Düşünme nedir? Düşünme kavramı ne anlama geliyor? Düşünme ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı sayfamız.
Bir hüküm çıkarmak amacı ile birtakım fikirleri ve hükümleri birbirine bağlayıp bunlardan yeni sonuçlar çıkarmak için yapılan zihin faaliyetine «düşünme» denir.
İnsan âdet haline gelmiş işleri yapmak için düşünmeye lüzum görmez. Ancak, bunlarda bir aksama olunca, yeni durumlarla karşılaşınca düşünme ihtiyacı başlar. Meselâ, babasiyle balık tutmayı âdet edinmiş bir çocuğu ele alalım. Bu çocuk, aynı zamanda mahallenin futbol takımında oyuncu olsun. Çocuk, bu iki işi ayrı ayrı yapacağı zaman hiç düşünmeye lüzum görmezse de mahallede oyun olduğu bir gün babası: «Balık tutmaya gidelim» derse, o zaman bir «problem» karşısında kalır.
Karşılaştığımız her çeşit problemi çözmenin tek yolu da düşünmedir. Çocuk. «Babamla balık tutmaya gitsem ne olur?» diye düşünür, sonra: «Gitmesem de, oyun oynasam ne olur?» diye kendi kendisine sorar. Sonunda bir karar verir.
Düşünme sayesinde davranışlarımız çevremizin etkilerine en uygun düşecek şekilde ayarlarız. Dünyanın ilk devirlerinde yeryüzünde yaşıyan canlıların en zayıfı insandı. Düşünme sayesinde insan kendini korumasını yaşamakta devam etmesini, Kendinden kuvvetli büyük hayvanları avlamasını bildi.
Düşünme olayının meydana gelmesi için insanın hiç değilse dış alemde ve kendi iç aleminde olup bitenlerden haberdar olması gerekir. Bütün insanların iç ve dış alemleri birbirinden az çok farklı olduğu için düşünceler de insandan insana değişir.
Düşünmenin iki ana ilkesi (prensibi) vardır: 1) Yeter sebep; 2) Aynılık.
1. — Yeter Sebep: Bu ilkenin esası «her şeyin varlığının bir sebebi olması» dır. Bir şeyin sebebi de ya onu meydana getiren kaynak, ya da niçin ve neden öyle olduğunu anlatan şeydir.
Bu ilke de iki kola ayrılır:
a) Amaçlılık: Bu ilke var olan şeylerin bir amacı olduğunu anlatır. Bütün canlılar âleminde-sayısız misalleri görülen çok önemli bir ilkedir.
b) Sebeplilik: Bu, yeter sebep ilkesinin tabiat olaylarına uygulanan koludur. Bu ilkeye göre, her olayın bir sebebi vardır. Belirli sebepler daima belirli sonuçlar doğururlar. Meselâ 100 derecelik ısı belirli bir basınçta suyu kaynatır. O basınçta suyun kaynamasına başka türlü imkân yoktur.
2. — Aynılık: Bu ilkeye göre her şey kendi kendisinin aynıdır; bir şey neyse odur. Meselâ şu anda elinizde tuttuğunuz bu ansiklopedi aldığınız zamandan beri de aynıdır, yarın da bu halini muhafaza edecektir. Halbuki bu kesin bilgimiz olmasa, her şeyi biraz sonra başka türlü görecek olsak, o zaman düşünmeye, akıl yürütmeye imkân kalmaz.
Gene bu ilkeye göre, bir şey, aynı şartlar içinde ve aynı zamanda hem var, hem yok olamaz. Yani bir şeyin hem varlığı, hem yokluğu aynı zamanda söylenemez.
