Dünya tarihinde, Eski Dünya dışında kalan bölgelerin keşfedilmesi, Dünyadaki coğrafi keşifler, kaşifler ve detayları.
Dünyadaki Coğrafi Keşifler; Keşifler, Eski Dünya’nın dışında kalan bölgeleri bulmak için yapılan araştırma gezileridir. Coğrafya bilgisini ve kesin tanımını geliştirmiş olan keşif gezileri, gerçek anlamda Avrupalılar tarafından 1450’den sonra başladı. En fazla yankı uyandıran keşif gezisi, Hindistan’a batıdan ulaşmak için denize açılan Kristof Kolomb, 11 Ekim 1492’de Hindistan’a ulaştığını sanarak, Bahama Adaları’ndan birine çıktı. Ancak Kolomb yeni bir kıta keşfettiğinin farkında değildi.
Kolomb‘dan önce de tarih boyunca insanlar bilmedikleri topraklar keşfetmek amacıyla geziler düzenlediler. İÖ 1. binyılda Fenikeliler, Mısır Firavunu II. Nekho’nun isteği üzerine Afrika’nın çevresini dolaştılar. Kartacalı denizci Hanno, Batı Afrika kıyılarından Gine Körfezi’ne kadar uzanan bir araştırma gezisi yaptı. Ortaçağda ilk keşif yolculukları 900’lerde yeni toprak elde etmek amacıyla Norveç, İsveç ve Danimarka’dan yola çıkan Vikingler tarafından yapıldı. Kızıl Eric yönetimindeki Vikingler, Newfoundland ve Labrador’a kadar gittiler. İrlanda, Grönland, Orkney ve Shetland Adaları’nı keşfettiler. Fransisken keşişi Johannes de Plano Carpini’nin (yak. 1182-1252) papanın elçisi olarak Moğol İmparatorluğu’nun güneyine yaptığı yolculuk, Avrupalılar’ın bu bölgede yaptıkları ilk keşif gezişidir. 1261-1268 arasında Venedikli iki gezgin-tüccar Niccolo ve Matteo Polo kardeşler, İstanbul ve Türkistan’dan geçerek Tibet Yaylası’ nın kuzeyine kadar uzandılar ve Kubilay Han’ı ziyaret ettiler. İkinci yolculukta Niccolo’nun oğlu Marko Polo, babası ve amcasına eşlik etti (1271-1295). 3.5 yıl kadar süren bir yolculuktan sonra Pekin’e ulaştılar. 20 yıl süreyle başka görevlerinin yanı sıra Marko Polo, Kubilay Han’ın elçisi olarak Tibet, Çin ve Hindistan’ı gezdi. Pololar, Basra Körfezi yoluyla Venedik’e döndüler. Marko Polo, gezdiği gördüğü yerleri insanları Harikalar Kitabı adlı eserinde anlattı. 1325’te yola çıkarak İslâmlığın yayıldığı ülkeleri gezen İbni Battuta en ünlü Arap kâşifidir. Portekiz Prensi Henry’nin (1394-1460) giderlerini karşıladığı ilk keşif gezisi Afrika’nın batı kıyılarına yapıldı. Bu gezide Madeira (1419), Azor Adaları (1431) ve Yeşilburun Adaları (1445)’ bulundu. Portekizli kâşif Diego Cam (? – 1486), 1482’de Kongo Irmağı’nı ağzından kaynağına kadar izledi. Yine bir Portekizli denizci olan Bartolomoeo Diaz (1450-1500) Ümit Burnu’nu geçen ilk denizci oldu. Portekizli denizci Vasco de Gama’nın (1460-1512) birçok gemi ve gemiyile doğuya doğru yaptığı gezi, ilk büyük yolculuktur. Diaz, 1498’de Kalküta’ya kadar olan kıyıları dolaştı. Bu yolculuk Çin ve Japonya’da Müslümanların iznine bağlı olmayan bir ticaret yolunun açılmasında dönüm noktası oldu. 1500’lerde Pedro Alvarez Cabrai (yak. 1467-1526) Brezilya’ya ulaşan ilk Avrupalı oldu. 1511’de Francisco Serrao, Moluk Adalan’nı buldu. Kristof Kolomb’un (1451-1506) Amerika’yı keşfettiği 1492’deki gezisinden sonra aynı kıtaya üç gezi yaptı. İkinci gezisine Amerigo Vespucci (1451-1512) de katıldı. Bu İtalyan denizcisi 1497-1504 arasında Honduras, Meksika Körfezi, Rio de Janeiro kıyılarını keşfetti. 1513′ te İspanyol Vasco Nunez de Balboa (1475-1519), Panama Kıstağı’nı geçti ve Büyük Okyanus’a yelken açan ilk Avrupalı oldu. Francisco Orellana (1511-1546) Amazon Irmağı boyunca yolculuk yaptı. Hernando Cortes (1485 -1547), 1519-1521 arasında Aztek İmparatorluğu’nun topraklarım ele geçirdi. Francisco Pizarro (1474-1541) ve Diego de Almagro (1475-1538), 1531-1534 arasında Güney Amerika’nın batı kıyılarını keşfettiler, Peru’yu ele geçirdiler.
