E vitaminin vücudumuzdaki görevleri nelerdir? E vitamini eksikliğinde hangi hastalıklar görülür, E vitamini hangi besinlerde bulunur, E vitamini kaynakları.
Kaynak: pixabay.com
E Vitamini
E Vitamini; “tocopherol”lar diye isimlendirilen bir grup maddeyi içerir ki bunlar yağda eriyen bileşiklerdir. Hepsinin de çeşitli biyolojik etkinlikleri vardır. Selenium adı verilen madensel madde ile birbirlerini harekete geçirerek çalışırlar. Birlikte iken tek başına olduklarından daha güçlüdürler. Birlikte, bakteri ve virüslerin neden olduğu enfeksiyonlara karşı vücudun direncini arttırırlar.
E vitamini, selenyum ve C vitamini antioksidan olarak organizmada çok önemli rol oynarlar. Antioksidanlar vücuda gelen yiyeceklerin zararlı şekle dönüşmeden kullanılmasında etkin rol oynadıkları gibi vücudu, oksijenin yanması sonucu oluşan zehirli atıklara ve çeşitli zararlı maddelere karşı da korurlar.
Kasların hareketleri için en uygun yardımcı olan E vitamini, kasların oksijen ihtiyacının tam olarak karşılanmasını ve bu oksijenin kas hücrelerinde en verimli biçimde kullanılmasını sağlar.
E vitamini aynı zamanda kanın pıhtılaşma hızını ve zamanını ayarlar. Aynı zamanda kan damarlarında oluşan pıhtıları eriterek damarların tıkanmasını önler, âdeta damarlardaki pıhtılara karşı denetim görevi yapar, bunun yanı sıra oksijenin en uç doku ve hücrelere ulaşabilmesi için -gerekirse- daralmış kılcal damarları genişletir. Böylece” kalp krizlerinin ve dolaşımın aksamasından doğacak diğer sorunların önlenmesinde yardımcı olur.
E vitamini, vücutta oluşan yeni derilerin gelişmesine yardım eder. Yaraların iyileşmesi için çok yararlıdır.
Yetersizlik Belirtileri ve Eksikliğinde Görülen Hastalıklar
Genel olarak E vitamini eksikliği organizmada yavaş dolaşmasından dolayı çok açık belirtiler göstermez.
1.Yetişkinlerde genel hâlsizlik, konsantre olamama gibi hâller ortaya çıkar,
2.E vitamini eksikliği yetişkinlerde anemiye (kansızlık) yol açar. Küçüklerde de anemiden kaynaklanan çeşitli hastalıklara yakalanma ihtimalini arttırır.
3.Yeterli yağ bulunmayan diyetler ile vücudun yağı alamamasına neden olan durumlar E vitamini eksikliğine yol açabilir. Bu durumlar şöyle özetlenebilir:
a. Bağırsak ve pankreas hastalıkları
b. Karaciğer sirozu
c. Alkolizm
4.Uzun süre çok miktarda kızartılmış yiyeceklerle beslenildiği zaman vücudun E vitamini gereksinimi artacağı için yetersizlik tehlikesi oluşur.
5.Hava ve çevre kirliliğinin fazla olduğu yörelerde yaşayanlarda da E vitamini gereksinimi artar, bu nedenle de yetersizlik olasılığı yükselir.
6.Ayrıca, yetersizlik olasılığı en yüksek risk grupları şunlardır:
a) Sigara içenler
b) Alkolikler
c) Az gelişmiş bebekler
d) Hormon tedavisi gören kadınlar
Günlük Gereksinim: Yetişkinlerde 5-30 mg arasında değişir.
Kaynak: pixabay.com
E Vitamini Kaynakları:
Özellikle buğdaygillerin embriyosunda ve embriyoda çimlenme zamanı oluşan yağda çok bulunur.
Doğal yiyeceklerle fazla işlem görmemiş bitkisel yiyeceklerde organizmanın ihtiyacını karşılayacak ölçüde E vitamini vardır.
Bazı yiyeceklerin her 100 gramında bulunan E vitamininin “alfa tocopherol” miktarları aşağıda mikrogram olarak verilmiştir:
- Buğday embriyo yağı………………..133
- Mısır yağı…………………….. 11,2
- Ayçiçeği çekirdeği yağı……………48,7
- Soya fasulyesi yağı………… 10,1
- Pamuk tohumu yağı…………………38,9
- Yer fıstığı……………………….8,1
- Hurma yağı…………………………….25,6
- Lâhana dış yaprakları………….7
- Fazla doyurulmuş margarin…………25
- Domates salçası……………….6,9
- Buğday embriyosu……………………..22
- Yumurta…………………………. 1,6
- Fındık……………………………………….21
- Ceviz………………………………0,8
- Badem…………………….;……………….20
- Havuç……………………………..0,5
- Morina karaciğer yağı…………………20
- Krema…………………………….0,5
- Yer fıstığı yağı………………………….. 13
Tedavide Kullanılması ve Yiyeceklerden Kaybı
- E vitamini, kolesterol düzeyleri çok yüksek olanların kolesterol oranlarını aşağı çekmede başarı ile kullanılmaktadır.
- Kan dolaşımı hastalıklarının tedavisinde başarı ile kullanılmaktadır.
- Kadınlarda regl ile ilgili rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmaktadır.
- E vitamini, özellikle merhem şeklinde hazırlanmış preparatlarla güneşten ya da diğer dış etkenlerden dolayı meydana gelmiş yanıkların yol açtığı sorunların ve diğer cilt hastalıklarının tedavisinde çok yararlı olmaktadır.
- Buğday ve pirincin kabuklarından ayrılmaları sırasında E vitaminin büyük kısmı kayba uğrar.
- “Cereal” adı verilen, mısır gevreği gibi çeşitli gevretilmiş kahvaltılık yiyeceklerin üretilmeleri sırasında gördükleri çeşitli işlemler E vitamini kaybına neden olur. Bu durum çok kere başka yollardan yapılan ilâvelerle giderilmektedir.
- Ticari amaçla hazırlanan cips gibi birtakım yiyecekler oda sıcaklığında bekletilirlerse sahip olduğu E vitamininin %48’ini 2 haftada kaybeder. Bu kayıp oranı 2 ay sonra %77’ye yükselir.
- Derin dondurucularda (deep freez) çok düşük derecede dondurulmuş olan yiyeceklerdeki E vitamini kaybı önemli ölçülere yükselir. Örneğin -12°C’de dondurularak saklanmakta olan kızarmış patatesler 2 ayda içerdikleri E vitamininin %78’ini kaybederler.
- Çeşitli tohumlardan, eritilerek, çözülerek ve ezilerek bitkisel yağ elde edilmesi esnasında da büyük ölçüde E vitamini kaybı olur. Ancak yağ, tanelerin yüksek basınç altında sıkıştırılması suretiyle çıkartılırsa .bu işleme soğuk pres denir. E vitamini kaybı olmaz.
- Yağlardaki eksiklikler çoğu kez E vitamini ilâve edilerek giderilmeye çalışılır. Yağlara vitamin ilâve etmenin diğer bir yararı da bu tip yağların kirlenme ve benzeri sebeplerle daha geç bozulmaları ve daha uzun süre dayanır hâle gelmeleridir. .
