Deneyüstücülük Nedir? Deneyüstücüler kimlerdir, özellikleri, felsefeleri nelerdir, hakkında bilgi.
DENEYÜSTÜCÜLER; ABD li Kantçı ve gizemci düşünür Ralph Valdo Emerson’un (1803-1882) başında bulunduğu bir grup filozofun oluşturduğu topluluk. Aralarında Georg Ropley (1802-1880), Margaret Fuller (1810-1850) gibi düşünürlerin de bulunduğu grup kendilerine “Transendentalistler” adını verdiler. Kant’tan yola çıktıklarını söylemelerine karşın, örneğin Emorson, Tanrı, doğa ve insan arasında ortak bir yapı bulunduğunu ve kutsallığın, Kant’ın deneyüstü kategorileri gibi insanın kendisinden çıkarılabileceğini öne sürdü. Oysa bu sav, Kantçı bir deneyüstücülük olmaktan öte, skolastik anlamda bir deneyüstücülük ya da aşkıncılıktır. Toplumsal düzensizliğe dinsel ve gizemsel açıdan bakıp ahlaksal çareler aramış, ütopyacı toplumculuğa özendikleri için de idealist bir metafizikten kurtulamamışlardır.
DENEYÜSTÜCÜLÜK, deneye başvurmadan, duyu verilerinden yararlanmaksızın yalnızca akıl ve anlık içinde kalarak bilginin oluşumunu, yapısını ve değerini irdelemeye dayanan anlayış. îlk kez Kant’ta ortaya çıkan deneyütücülük (transendentalizm), olanaklı her türlü deneyin sınırını aşan, bir bilgi edinimini dile getirir. Deneyüstücülük Kant’a göre, deney öncesinin yani “a priori”nin bir bilgisidir. Bu bağlamda kategorilerüstü doğruların olanaklı bulunup bulunmadığının ve “a priori” kategorilerin bilginin koşulu olduğunun araştırılması gerekir.