Amerika Kıtası hızla keşfedilirken, Batı ile Asya arasındaki yol hâlâ bilinmiyordu. Portekizli Feddinand Magellan (1480-1521), dünya çevresindeki ilk gezisine çıktı. 1520’de kıta ile Tierra del Fuego (Ateş Topraklan) arasında, daha sonra kendi adı verilen bir geçit buldu ve buradan Filipinler’e gitti, 1521’de de burada öldü. Magellan’ın kaptanlarından Juan Sébastian de Elcano (? – 1526) salam kalan tek gemi ve 18 denizciyle Malakka Boğazı’nı geçerek İspanya’ya ulaştı. Bu geziyle dünya çevresindeki ilk yolculuk tamamlandı. Frencis Drake (1543-1596), 1577-1580 arasında dünya çevresinde bir yolculuk daha yaptı. 1550’den sonra Fransız ve İngilizler Kuzey Amerika’yı keşfettiler ve sömürgeler kurdular.
Fransız Jacques Cartier (1491-1557), Kanada’da birçok yeri, İngiliz John Davis (1550-1605) Grönland ve Baffin Adası arasındaki boğazı geçti. Onun ardından Hudson Körfezi iJe Hudson Irmağı’na ve Baffin Adası’na adları verilen Henry Hudson (7-1611) ve William Baffin yolculuk yaptılar. 1739’da Danimarkalı Vitus J. Bering (1681-1741) Amerika’yı Asya’dan ayıran boğazı keşfetti. Sonradan Kaptan Cook buraya Bering Boğazı adını verdi. 1773’te Alman Gmelin ve Fransız Delisle Sibirya’yı keşfettiler. Hollandalı Willem Barents (155-1579), 1594-1596 arasında Spitzbergen ve Novaya Zemlya’ya ulaştı, Beyaz Deniz’i keşfetti. İsveçli Adolf Erik Nordenskjöld (1832-1901), 1800’de Bering Boğa-zı’ndan geçerek Japonya’ya ulaştı. Roald Amundsen (1872-1928), 1903-1906 arasında Kuzey Amerika geçidine ilk yolculuğu yaptı. William Edward Parry (1790-1862) ve John Franklin’in (1786-1847) daha önce aynı yöreye yaptıkları gezi girişimleri sonuçsuz kalmıştı.
James Cook (1728-1779), 1776’da Yeni Zelanda’dan Sandwich Adaları’na (Hawaii) ve Kuzey Amerika kıyıları boyunca Alaska’ya kadar gitti. Bu gezisinde özellikle Yeni Zelanda ve Avustralya’da bilinmeyen yerleri keşfetti, haritalarını çıkarttı. Kuzey Kutbu’na 1827’de William Edward Parry (1790-1855), Norveçli Fridjof Nansen (1861-1930) ve 1909’da Amerikalı Robert Edwin Peary (1856-1920) ulaştılar. İngiliz Robert Falcon Scott (1868-1912) ve Norveçli Roald Amundsen’in Güney Kutbu’nu keşfetme girişimlerinden Amundsen, 14 Aralık 1911’de kutup noktasına ulaşarak başarılı çıktı. İskoçyalı Sir Alexander Mackenzie (1764-1820), 1793’te Kuzey Amerika’yı baştan başa geçti, Büyük Esir Gölü’nü buldu. William Clark (1770-1838) ve Meriwether Lewis (1774-1809) batıda Kayalık Dağlan aştılar ve Büyük Okyanus kıyılarına ulaştılar. Amerika Kıtası büyük çapta keşfedilirken, aynı dönemde Afrika’nın iç kesimleri hemen hemen hiç bilinmiyordu. Birçok kâşifin girişiminden sonra David Livinstone (1813-1873), Afrika’nın birçok yerini dolaştı; güneyde Zembezi Irmağı’nı buldu. Batı’da Luanda’ya kadar gitti 1856’da Victoria Çağlayanı’nı, 1860’ta Nyassa Gölü’nü keşfetti. 1869’da Ujiji’de Amerikalı kâşif Henry Morton Stanley (1840-1904) ile buluştu.Verney Lovett Cameron (1844-1894), 1874’te Zengibar’dan Lobito’ya giderek Afrika’yı doğudan batıya geçen ilk Beyaz oldu. Stanley, 1874-1877 arasında Kongo Irmağı’nın tümünü, 1889’da da Edward Gölü’nü buldu.
