Dizelin insan sağlığı üzerindeki etkileri, zararları nelerdir? Dizel gazların etkileri, kullanımı ve maruziyetinin neden olduğu sorunlar.
Dizel yakıtın çevre ve insan sağlığı üzerinde birçok zararı vardır. Bunlar arasında şunlar bulunur:
- Hava kirliliği: Dizel yakıtın yanması sırasında havaya çeşitli zararlı gazlar salınır. Özellikle azot oksitler (NOx) ve küçük partiküller, dizel araçların en önemli hava kirliliği kaynaklarından biridir. Bu partiküller, solunum yoluyla insan sağlığına zararlı olabilirler.
- İklim değişikliği: Dizel araçlarının sera gazı emisyonları, özellikle karbondioksit (CO2) salınımı, küresel iklim değişikliğine katkıda bulunur.
- Su kirliliği: Dizel araçların atık suyu, çeşitli kimyasallar içerir ve bu kimyasallar, su kaynaklarına zarar verebilir.
- Gürültü kirliliği: Dizel araçların motorları, yüksek gürültü seviyeleri üretebilir ve bu gürültü, insan sağlığına zararlı olabilir.
- İnsan sağlığı: Dizel partikülleri, solunum yolu ile insan sağlığına zarar verebilirler. Bu partiküller, astım, bronşit, kalp hastalığı ve kanser gibi sağlık sorunlarına neden olabilirler. Ayrıca, dizel araçların egzozlarından salınan azot oksitler, zehirli gazlar ve kimyasallar da insan sağlığına zarar verebilir.
Dizel yakıtın çevre ve insan sağlığı üzerindeki bu zararları, dünya genelinde dizel araçların kullanımını sorgulamaya ve alternatif çözümler aramaya sebep olmaktadır.
Dizel nerede bulunur?
Dizel yakıt, petrol rafinerilerinde ham petrolün damıtılmasıyla üretilir. Ham petrol, yüksek sıcaklıklarda farklı parçalara ayrıştırılır ve bu parçalar daha sonra işlenerek farklı petrol ürünleri üretilir. Dizel yakıtı da bu işlem sırasında elde edilen bir üründür. Dizel yakıtın bulunduğu yerler, genellikle benzin istasyonları veya diğer yakıt satıcılarıdır. Ayrıca, dizel yakıt, çeşitli endüstriyel uygulamalarda da kullanılmaktadır.
Dizele nasıl maruz kalınır?
Dizel yakıtına maruz kalmak, genellikle dizel araçların egzoz gazlarından kaynaklanır. Bununla birlikte, dizel yakıtıyla çalışan diğer araçlar ve makineler de dizel egzoz gazları üretebilirler. Bunlara örnek olarak kamyonlar, otobüsler, traktörler, gemiler ve jeneratörler verilebilir.
Dizel egzoz gazlarına maruz kalmak, özellikle kapalı alanlarda çalışan işçiler için bir risk oluşturabilir. Örneğin, madencilik, inşaat, tarım ve taşımacılık sektörlerinde çalışan işçiler, dizel araçlarla sürekli olarak çalışır ve bu nedenle daha yüksek bir maruz kalma riski altındadırlar. Ayrıca, dizel egzoz gazları, şehirlerde yaşayan insanlar için de bir risk oluşturabilir, çünkü trafikteki araçların egzoz gazlarına maruz kalmak kaçınılmazdır.
Dizel yakıtına maruz kalmak, solunum yoluyla veya deri yoluyla gerçekleşebilir. Dizel egzoz gazları, küçük partiküller, azot oksitler ve diğer zararlı kimyasallar içerir ve bu maddeler, solunum yoluyla vücuda alındıklarında insan sağlığına zarar verebilirler. Dizel yakıtıyla çalışan makineleri kullanan işçilerin bu maddelere maruz kalmaları, astım, bronşit, kalp hastalığı ve kanser gibi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Dizele maruz kalındığında ne olur?
