların geriye aldığı İsveç topraklarını yeniden kazanabilmek için Osmanlıları bir Rus savaşma sokmaktı. 1713’te Rusya ile Edirne Antlaşması yapılınca umutlarını yitirdi. Bunun üzerine Bender’den Dimetoka’ ya, 1714’te Stralsund’a gitti. 1715’te İsveç’e ulaştı. 1718’de Norveç ile yaptığı bir savaşta öldürüldü.
Kaynak – 2
(1682-1718) İsveç hükümdarlarının en ünlüsüdür. 1697’den 1718’e kadar hüküm sürmüştür. Bizde «Demirbaş Şarl» diye tanınmıştır. İsveç’i Avrupa büyük devletlerinin en önemlilerinden biri mevkiine yükseltti, Rusya’nın geleceğini tamamen körletmiş göründüğü anda talihi tersine döndü. Aleyhinde birleşen Danimarka, Lehistan ve Saksonya’yı yendikten sonra Rusya’ya yönelmiş, Çar Büyük Petro’yu birkaç kere pek kötü şekilde bozguna uğratmıştı. 1707’de Moskova’ya girmek üzereyken ordusu açlık ve hastalıktan kırıldı, 1709’da Ukrayna’nın ortasında Poltava’ya, yani Rusya’nın dışına kadar Çar’ı kovalayıp burada bastırdıysa da, küçük ve hasta ordusu defalarca üstün sayıdaki Rus ordusu tarafından dağıtıldı. Bunun üzerine XII. Carl, Türkiye’ye siyasi mülteci sıfatıyla sığındı, 5 yıl misafir kaldı.
XII. Carl’ın Çar’a yenilmesi Osmanlı İmparatorluğunu Rusya’ya karşı ilk gerçek endişeye sürüklemiştir. Çünkü o zamana kadar Rusya’nın Türkiye veya İsveç gibi büyük askeri devletlerle başa çıkabileceği pek umulmuyordu. Halbuki Rusya, Petro’nun ıslahatiyle, kuvvetlenmişti. III. Ahmet’in (saltanatı: 1703 – 1730) sulhçu siyasetine rağmen, Bâbıâli’de Rusya’nın derhal ezilmesine taraftar bir zümre türedi. Bu zümre mülteci İsveç kralı tarafından daimi şekilde körükleniyordu.
XII. Carl’ın Türkiye’de 5 yıl kalışı, Avrupa’da devletlerarası siyasette bitmek tükenmek bilmez olaylara, tartışmalara yol açtı. Kral’a ve pek kalabalık maiyetine adeta ayrı bir bütçe ayıracak derecede ikram eden Osmanlı hükümeti de artık bu meseleden bıkmıştı; bir an önce Kral’ı memleketine yollamak istiyordu.
Sonunda Demirbaş Şarl, Macaristan yolu ile İsveç’e gitti, derhal eski savaş siyasetine döndü. 1718 aralığında bir kale kuşatmasında öldü. 36 yaşındaydı. Bu beklenmedik ölümü olmasaydı, Türkiye tarafından desteklenmekte devam edildiği ve Lehistan’ın akılsızca düşmanlığından da rahat kaldığı taktirde, Rusya’nın kaderini değiştirebileceği umulurdu.
