Denklem Denkleştirme Nasıl Yapılır, Örnekleri, Kimyasal Denklemler Soru Çözümler

Kimyasal denklemlerin denkleştirmesi nasıl yapılır? Kimyasal denklem denkleştirme örnekleri soru ve çözümleri, örnekleri ve açıklamaları.

Kaynak: pixabay.com

Kimyasal Denklemlerin Denkleştirilmesi

Kimyasal tepkimelerde, hesaplama yapabilmek için; giren ve çıkan maddelerdeki atomların tür ve sayısını eşit hale getirme işlemine denklem denkleştirme denir. Basit denklemlerde, simge ya da formülün önüne uygun katsayılar konularak yapılır.

Denkleştirme işlemi yapılırken, en karmaşık olandan başlanırsa denkleştirmede kolaylık sağlanır. Elementel halde bulunanların denkleştirilmesi ise en son yapılır.

ÖRNEK

$\displaystyle {{C}_{3}}{{H}_{8}}+{{O}_{2}}\to C{{O}_{2}}+{{H}_{2}}O$ Denklemini denkleştirelim.

Çözüm:

Tepkime denkleminin sol tarafındaki C₃H₈ molekülünde 3 C, 8 H bulunmaktadır. Sağ tarafta da 3 C, 8 H olmalıdır. C sayısının 3 olması için CO₂‘nin önüne 3 katsayısı, H sayısının 8 olması için H₂O ‘un önüne 4 katsayısı yazılır. (1 su molekülünde 2 H atomu olduğundan 4.2H = 8H olur.)

Bu durumda tepkime denklemi: $\displaystyle {{C}_{3}}{{H}_{8}}+5{{O}_{2}}\to 3C{{O}_{2}}+4{{H}_{2}}O$
şeklinde eşitlenmiş olur. Tepkime denklemlerinde; molekül sayıları, dolayısıyla hacimler korunmayabilir.

Denklem Denkleştirme Örnekleri

$\displaystyle {{C}_{2}}{{H}_{4}}+{{O}_{2}}\to C{{O}_{2}}+{{H}_{2}}O$

tepkimesini denkleştirelim.

Tepkimedeki en kalabalık atom grubu C₂H₄ tür. Bu bileşiğin katsayısı 1 alınır.

$\displaystyle 1{{C}_{2}}{{H}_{4}}+{{O}_{2}}\to C{{O}_{2}}+{{H}_{2}}O$

Hidrojen ve oksijenin denkleştirilmesi en sona bırakılacak. O yüzden karbondan başlayalım. Girenler tarafındaki karbon sayısı 1×2=2 tanedir. Ürünler tarafındaki karbonların sayısının 2 olması için $\displaystyle C{{O}_{2}}$ nin katsayısı 2 alınır.

$\displaystyle 1{{C}_{2}}{{H}_{4}}+{{O}_{2}}\to 2C{{O}_{2}}+{{H}_{2}}O$
Girenler; C: 1×2=2
Ürünler: C: 2×1=2

Karbonlar denkleştirildi. Şimdi de hidrojeni denkleştirelim. Girenler tarafında 1×4=4 tane hidrojen atomu vardır. Ürünler tarafında hidrojen $\displaystyle {{H}_{2}}O$ da 2 tane olarak bulunuyor. $\displaystyle {{H}_{2}}O$ nun katsayısı 2 olarak alınırsa hidrojenler eşitlenmiş olur.

$\displaystyle 1{{C}_{2}}{{H}_{4}}+{{O}_{2}}\to 2C{{O}_{2}}+2{{H}_{2}}O$
Girenler; H: 1×4=4
Ürünler: H: 2×2=4

Geriye bir tek oksijenlerin denkleştirilmesi kaldı. Ürünlerde $\displaystyle C{{O}_{2}}$ nin ve $\displaystyle {{H}_{2}}O$ nun yapısında oksijen var ve bu bileşiklerin katsayılarını belirledik.

$\displaystyle 2C{{O}_{2}}$ de 2 x 2 = 4 tane
$\displaystyle 2{{H}_{2}}O$ da 2 x 1 = 2 tane

olmak üzere ürünlerde toplam 6 tane oksijen atomu bulunur.

Girenlerde $\displaystyle {{O}_{2}}$ bulunuyor. Bunun oksijen atomları sayısının 6 olması için katsayısı 3 alınır.

$\displaystyle 1{{C}_{2}}{{H}_{4}}+3{{O}_{2}}\to 2C{{O}_{2}}+2{{H}_{2}}O$
Girenler; O: 3×2=6
Ürünler: O: (2×2)+(2X1)=6

Bu durumda tepkime denkleştirilmiş olur. Kimyasal tepkimelerde 1 katsayısı yazılmaz. Tepkimenin son hali

$\displaystyle {{C}_{2}}{{H}_{4}}+3{{O}_{2}}\to 2C{{O}_{2}}+2{{H}_{2}}O$ şeklindedir.

Örnek;

$\displaystyle C{{S}_{2}}+3{{O}_{2}}\to C{{O}_{2}}+2X$

tepkimesi denktir. Buna göre, X ile gösterilen bileşiğin formülünü bulalım.

Giren ve ürünlerdeki atom sayılarını bulup karşılaştıralım.

.	Girenler	Ürünler
C:	1×1=1	1×1=1
S:	1×2=2	–
O:	3×2=6	1×2=2

Görüldüğü gibi ürünler tarafında 2 tane S ve 4 tane O atomu eksik. Yani X in yapısında 2 tane’ S ve 4 tane O atomu olmalı. X in katsayısı 2 olduğundan bileşik $\displaystyle 2S{{O}_{2}}$ olmalıdır.

ÖNEMLİ NOT

Bazı sorularda reaksiyon denkleştirilmiş olarak verilir ve bileşik istenir. Bu tür sorularda atomlar sayılarak eksik olan atomlar tespit edilir. Bunlardan yola çıkarak bileşiğin formülü bulunur. Tepkimelerdeki baş katsayılar o maddelerin tanecik veya molekül sayısıdır. Tanecik sayıları azalan maddeler tepkimeye giren, artan maddeler ise üründür.