Dolaylama ve Kinaye (Değinmece) sanatı nedir kısa açıklamaları ve bu iki söz sanatına örnekler.
DOLAYLAMA
Bir sözcükle anlatılacak kavramı en az iki sözcükle anlatma sanatıdır. Bu tür anlatmada sözcükler asıl anlamlarını kaybederek yeni bir kavramın adı olurlar.
ÖRNEKLER:
Türkiye’nin kalbi (Ankara)
Kara elmas (Kömür)
Bacasız sanayi (Turizm)
Sarı halka (Yüzük)
Vatan şairi (N.Kemal)
DEĞİNMECE (Kinaye)
Bir sözcüğü ya da sözcük grubunu, hem gerçek hem de mecaz anlamıyla kullanmaya “değinmece” (Kinaye) denir.
İki anlama gelecek bir söz olan değinmece (kinaye), açıkça söylendiği zaman hoş olmayacak şeyler için uygun bir söz sanatıdır.
ÖRNEKLER:
“Yeni gelen arkadaş açık göz birisi.” cümlesinde “açık göz” sözü kinayelidir. “Uyanık” anlamıyla mecazlıdır. Bu cümlede asıl anlatılan da mecazdır. Dolayısıyla gerçek anlamı, “gözlerinin açık olması” da anlatılmaktadır.
“Yüzü kızarmaz” sözünde mecaz anlamlı “utanmaz”, gerçek anlamı ise “yüzünde kızarıklığın olmaması”dır. Çünkü utanan, haya duyan insanların yüzü kızarır.
Ocağına incir diker
Kolu uzun
Taş bağırlı dağlar mısın?
Nerde bir gül bitse etrafı diken
örnekleri de kinayeli sözlerdir.
