Ekber Şah Kimdir? Hindistan Timuroğulları 3. Hükümdarının Hayatı

0
Advertisement

Ekber Şah kimdir ve ne yapmıştır? Ekber Şah hayatı, biyografisi, imparatorluk dönemi, önemli olayları nelerdir, hakkında bilgi.

Ekber Şah

Ekber Şah

Ekber Şah; (1542-1605). Hindistan Timuroğulları’nın 3. imparatorudur. Tam adı Ebulfeth Gazi Celâlettin Muhammet Ekber’ dır. Babur Şah’ın torunu, Hümayun Şah’ın büyük oğludur. Annesi Hamide Banu Beğim (1527-1604) dir.

Ekber Şah 15 ekim 1542’de Lahor yakınlarında Ömerkot kasabasında doğdu. 1556′ da babasının bir kazada ölmesi üzerine imparator oldu. Bu sıralarda 13 yaşını az geçmiş olan Ekber, Pencap’ta Kalanor’da bulunuyordu; burada, Sadrazam Bayram Han’ın atabeyliği altında, Pencap genel valisiydi. Bayram Han’ın atabeyliği Ekber’in saltanatında da devam etti. 7 ekim 1556’da Afgan sultanı Şah Adli Sur’un veziri Raca Himu, 50.000 atlı, 1.000 fille, Ekber’in Delhi genel valisi Tardu Bey’i yenip şehre girdi. Bu olay bir an için imparatorluğun geleceğini tehlikeye koyduysa da Bayram Han, 5 kasımda 10.000 kişilik pek seçkin ordusu ile, İkinci Panipat Meydan Savaşı’nda büyük bir zafer kazandı. 30.000 atlı, 1.500 filden meydana gelen Afgan-Racput bağlaşık ordusunu yok etti. Bu savaştan sonra Ekber’e «Gazi» unvanı verildi. Buna rağmen Bayram Han’ın başbakanlık ve naipliği ancak 1562’de sona erdi.

Bundan sonra Hindistanda pek büyük fetihler devri gelir ki, bu hal, Timüroğulları devletini, Türkiye ve İran’dan sonra, güç, servet ve azamet bakımından dünyanın üçüncü imparatorluğu sırasına yükseltmiştir.

1579 temmuzunda Ekber, kendisini Hindistan Müslümanlarının dini başkanı ilân etti, Osmanlı Halifesi’ni dini başkan olarak tanımayacağını bildirdi. 1581’de Kabil’e gidip Afganistan eyaletini düzenledi. 1582’de dul Hindu kadınlarının yakılması âdeti bir kanunla yasak edildi. Bu yıl Ekber’in yeni bir din reformunu ilân ettiği yıl olduğu İçin, imparatorlukta geniş huzursuzluklar başlamıştı. 1583’te Allahabad şehrini kuran Ekber, 1587’de, Hindu. dininden olan dul kadınların tekrar evlenebilmelerine dair kanunu yayınladı.

Ekber’e ün kazandıran bir olay da onun dinde birtakım ıslahatlar yapmak, Müslümanlık/la Hinduluk dinlerini kaynaştırmak istemesidir. Son yıllarda bu hevesten vazgeçmişti. Kendisini bu yola sürükleyip kışkırtan veziri Ebulfazl Allâmi ile kardeşi büyük şair Feyzi pek acı tenkidlere uğradılar. Timuroğulları imparatorları en yüksek derecede öğrenim görmüş, birkaç dil bilir, güzel sanatlarla uğraşır, bilhassa şair şahsiyetler oldukları halde Ekber’in öğrenimi pek yüzeyde kalmıştır; bu konuda hanedanı içinde tek istisna odur. Bununla beraber, zeki ve iktidar sahibi, komutan ve teşkilâtçı olarak pek başarılı olduğu için, devleti iyi yürütmüş, torunu Şah-i Cihan ile onun oğlu I. Alemgir Şah’ın imparatorluğu en geniş haline getirebilmelerine zemin hazırlamıştır. Devri, Hindistan’ın refah ve saadet bakımından dünya çapında bir altın çağı olmuştur.

Advertisement

Ekber, 52 yıllık saltanattan sonra 65 yaşında, 26 ekim 1605’te dizanteriden öldü, Agra yakınlarında Fethpur-Sikri’ye gömüldü. Hayatında. «Hazret-i Padişah-i A’lem penah» ve «Hazret-i Padişah-i A’lemgir» diye anılan Ekber’e, ölümünden sonra «Arş-Aşyân» denilmiştir (Hindistan Timuroğulları imparatorlarına ölümlerinden sonra başka bir unvan verilirdi). Yerine büyük oğlu Cihangir Şah geçti. Öteki iki oğlu Sultan-Murat (1571-1599) ile Sultan-Danyal (1573-1601) Mirzalar, babalarının hayatında ölmüşlerdir. Ayrıca 4 kızı, küçük yaşta ölen 2 de oğlu vardı.


Leave A Reply