Dizel yakıtı ve dizel egzoz gazlarına maruz kalmanın insan sağlığına birçok zararlı etkisi vardır. Bunlar arasında şunlar yer alır:
- Solunum yolu hastalıkları: Dizel egzoz gazlarındaki küçük partiküller, astım, bronşit ve KOAH gibi solunum yolu hastalıklarına neden olabilir. Ayrıca, azot oksitler de solunum yolu hastalıklarına yol açabilir.
- Kanser: Dizel egzoz gazları, kansere neden olan polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH’ler) içerir. Bu maddeler, akciğer kanseri, mesane kanseri ve diğer kanser türlerinin oluşumuna katkıda bulunabilir.
- Kalp ve dolaşım sistemi hastalıkları: Dizel egzoz gazları, kalp ve dolaşım sistemi hastalıklarına da neden olabilir. Örneğin, dizel egzoz gazlarındaki azot oksitler, kalp krizi riskini artırabilir.
- Beyin fonksiyonları: Dizel egzoz gazları, insan beynindeki nöronların fonksiyonlarını etkileyebilir ve bilişsel işlevlerde bozulmalara neden olabilir.
- Cilt hastalıkları: Dizel yakıtı, ciltte kaşıntı, kızarıklık ve egzama gibi reaksiyonlara neden olabilir. Ayrıca, dizel yakıtıyla çalışan makineleri kullanan işçilerin, deri yoluyla kimyasallara maruz kalmaları da cilt hastalıklarına neden olabilir.
- Çevre kirliliği: Dizel egzoz gazları, çevre kirliliğine de neden olur. Partikül madde, ozon ve azot dioksit gibi bileşenler, hava kalitesini düşürerek insan sağlığına zarar verebilir.
Bu nedenlerle, dizel yakıtı ve dizel egzoz gazlarına maruz kalınmaması gerekmektedir. Bu riskin azaltılması için, dizel araçlar ve makineler düzenli olarak bakım yapılmalı, egzoz gazı filtreleri temizlenmeli ve araçların kapalı alanlarda çalışması önlenmelidir. Ayrıca, dizel egzoz gazlarına maruz kalan işçilerin, uygun kişisel koruyucu ekipmanları kullanmaları da önemlidir.
Dizele maruz kalma riski kimlerde bulunur?
Dizel egzoz gazlarına maruz kalma riski özellikle aşağıdaki gruplarda yüksek olabilir:
- Dizel araçlarla çalışanlar: Dizel yakıtlı araçların sürücüleri, araçların bakımını yapanlar ve bu araçlarla çalışan işçiler, dizel egzoz gazlarına maruz kalma riski altındadır.
- İnşaat işçileri: İnşaat işlerinde dizel yakıtlı araçlar ve makineler sıkça kullanılır. Bu nedenle, inşaat işçileri, özellikle kapalı alanlarda çalışanlar, dizel egzoz gazlarına maruz kalma riski altındadır.
- Liman işçileri: Dizel yakıtlı gemiler ve diğer taşıtların limanlarda çalışması, liman işçilerinin dizel egzoz gazlarına maruz kalma riskini artırır.
- Havaalanı çalışanları: Dizel yakıtlı uçaklar, havaalanında çalışanları dizel egzoz gazlarına maruz bırakabilir.
- Madencilik işçileri: Madencilik ekipmanları genellikle dizel yakıtlıdır ve madencilik işçileri, bu ekipmanların yanında çalışarak dizel egzoz gazlarına maruz kalabilirler.
- Şehir merkezlerinde yaşayanlar: Dizel araçların yoğun olarak kullanıldığı şehir merkezlerinde yaşayanlar, özellikle trafik sıkışıklığı olan bölgelerde, dizel egzoz gazlarına maruz kalma riski taşırlar.
Bu nedenlerle, dizel egzoz gazlarına maruz kalan işçilerin uygun kişisel koruyucu ekipmanları kullanmaları ve işyerlerinin bu konuda önlemler alması önemlidir. Ayrıca, dizel araçların sık kullanıldığı bölgelerde yaşayanların da, özellikle kapalı alanlarda bulunmaktan kaçınmaları ve egzoz gazı filtreleri gibi önlemler almaları önerilir.
