Dünyadaki atmosferin sıcaklığa olan etkisi nedir? Atmosferin sıcaklık etkilerinin maddeler halinde açıklaması.
Atmosfer, hem yerin hem de kendisini oluşturan gazların Güneş’ten gelen ışınlarla ısınması üzerinde önemli bir rol oynar. Bunun yanında yer tarafından tutulan enerjinin ışımayla (radyasyon) uzaya gönderilmesini çeşitli şekillerde etkiler. Bu şekilde atmosfer, Yer’in sıcaklığını dengeler, sıcaklığın çok yüksek değerlere ulaşmasını ya da çok düşük değerlere inmesini engeller.
Dünyadaki atmosferin sıcaklığa olan etkisi oldukça önemlidir. Atmosfer, güneş ışınlarını emer ve yeryüzüne geri yansıtır. Atmosfer ayrıca sera gazlarını içerir, bu gazlar da atmosferin ısısını artırarak dünyanın sıcaklığını dengelemeye yardımcı olur.
Ancak, insan kaynaklı faaliyetlerin sonucu olarak sera gazı emisyonları artmıştır ve bu da atmosferdeki sera gazı miktarını artırmıştır. Bu artış, atmosferin sıcaklığını yükseltir ve küresel iklim değişikliği olarak bilinen bir dizi olumsuz sonuca yol açar.
Küresel iklim değişikliği, deniz seviyelerinin yükselmesi, iklim modellerindeki değişiklikler, ekstrem hava olaylarının artması, tarım ve gıda üretimi üzerindeki olumsuz etkiler ve ekosistemlerin bozulması gibi bir dizi olumsuz sonuca yol açabilir.
Bu nedenle, atmosferdeki sera gazı emisyonlarının azaltılması, sıcaklık artışının etkilerini azaltmaya yardımcı olabilir ve iklim değişikliği ile ilgili olumsuz etkileri azaltabilir.
Örneğin, Güneş’e uzaklığı yaklaşık olarak Dünya’yla aynı olan Ay’da atmosfer olmadığı için sıcaklık gündüz 150°C’ye çıkarken, gece -150°C’ye kadar düşer.
Atmosferin sıcaklık üzerindeki etkilerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Güneş’ten gelen ışınların yönünü değiştirerek kırar, bir kısmını da yansıtır. Yansıtma ve kırılma ile güneş ışınları başka bir tarafa yöneldiği için gelen güneş enerjisi azalır.
- Güneş ışınlarını dağıtarak (difüzyon), hem gölge yerlerin aydınlık olmasını, hem de güneş görmeyen yerlerin ısınmasını sağlar.
- Başta su buharı, karbondioksit, tozlar ve ozon olmak üzere atmosferi oluşturan gazlar Güneş’ten gelen ışınları emip (absorbsiyon) soğurarak, yere ulaşan enerji miktarında değişiklik yapar.
- Ekvator çevresi, ışıma ve yansımayla uzaya gönderilen enerjiden fazlasını Güneş’ten alır. Bu enerji fazlası, hava akımlarıyla kutuplara taşınır.
- Kutuplar Güneş’ten aldığı enerjiden fazlasını ışıma ve yansımayla uzaya gönderir. Böylece kutuplarda enerji noksanlığı ortaya çıkar.
- Kutuplardaki enerji noksanı, hava akımları sayesinde Ekvator çevresinden gelen sıcaklıklarla giderilir.
- Örneğin kutuplara yakın İsveç’in Stockholm kentinde, yazın alınan enerjinin % 25’ini, kışın da % 80-90’ını atmosferde dağılan ışınlar sağlamaktadır.
