Ekonomik sistemler nelerdir? Ekonomik sistemlerin isimleri ve kısa temel açıklamalarının yer aldığı yazımız. Kapitalist, sosyalist ve karma ekonomik sistemler hakkında bilgi
Ekonomik Sistemler
Günümüz toplumlarının kendilerine göre geliştirdikleri ekonomik sistemleri vardır. Sistemlere ilişkin birtakım ekonomik teoriler de geliştirilmiştir. Ancak, aynı teoriyi uygulayan toplumların her biri, bu teorileri kendilerine göre uygularlar. Bunlardan bazıları şöyledir:
1. Kapitalist Sistem
Bu sistem kâr güdüsüne göre işler. Üretim yapanlar, bunu en fazlaya çıkarmaya çalışırlar. Üretim araçlarının özel mülkiyeti esastır. Bu sistemde tekelci zihniyeti hâkimdir. Yatırımlar kısa sürede kâr getirecek alanlara yapılır. Sistem yetenekli yöneticilerle daha da gelişir. Yeniliğe açıktır. Araştırma – geliştirmeye büyük önem verilir. Patent önemli bir özellik taşır.
2. Sosyalist Sistem
Özel teşebbüs ve serbest rekabeti reddedip, onun yerine kamu mülkiyetini koyan ürünlerin daha hakça bir biçimde dağılım amacı güden bir düzendir. Üretim araçlarının kamu mülkiyetinde olmasını ileri sürer, herkesin üretime katıldığı oranda üretimden pay almasını öngörür. Üretim faktörü olarak emeğe öncelik tanır. Sosyalist ekonomik sistemde ekonomik sorunların çözümü planlama ile sağlanır.
3. Karma Ekonomi
Özel teşebbüs ve piyasa mekânizmasına dayanan bir yapısı vardır. Günümüzde, kamu kesimi ile özel teşebbüsün birlikte yer aldığı ekonomik sistemdir. Temel malların üretimi, devlet denetiminde gerçekleştirilirken kısa vadede kar getirecek yatırım alanları özel mülkiyet denetimindedir. Bu sistemin faydacı bir yapısı vardır. Saf bir kapitalizm, kaynak israfına yol açmakta, adaletsiz bir gelir dağılımı yaratmaktadır. Karma ekonomide kaynaklar daha verimli kullanılır.
Karma ekonomilerde kamu kesiminin ağırlığı zaman içinde değişebilir.
Ekonomi Nedir? Sözlük Anlamı
“Ekonomi”
1. İnsanların yaşayabilmek için üretme, ürettiklerini bölüşme biçimlerinin ve bu faaliyetlerden doğan ilişkilerin bütünü, iktisat
“Almanya akılalmaz bir çabuklukla yeniden kalkındı, ekonomisini çelikleştirdi, parasını altın yaptı.” – T. Buğra
2. Bu ilişkileri inceleyen bilim dalı, iktisat
3. Tutum
“Ekonomi, kendinin ve çoluk çocuğunun boğazından kesmek demekti.” – R. N. Güntekin
- “ekonomi yapmak ”
tutumlu davranmak - “ekonomi coğrafyası”
Ekonomik olayların yeryüzünde, bir ülkede veya bir bölgede dağılışını inceleyen coğrafya kolu - “ekonomi politik”
Toplumsal üretim ilişkilerinin gelişmesine bağlı olarak bu gelişmenin farklı evrelerinde mal ve hizmetlerin üretim, dağıtım ve değişim koşullarını etkileyen yasaları saptayan ve irdeleyen bir tür iktisat bilimi - “bütüncü ekonomi ”
Belli bir dönemdeki ekonomik etkinlik düzeyini belirleyen ve ekonomik büyüklükler arasındaki ilişkileri açıklayan ekonomi dalı, makroekonomi - “karma ekonomi ”
Özel ve kamu kesimlerini kaynaştırma amacını güden, her iki kesimin birlikte girişimlerini öngören ekonomi siyaseti - “makroekonomi ”
Bütüncü ekonomi - “millî ekonomi ”
Ulusal ekonomi - “planlı ekonomi ”
Toplumun gereksinimlerinin karşılanması ve gelişmesi amacını güden ekonomi, piyasa ekonomisi karşıtı - “ulusal ekonomi ”
Bir milletin kendine özgü ekonomi siyaseti, millî ekonomi, millî iktisat - “ev ekonomisi ”
Evin bakımı, geçimi ve yaşayışı ile ilgili bilim dalı - “piyasa ekonomisi ”
Üretimin bir plana göre değil, isteğe göre yapıldığı, fiyatının arz ve talebe göre belirlendiği ekonomi, planlı ekonomi karşıtı
