DNA, genetik kod, hücre bölünmesi, bezelyelerin çaprazlanması, cinsiyet belirlenmesi ile ilgili etkinlikler, deneyler.
DNA ve Genetik Kod İle İlgili Etkinlikler
ETKİNLİĞİN ADI : DNA’NIN YAPISI
ETKİNLİĞİN KONUSU : DNA ve GENETİK KOD
GEREKLİ MALZEMELER
• Taze muz
• % 0,9’luk NaCI çözeltisi
• Bulaşık Deterjanı
• %95’lik etanol
• Deney tüpü
• Pipet
• Makas
• Süzgeç Kağıdı
• 25’lik dereceli silindir
• Kaşık
ETKİNLİĞİN YAPILIŞI
1. Kabuğu soyulmuş muzdan 1-2 cm2’lik küçük parçalar keserek kaşık ile ezin. Ezilmiş muz ve 100 mL NaCI çözeltisini ekleyerek karıştırın.
2. Elde ettiğiniz karışımı, süzgeç kağıdı ile uygun bir şekilde ve dikkatlice deney tüpüne süzünüz. Bu süspansiyona 1,5 ml (4 damla) bulaşık deterjanı ilave ediniz.
3. Karışımın toplam hacmini ölçünüz ve bu hacmin yaklaşık 2 katı kadar %95’lik etanol hazırlayınız. Hücre süspansiyonu üzerine hazırladığınız etanolü yavaşça ilave ediniz.
4. Etanol ve süspansiyon arasındaki ortak yüzeyde DNA görünmeye başlayıncaya kadar pipetin ucunu kullanarak yavaşça ve dikkatlice karıştırınız. Pipeti kendi ekseni etrafında döndürerek pipetin ucundaki DNA örneğini makaraya sarar gibi sarınız.
ETKİNLİĞİN ADI : HATALI GEN
ETKİNLİĞİN KONUSU : AKRABA EVLİLİĞİ
GEREKLİ MALZEMELER
• İki adet kullanılmış pil
• İki adet dolu pil
• Bir adet pilli radyo
• Kalem
ETKİNLİĞİN YAPILIŞI
1. İkisi yeni, ikisi kullanılmış dört kalem pil alarak dolu olan pillerin üzerine A, diğerlerine a yazınız. Bir dolu, bir boş pili bir arkadaşınıza, diğerlerini de başka bir arkadaşınıza veriniz. Arkadaşlarınızdan pilleri avuçlarında saklamalarını isteyiniz. Arkadaşlarınızın avuçlarında sakladıkları pillerden birer tane çekip radyonuza takınız. Radyonuzun çalışıp çalışmadığını kontrol ediniz. Bu işlemi 4 kez yineleyiniz.
2. Birinci olasılık; radyonuz çalışmaz, çünkü boş iki pil taktınız.
3. İkinci olasılık; radyonuz çalışır, çünkü dolu iki pil taktınız. Ya bir boş, bir dolu pil taktığınızda durum ne olur? Radyo yine çalışır çünkü dolu olan pil radyo için gerekli enerjiyi karşılamaya yeterlidir.
4. Yaptığınız etkinlik sonrasında pilleri gen olarak düşününüz. Bir arkadaşınızın elindeki piller herhangi bir annenin genlerini, diğer arkadaşınızdaki piller herhangi bir babanın genlerini temsil etsin. Buna göre anne ve baba birer normal, birer hatalı gene sahiptir. Normal gen, yaşamsal işlevler için önemli bir proteinin sentezinden sorumlu olsun. İşte böyle bir normal, bir hastalık genine sahip bireylere taşıyıcı denir. Normal olan gen, gereksinim duyulan proteini ürettiği için taşıyıcı bireylerde hastalık ortaya çıkmaz. Sadece her iki ebeveynden de hatalı genleri alan bireyler hasta olurlar. Sonuçta aynı soydan gelen kişilerde aynı hatalı genlerin bulunma olasılığı yüksektir. Bu hatalı genler genellikle çekinik genlerdir. Çekinik karakterlerin akraba evliliklerinde homozigot olarak ortaya çıkma olasılığı yüksektir.
ETKİNLİĞİN ADI : MENDEL’E YARDIMCI OLALIM
ETKİNLİĞİN KONUSU : BEZELYELERİN ÇAPRAZLANMASI
GEREKLİ MALZEMELER
• 2 x 2 cm boyutlarında kesilmiş kare şeklinde kağıt (200 adet)
• Torba (2 adet)
ETKİNLİĞİN YAPILIŞI
1. 100 tane kare kağıdın her birine “T” yazınız. Bu T baskın karakteri temsil etsin. Diğer 100 tane kare şeklindeki kağıda “t” yazınız. Bu da çekinik kakteri temsil etsin.
2. 50 tane “T” ve 50 tane “t” yazan kağıtları, bir torbaya, kalanları da diğer torbaya koyunuz. Torbalardan birinin üstüne melez-erkek, diğerine melez-dişi yazınız. Daha sonra torbanın içine bakmadan her birinden birer kağıt çekiniz ve masanın üzerine koyunuz.
3. Her bir torbadan birer tane çekerek oluşturduğunuz bu ikili grupların sayısını not alınız.
4. Bu grupları ve sayılarını defterinize çizeceğiniz bir tabloda toplayınız.
ETKİNLİĞİN ADI : HÜCRE
ETKİNLİĞİN KONUSU : MİTOZ VE MAYOZ BÖLÜNME
GEREKLİ MALZEMELER
• Kumaş
• Çeşitli büyüklükte
• Makarna
• Çeşitli kalınlıklarda iplikler
• Silikon
• Yapıştırıcı
• Mukavva
ETKİNLİĞİN YAPILIŞI
1. Sınıf olarak iki gruba ayrılalım.
2. Bir grup mitoz bölünme modeli diğer grup ise mayoz bölünme modeli yapmak için grup içerisinde işbirliği yapalım.
3. Bölünme evrelerini modelleyerek çeşitli malzemelerle mitoz ve mayoz bölünmeyi gösterelim.
ETKİNLİĞİN ADI: KIZ MI? ERKEK Mİ?
ETKİNLİĞİN KONUSU :İNSANLARDA CİNSİYETİN BELİRLENMESİ
GEREKLİ MALZEMELER
• İki adet büyük düğme
• Asetat kalemi
ETKİNLİĞİN YAPILIŞI
1. Birinci düğmenin her iki yüzeyine de asetat kalemi ile X yazınız ve düğmenin her bir yüzeyi yumurtanın taşıdığı eşey kromozomunu temsil etsin.
2. 2. düğmenin bir yüzeyine X diğerine Y yazınız. Bu düğmenin her bir yüzeyi de bir sperm hücresinin içerdiği eşey kromozomunu temsil etsin.
3. Düğmelerden birini siz, diğerini de bir arkadaşınız çevirerek havaya atsın. Üstte kalan işaretleri (XX, XY) şeklinde kaydederek bu işlemi 10 kez yineleyin.
