Doğu Anadolu Bölgesinde bulunan yer şekilleri nelerdir? Doğu Anadolu Bölgesi’nin yerşekilleri ve özellikleri hakkında bilgi.
Doğu Anadolu Bölgesi Yer şekilleri
Bölgenin ortalama yükseltisi 2000-2200 m arasındadır. Ortalama yükseltisi en fazla olan bölgemizdir. “Türkiye’nin çatısı” olarak isimlendirilir. Bölgenin en alçak yeri olan İğdır Ovası (850 m) dahi iç Anadolu’nun ortalama yükseltisine yakındır. Erzurum ovası 1800 m, Yüksekova 2200 m yüksekliğe sahiptir. Bölgede yer alan ovaların ortalama yükseltisi 1500 m’dir.
Bölgede bulunan dağlar, doğu-batı doğrultusunda ve üç sıra halinde uzanırlar. Dağlar arasında ise çöküntü ovalar yer alır. Bölgenin kuzeyinde, batıdan doğuya doğru Çimen, Kop, Allahuekber ve Yalnızçam Dağları bulunmaktadır. Orta sırada Munzur (Mercan) Dağları, Karasu Dağları, Buzul (Cilo) Dağları’dır. Bu dağlar üçüncü jeolojik zamanda Alp-Himalaya orojenik sisteminin uzantısı olarak kıvrılma sonucu oluşmuştur.
Bölgede Van Gölü‘nün kuzeyinde kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanan kırık hattı boyunca Nemrut, Süphan, Tendürek, Büyük Ağrı (5137 m) ve Küçük Ağrı volkanik dağları bulunur.
Ağrı Dağı Türkiye’nin en yüksek noktasını oluşturur.
Bölgede kıvrım dağları arasında yer alan çöküntü ovaları da doğu-batı yönünde uzanır. Bu ovalardan Elbistan, Malatya, Elazığ, Bingöl, Muş, Van, Yüksekova ve Başkale güneyde, Erzincan, Tercan, Aşkale, Erzurum ve Pasinler kuzeyde bulunur. Bölgede akarsular tarafından parçalanmış plato görünümü kazanmış yüksek yaylalar oldukça fazladır.
BÖLGEDEKİ YERŞEKİLLERİNİN ETKİLERİ
Yükseltiden dolayı sıcaklık değerleri düşmüştür. Tarım ürünleri düşük sıcaklığın etkisiyle daha geç olgunlaşır. Tarım ürün çeşidi azdır. Bölgede yerşekillerine bağlı olarak Kuzey-güney doğrultusunda ulaşım zordur. Ulaşım doğu-batı yönünde daha kolaydır. Türkiye’de ulaşım ağının en seyrek ve en elverişsiz olduğu bölgedir.
Ekilebilen alanlar azalmıştır. Sanayi de gelişmediğinden halk daha çok tarım kesiminde çalışmaktadır. Dolayısıyla Türkiye’de tarımsal nüfus yoğunluğu en fazla olan bölgedir. Hidroelektrik potansiyeli en yüksek akarsular bu bölgededir. Gerçek ve indirgenmiş sıcaklık arasındaki farkın en fazla olduğu bölgedir. Gerçek ile izdüşüm yüzölçüm arasındaki farkın en fazla olduğu bölgedir. Yerşekilleri ve iklimin olumsuz etkisinden dolayı tarımsal faaliyet gelişmemiştir. Bölgede birinci ekonomik faaliyet hayvancılıktır.
AKARSULAR VE GÖLLER
Bölgenin başlıca akarsuları Fırat, Dicle, Kura ve Aras’tır. Akarsuların yatak eğimi ve akış hızı fazla, rejimleri düzensizdir. Kar erimeleri nedeniyle akımlar ilkbahar ve yaz aylarında artar. Aras ve Kura, Hazar Deniz’ne döküldüklerinden kapalı havzaya sahiptirler. Bölgede Türkiye’nin en büyük gölü olan Van Gölü bulunur. Bunun dışında Çıldır, Erçek, Haçlı, Nemrut ve Hazar Gölleri (Elazığ) bulunur. Nemrut ve Hazar Gölleri dışındakiler volkanik set gölüdür. Ayrıca Keban, Karakaya… vb. baraj gölleri de bölgede yer almaktadır.
