Ekzositoz nedir, hücre ve organizma için neden önemlidir? Ekzositoz nasıl gerçekleşir, özellikleri ve işlevi nedir, hakkında bilgi.
Ekzositoz Nedir?
Kaynak: CK-12 Foundation
Daha önce de açıklandığı gibi, hücreye endositozla alınan maddeler, lizozom enzimleri ile küçük moleküllere parçalanır (hücre içi sindirimi).
Kesecik içinde sindirim sonucu oluşan artık maddeler ve dışarı salgılanması gereken bazı metabolik ürünler hücreden dışarıya atılır. Bu olaya ekzositoz denir.
Ekzositoz sırasında hücre içinde oluşan kesecik, hücre zarına tutunur ve tutunan kısımdan içeriğini dışarıya boşaltır. Endositozda olduğu gibi, ekzositoz için de enerji gereklidir.
Hücre içinde üretilen salgı maddeleri (enzim, hormon, protein, vb.) golgi aygıtından tomurcuklanan taşıyıcı kese ile, hücre iskeletinin lifleri boyunca taşınarak plazma zarına ulaşır.
Bu aşamadan sonra kese ile zar kaynaşarak içerik hücre dışına boşaltılır. Salgı hücrelerinde boşaltım genellikle ekzositozla gerçekleşir. Örneğin, pankreasın hücreleri insülin üretir ve bunu ekzositozla kana verir. Bitki hücrelerindeki salgılar da ekzositozla atılır.
Bitki hücrelerinde bulunan hücre duvarı fagositozla madde alınmasını engeller. Bütün canlı hücreler aktif taşıma ile madde alınması ve atılması olaylarını gerçekleştirebilir. Aktif taşıma yapamayan hücreler ölüdür.
Bitki hücrelerinde üretilen çeşitli salgı maddeleri (örneğin koku molekülleri) ekzositozla dış ortama atılır.
Hücre zanndaki porlardan geçemeyen büyük moleküller zarın çökmesiyle (endositoz) hücre içine alınır. Bu pinositoz ve fagositozla sağlanır. içeriye besin kofulu şeklinde alınan besinler, lizozom ile birleşir.
Besin kofulunda sindirilen besinler, koful zarından çıkarak sitoplazmaya geçer ve hücrede kullanılır. Koful içinde kalan artık maddeler ise, hücre zarından dışarıya atılır.
Özet
Ekzositoz, veziküllerin plazma zarı ile kaynaşması ve içeriklerini hücrenin dışına salması sürecini tanımlar. Ekzositoz, bir hücre, protein gibi ihraç edilecek maddeler ürettiğinde veya hücre, bir atık üründen veya bir toksinden kurtulurken meydana gelir. Yeni yapılan membran proteinleri ve membran lipidleri, ekzositozla plazma membranının üstüne taşınır.
- Aktif taşıma, molekülleri ve iyonları bir konsantrasyon gradyanına karşı membranlar boyunca pompalamak için enerji gerektiren bir işlemdir.
- Endositoz, bir maddeyi veya parçacığı hücre zarı ile yutarak hücrenin dışından yakalayıp hücreye getirme işlemidir.
- Ekzositoz, veziküllerin plazma zarı ile kaynaşması ve içeriklerinin hücrenin dışına salınması sürecini tanımlar.
- Hem endositoz hem de ekzositoz, aktif taşıma süreçleridir.
