Dinozorların Genel Özellikleri Nelerdir? Soyları Neden Tükendi?

0
Advertisement

Dinozorlar nasıl hayvanlardır? Dinozorlar ne zaman, nerede yaşamışlardır? Dinozorların soyları neden tükendi, genel özellikleri neler?

dinazor

Kaynak: pixabay.com

Dinozorlar

Dinozor; Mezozoik dönemde havada, suda ve karada yaşamış, günümüze fosilleri kalmış sürüngenlere verilen genel addır. 60 cm ile 30 m arasında değişen uzunluklarda olup adlarını Eski Yunancada “canavar kertenkele” anlamına gelen sözcükten alırlar. Dört ana gruba ayrılırlar: Teropodlar (Theropoda); Sauropodlar (Suropoda)’, Ornipodlar (Ornithopoda), Keratopsideler (Ceratopsidae). Büyük çoğunluğu etobur olan dinozorların en eski örnekleri küçük ve iki ayaklıydı; bir bölümü 60 cm uzunluğunda olup arka ayaklarının yarısı kadar olan ön ayaklarını avını yakalamada kullanıyordu. Sonraki örnekleri ise balinalar dışında tüm hayvanların en büyüğü olup 27-30 m uzunluğundaydı. Etobur dinozorlar Surasik ve Krelas zamanında en büyük boyutlarına ulaşıp dünyanın tanıdığı en korkunç hayvanlar haline geldiler.

Hem karada hem suda yaşayan dinozorlar daha büyük olup zamanlarının çoğunu ırmak ve göl diplerinde geçirirlerdi. Yılan boynunu andıran boyunları 9-10 m derinlikte bile başlarının su yüzüne çıkmasına olanak verirdi. İki ayaklı otçul dinozorlardan İguana, kertenkeleye benzeyen ilk dinozordu.

İki ayaklı, otobur ve daha küçük bir dinozor olan Hypsilophodon, ağaçlara tırmanabileceğim kanıtlayan uzun parmaklara sahipti. Kanada’da rastlanan en geniş türlerden biri Edmontosaurus olup düz kuyruğu tatlısu, göl ve ırmaklarında yüzdüğünü kanıtlıyordu. Üç alt grubu olan “zırhlı dinozorlar” ise dört ayaklı olup otoburlardı. Etoburlardan derilerindeki çeşitli diken ve kemikli tabakalarla korunduklarından bu adı alan dinozorlardan bir bölümünün tüm sırtı, bir bölümünün ise yalnızca başı zırhla kaplıydı. Zırhlıların bir başka alt grubu da sert ve yay biçimli sırtlarıyla tanınan Ankylosauria dır. ABD’de bulunan Triceratops’ların boyunlarını koruyan büyük kemiksi dikenleri ve gözlerinin üzerinde ileri doğru uzanan iki büyük boynuz yanında hayvanın uzun burnunda da üçüncü bir boynuz ve korkunç bir gaga vardı. Bu alt gruba giren dinozorların tümü Krelas zamanında görülmekte olup türün son örneklerini oluşturmaktaydılar.

dinazor iskeleti

Kaynak: pixabay.com

Soyları Neden Tükendi?

Dinozorların soyunun bu dönemde tükenmesinin başlıca nedeni, özellikle otoburların başlıca besin kaynağını oluşturan katırtırnağı (Eguiselum) gibi bitkilerin kaybolup yerlerini kışın meyve vermeyen bitkilerin almasıdır. Otoburların soylarmın böylece tükenmesinin onlarla beslenen Öteki etobur dinozorların da soylarının tükenmesine neden olduğu sanılır. Ayrıca birçok hayvan türü kendilerini değişen doğa koşullarına biçim değiştirerek ve yeni besin bularak alıştırabildikleri gibi dinozorların da 100 milyon yıl kadar bunu başardıkları ve zamanla yaşlanmaları sonucu dişlerinin azalması nedeniyle gerekli besini alamadıkları, bu yüzden de sırtlarındaki ağır zırhlan taşıyamamaları ve tüm duyularının yavaş yavaş körelmesi sonucunda soylarının tükendiği konusunda tezler de vardır. Son zamanlarda geliştirilen bir sava göre de, günümüzden 60 milyon yıl kadar önce dünyaya çarpan büyük bir gök cisminin yarattığı şok deprem dalgaları ve büyük toz bulutlan (güneş ışınlarının onlarca yıl dünyaya ulaşamaması yüzünden) bu canlıların yok olmasına neden oldu.

Advertisement

Leave A Reply