Dilin Görevleri ve Özellikleri

0
Advertisement

İnsanlarda ve hayvanlarda dilin özellikleri, bölümleri, yapısı ve görevleri hakkında bilgi.

dilDil; yemek borusunun hemen üstünde, dil kemiğine bağlı konuşma, beslenme ve tat alma organıdır. Sağa-sola, ön-arkaya rahatlıkla hareket edebilmesini sağlayan 17 güçlü, çizgili kastan oluşur. Kasların hepsini büyük dil altı siniri yönetir. Beslenmede, güçlü kaslarıyla besinleri yönlendirip öğütmesi için dişlerin arasına iter. Yine bu kaslar sayesinde iyi bir emme ve yutma organıdır. Dilin en önemli görevi tat almadır. Tat almayla oluşan seçicilik, gövdenin gereksinim duyduğu besinlere öncelik tanımasını sağlar. Dilin yüzeyinde gömülü bulunan ve tat memeciği adı verilen yaklaşık 10 bin kadar sinir ucu bulunur. Bunlar dil kabarcıkları denen çok küçük çıkıntılar içerisindedir. Her tat memeciği, yüzeye küçük bir delikle açılan tat duyularıyla, alıcı hücre gruplarından oluşur. Dil üzerinde ekşi, tatlı, acı ve tuzlu besinler için duyarlılaşmış ayrı bölgeler bulunur. Dilin orta bölümünde tat alma yeteneği yoktur. Tat memeciklerinin en yoğun olduğu bölge ise dilin arka bölümüdür. Dil ucu tatlı, dil kökü acı, dil kenarları ekşi ve her yanı (özellikle önü) tuzlu yiyeceklere karşı oldukça duyarlıdır.

Yalnız sıvı maddeler tat alma sinirlerini uyarabilir. Kuru cisimler ağızda tat duyusu uyandırmazlar, yalnız dokunma ve ısı duyusu oluşur. Tat alabilmek için besin içinde bulunan kimyasal maddelerin dil papillalannın (dil kabarcıkları) içinde bulunan sinir uçlarına değmesi gerekir. Tatmak için alınan kuru besinler verdikleri dokunma duyusuyla tükürük bezini harekete geçirerek, tükürük salgılanmasını sağlayıp tükürükle karışarak sulanır ve tat alınabilir duruma gelirler. Dilde uyan-lan sinyaller 12 çift kafa sinirinden ikisi (dil-yutak sinirleri ve dil sinirleri) aracılığıyla beynin tat merkezine ulaşırlar. Hastalıklarda dilde oluşan şişme, tat alma yeteneğini azaltır. Felç durumlarında ise hiç çalışamaz duruma gelir. Dil ağız boşluğunu genişletip daraltarak, değişik hacimler yaratıp gırtlaktan gelen seslerin biçim almasını sağlar. Böylece dil, istenilen sesin çıkmasında gösterdiği büyük rolle konuşmanın en önemli organlarından biridir.

Dil, hayvanlarda avlanma, besinlerin ağıza alınması vb işlere yardımcı olan bir organdır. Bazı hayvanlarda yapışkan bir tükürükle kaplı olup ileri doğru fırlayarak kaptığı böceklerin doğrudan ağıza getirilmesine yarar. Bukalemun, kurbağa, ağaçkakan, lama, iguana ve karıncayiyengillerin dilleri bu yapıdadır. Kedi ve benzeri hayvanlarda ise törpüyü andıran sert liflerle kaplı olup besinlerin kolay parçalanmasını sağlar. Bufa balığı dilini bir piston gibi kullanarak hava boşluğu yaratır ve avının ağzına gelmesini sağlar. Balina ise ağzına aldığı suyu dişleriyle süzerken, suyun dışarı atılmasını dil yardımıyla gerçekleştirir. Yalayıcı böceklerde (arı vb) uzun ve tüylü olan dil, bal özünü toplar. Yılanlar dokunma ve koku organı gibi kullandıkları iki uçlu dilleriyle sağı-solu, tat alırmışçasına yön bulurlar. Zürafa, koyun, keçi, at, deve, gibi otobur hayvanlarda dil, otların ağıza alınmasında büyük ölçüde yardımcı olur. Sıcak havalarda vücut ısıları, tüyleri yüzünden çok yükselen hayvanlar (köpek, at vb) dillerini dışarı çıkararak sağladıkları buharlaşmayla ısı kaybı yaratıp vücut ısısının normale dönmesine yardımcı olurlar Bu tür hayvanların dilleri buharlaşmayı arttırmak amacıyla iyice büyümüş ve genişlemiştir.


Leave A Reply