Dünya tarihi boyunca meydana gelmiş olan büyük savaşlar, kimler arasında ne amaçla yapıldıkları, sonuçları hakkında bilgi.
Dünya Tarihindeki Büyük Savaşlar
Tarihin ilk çağlarından beri milletler arasında çok çetin, kanlı çarpışmalar olmuştur. Bunların birçoğu, kendi çağlarındaki silâhların çapında korkunç sonuçlar doğurmuş, birçoğu da tarihin gidişini değiştiren gelişmelere yol açmıştır. Tarihin büyük savaşlarını, bunların sonuçlarını aşağıda özet olarak bulacaksınız.
PERS SAVAŞLARI (M. Ö. 493-479). — Persler (İranlılar), Yunan ülkelerine saldırdılar. Başlangıçta birçok Yunan toprakları Persler’in eline geçti. Maraton, Termopil ve Salamis’ te yapılan savaşlar şonunda Yunanlılar bağımsızlıklarını koruyup Ege Denizi’nde üstünlüğü ele geçirdiler.
PÖN SAVAŞLARI (M. Ö. 246-146). — Romalılarla Kartacalılar arasında, aralıklarla, tam yüz yıl sürdü. Sonunda Romalılar Kartacalılar’ı yendiler. Akdeniz’i kesin olarak ellerine geçirdiler.
HAÇLI SAVAŞLARI (1096-1291).— Hristiyan Avrupa krallıkları ile Türkler ve daha başka Müslüman devletler arasında olan bu savaşlar, tarihin kaydettiği en uzun, en kanlı savaştır. Hristiyanlar Kudüs’ü almak amaçlarına hiçbir zaman ulaşamadılar, zaman zaman üstünlük kazandılarsa da sonunda savaşı kaybettiler.
YÜZYIL SAVAŞI (1337-1453). — İngiltere ile Fransa arasında yapılan savaşlardır. Çoğunu İngilizler kazandıysa da bu savaş sonunda Fransa’ da birlik doğdu, İngilizler, Fransa üzerinde gene de üstünlük kuramadılar.
OTUZ YIL SAVAŞI (1618-1648). — Avrupa’nın Katolik ve Protestan devletleri arasında çıkan bu savaşta, İsveç’le Fransa, Avusturya’ya karşı, Alman Protestanlarını korudular. Savaşın sonucu Avusturyalı Habsburg hanedanının nüfuzunun kırılması oldu.
YEDİ YIL SAVAŞI (1756-1763). — İngiltere ile Prusya, Fransa, Avusturya ve Rusya’ya karşı savaştılar. Prusya, galip gelerek büyük bir Avrupa devleti oldu. İngiltere de Quebec Savaşı’nı kazanarak Kanada’yı ele geçirdi.
AMERİKAN BAĞIMSIZLIK SAVAŞI (1775-1783). — Amerika’daki 13 İngiliz sömürgesinin, İngiltere Kıral-lığı’na karşı açtığı bu savaş, Birleşik Amerika’nın kurulması ile sonuçlandı. Önemli savaşlar Bunker Hill, Saratoga ve Yorktown’da oldu. Savaşı kaybeden İngiltere, yeni kurulan Amerika Birleşik Devletleri’ni tanıdı.
FRANSIZ İHTİLÂLİ SAVAŞLARI (1792-1799). — Krallığı devirerek, halk idaresi kuran Fransa’ya karşı İngiltere, Avusturya ve Prusya’nın açtığı bu savaş tam bir sonuca varmadan Napolyon devrine kadar sürdü. Bu arada Fransız orduları İtalya ile Almanya’ya girdiler.
NAPOLYON SAVAŞLARI (1799 -1815). — Fransa’da imparatorluk kuran Napolyon’a karşı İngiltere ile bağlaşıklarının giriştiği bu savaşların büyük bir kısmını Napolyon kazandı. Sonuçta İngilizler, 1815’te Wa-terloo’da Napoléon’u yendiler. Saint Helena adasına sürgün edilen Napolyon orada öldü.
