Ege Bölgesinin Yüzey Şekilleri

7
Advertisement

Ege Bölgesinin coğrafi konumu, bölgenin önemli yüzey şekilleri, dağları, ovaları, nehirleri, haritası ve özellikleri ile ilgili bilgi.

Ege Bölgesi; Türkiye’nin batısında, adını aynı adlı denizden alan, ülkemizin yedi coğrafya bölgesinden biridir. Yüzölçümü 79.139 km2 dir. Batıdan Ege Denizi, kuzeyden Marmara, doğudan İç Anadolu, güneyden Akdeniz bölgeleriyle sınırlanan Ege Bölgesi; İzmir, Manisa, Aydın, Kütahya, Uşak illerinin tümünü, Muğla, Afyonkarahisar, Denizli illerinin büyük bir bölümünü, Balıkesir ve Bursa illerinin küçük bir bölümünü içerir. Ege Bölgesi, Türkiye’nin denize doğru geniş bir cephe üzerinde açılan tek bölgesidir. Uzun vadilerin boyladığı oluk biçimli birtakım çukur ovalar, kara içine doğru iyice sokulur. Bölgede yer yerdağ sıralarına, yüksek doruklara rastlanır. Bu dağların bazıları, çoğu kez sözü geçen çukur ovalar üzerinde birden yükselirlerse de, birbirlerinden yine bu ovalar aracılığıyla ayrılırlar. Bu nedenle, doğu-batı, hatta kuzey-güney doğrultularda ulaşıma engel yaratmazlar.

YÜZEY ŞEKİLLERİ: Yüzey şekilleri bakımından Ege Bölgesi, çok parçalı bir yapı gösterir. Bu parçalılık, Ege Bölümü’nde hemen göze çarparken, İçbatı Anadolu Bölümü’nde de yüzey şekillerinin sürekli olmayışıyla kendini belli eder. Bölge, genelde yüksek olmamakla birlikte, yer yer 2.000 m’yi geçen dağ kütleleri vardır. Bunlar, İçbatı Anadolu’da yükseltisi 1.000 m’yi aşan düzlükler üzerinde, çok yüksek görünmemelerine karşın, Ege Bölümü’ nde 100-200 m’yi geçmeyen ovalar üzerinde çok daha yüksek görünürler. Bölgeye, doğu-batı doğrultulu, oluk biçimli çukurlar sistemi egemendir. Çukur alanlar, birbirlerinden yine doğu-batı doğrultulu dağ sıralarıyla ayrılırlar. En kuzeydeki çukur alanlar, Edremit Körfezi ile onun uzantısı Edremit Ovası’dar. Yörenin kuzeyinde Edremit Körfezi’ne dik yamaçlarla inen Kaz Dağı (1.774 m), doğu Ege kıvrımlarının etkisi altında kalmış, 1.2 zaman bilurlu şist ve kalkerden oluşmuş bir kütledir. Edremit Ovası, kara içine fazla sokulmasa da İvrindi ve Balıkesir ovaları kendi doğrultusu üzerinde uzanır. Edremit-Bakırçay ovaları arasına, Madra (1.344 m) Kozak (1.051 m) girer. Batıda volkanik bir kütle olan Dumanlı Dağı (1.098 m) ile güneyde Yamanlar Dağı (1.076 m) arasında, Gediz Irmağı’nın geçtiği dar boğaz (Menemen Boğazı); Yamanlar Dağı’nın doğusunda ise Manisa Dağı (1.513 m) kalker kütlesi yer alır. Bu iki kütle arasında uzanan Gediz Ovası, batıda Menemen’den doğuda Alaşehir’e kadar uzanan çok geniş tabanlı bir vadidir. Bu ova, Küçük Menderes Ovası’ndan Bozdağlar (2.159 m) ile ayrılır. Batıda Mahmut Dağı (1.382 m) ve doğuda Gözlübaba Dağı (1.879 m) bu sistemi tamamlayan yüksek sıradağlardır. Bozdağlar, doğuda Aydın Dağları ile birleşir. Batıda, Manisa Dağı Urla Yarımadası çıkıntı yapar. Küçük Menderes ile Büyük Menderes ovaları, Aydın Dağları (1.819 m) ile birbirinden ayrılır. Daha doğuda Çal Dağı (1.034 m) ve Beydağ (1.674 m) yer alır. Aydın Dağları, batıya doğru Samsun Dağı (1.237 m) üzerinden Sisam Adası’na geçer. Büyük Menderes Ovası’nın güneyinde ise batıdan doğuya doğru Beşparmak Dağı (1.350 m), Gökbel Dağı (1-412 m), Madran Baba Dağı (1.618 m), Karıncalı Dağı (1.703 m) ve Gökbel Dağı (2.308 m) yer alır. Büyük Menderes Ovası, Ege Bölgesi’ nde İçbatı Anadolu’ya doğru sokulan oluk vadidir. Kuzeyinde Aydın Dağları kesintisiz uzanmasına karşın, güneydeki Menteşe yöresinde dağların kenarı, Büyük Menderes Ovası’na açılan güneydoğu-kuzeybatı doğrultulu Karacasu, Bozdoğan ve Çine ovalarıyla kesintiye uğrar.

İçbatı Anadolu Eşiği, doğusundaki İç Anadolu geniş çanağıyla, batısındaki Ege Bölümü çukur ova ve dağ kütleleri arasındadır. Eşik üzerinde birtakım dağlar, bu dağlar arasında da çukur ovalar yer alır: Afyon, Altıntaş, Kütahya. İçbatı Anadolu Eşiği üzerinde görülen güneybatı-kuzeydoğu doğrultulu dağ dizilerinin en doğuda olanı, İç Anadolu düzlükleri üzerinde dik bir kenar biçiminde yükselir:

Emirdağı (2.307 m), Türkmen Dağı (1.826 m), Sandıklı Dağları (2.247 m), Ahır Dağı (1.915 m), Murat Dağı (2.309 m), Şaphane Dağı (2.120 m), Eğrigöz Dağı (1.931 m), Akdağ (2.089 m), Simav (1.801 m), Demirci Dağı (1.595 m). Doğu-batı doğrultulu ovaları aynı doğrultuda kesen ve birtakım kollarla İçbatı Anadolu’ya kadar sokulan ırmaklar, bol lığ taşıdıklarından deltalarını sürekli büyütürler.

Advertisement

En önemli ırmaklar, kuzeyden güneye doğru Bakırçay (129 km), en büyük kolu Yağcılı, Susurluk Çayı (321 km), Gediz Irmağı (401 km), Selendi Çayı, Alaşehir Suyu (115 km), Büyük Menderes Irmağı (584 km) ve kolları Çine Suyu (99 km), Akçay (157 km), Vandalas Banaz (170 km), Küfi çaylarıdır.

Ege, Türkiye coğrafya bölgeleri arasında Karadeniz’den sonra en az göl içeren bölgedir.
Başlıca göller; kıyıya yalan bir noktada Bafa Gölü (60 km2),Simav Gölü, Işıklı Gölü (59 km2), Marmara Gölü (34 km2), Demirköprü Barajı Gölü (47.7 km2), Kemer Baraj Gölü’dür (14.8 km2).


7 yorum

Reply To Sena Cancel Reply