AMERİKA İÇ SAVAŞI (1861-1865). — Köleliğin kaldırılmasını isteyen Kuzey devletleri ile buna karşı olan Güney Devletleri arasındaki bu savaş, Kuzeyliler’in zaferiyle sona erdi. Bu arada Vicksburg ve Gettysburg’ da çok kanlı çarpışmalar oliu.
AVUSTURYA – PRUSYA SAVAŞI (1866). — 7 Hafta Savaşı da denir. Sadowa’da yenilen Avusturyalılar, Almanya’ üzerindeki üstünlüklerini kaybettiler.
FRANSA – PRUSYA SAVAŞI (1870-1871). — İmparatorluk kurmak isteyen Prusya ile, III. Napolyon Fransa’sı arasında çıkan bu savaşı Sedan’ da Almanlar kazandı. Versâille Sarayı’ndaki antlaşma ile Almanya İmparatorluğu ilân edildi, Fransa’da İkinci İmparatorluk idaresi çöktü.
RUS – TÜRK SAVAŞI (1877-1878). — Bizim tarihlerimizde Doksanüç (1293) Savaşı diye anılan bu savaş Rusya’nın Balkan milletlerini Osmanlı İmparatorluğu aleyhine kışkırtmasından çıktı. Önceleri Türkler, parlak zaferler kazandılar. Plevne’de Osman Paşa, aylarca büyük Rus ve Romen ordularına dayandı. Sonunda savaşı kaybeden Osmanlı İmparatorluğu, Balkan milletlerine ve Ruslar’a toprak verdi.
İSPANYOL – AMERİKAN SAVAŞI (1898). — Küba’daki ihtilâlcilere Amerika’nın yardımı ile başladı. Savaşı, Manila ve Santiago’daki zaferi ile Amerika kazandı, Küba ve Filipin adaları İspanya’dan ayrıldı.
RUS – JAPON SAVAŞI (1904-1905). — Uzak Doğu’da üstünlük elde etmek için patlak veren kara ve deniz savaşlarını Japonlar kazandı. Japonya hem Uzak Doğu’da, hem de «Büyük» devletler arasında söz sahibi oldu.
BALKAN SAVAŞI (1912-1913). — Osmanlı İmparatorluğu ile Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan arasında oldu. Osmanlı İmparatorluğu bu savaşla birlikte Rumeli’de de birçok yerleri Balkan milletlerine kaptırdı,
I. DÜNYA SAVAŞI (1914-1918). — Avrupa’da üstünlük kurmak amacından çıkan bu savaşta devletler ikiye ayrıldı. Bir yanda Almanya, Avusturya-Macaristan, Osmanlı İmparatorluğu, Bulgaristan, öte yanda da Fransa, Rusya, İngiltere, İtalya, Amerika, Japonya ve bağlaşıkları vardı. Sonuçta Almanya ile bağlaşıkları yenildi, Rusya’da «Bolşevik» ihtilâli oldu, Osmanlı İmparatorluğu dağıldı.
TÜRK KURTULUŞ SAVAŞI (1920-1922). — Yalnız Türk tarihinin değil, dünya tarihinin de en büyük, en şanlı kahramanlık destanlarından biridir. Kurtuluş Savaşı Türkler’in Osmanlı İmparatorluğu devrindeki çeşitli zaferleriyle bile ölçülemeyecek üstünlükte bir zaferle sona ermiştir. Çünkü. Osmanlı hükümeti bile kendisini yenilmiş sayarken, Türk milleti, Ulu Atatürk’ün önderliğinde yeniden canlanmış, kendisinden kat kat üstün düşman ordularını yenerek bağımsızlığını kazanmış, yepyeni, dinç, genç bir devlet kurmuştur.
II. DÜNYA SAVAŞI (1939-1945). — Nazi Almanya’sının Avrupa’yı egemenliği altına almak istemesi üzerine çıkan bu savaşta dünya devletleri ikiye ayrıldı. Bir yanda İngiltere, Fransa, Amerika, Rusya, Çin (Müttefikler); öbür yanda da Almanya, İtalya ve Japonya (Mihver Devletleri) vardı. Atom bombası bu savaşın son yılında Amerika tarafından Japonya’ya karşı kullanıldı, savaşı Müttefikler kazandı.
