Elazığ İli Hakkında Bilgi, Yüzey Şekilleri, İklim ve Bitki Örtüsü, Ekonomisi

0
Advertisement

Elazığ ili nerededir? Elazığ ilinin ilçelerinin isimleri ile birlikte Elazığ ilinin yüzey şekilleri, iklim ve bitki örtüsü ve ekonomisi hakkında bilgi.

  • Yüzölçümü: 9.153 km2.
  • İlçeleri: Merkez, Ağın, Alacakaya, Ancak, Baskil, Karakoçan, Keban, Kovancılar, Maden, Palu, Sivrice.

Doğu Anadolu Bölges’nin, Yukarı Fırat Bölümü’nde il ve bu ilin merkezi kenttir. Doğudan Bingöl, batıdan Malatya, kuzeyden Tunceli, kuzeybatıdan Erzincan, güneyden Diyarbakır illeriyle sınırlanan il, 40o21′-38o30′ doğu boylamlarıyla 38°17′-39°11′ kuzey enlemleri arasında yer alır.

Elazığ Haritası

Elazığ İlçe Haritası

Yüzey Şekilleri;

İl toprakları, yüksek dağlar, yaylalarla çevrili, deniz düzeyinden yüksekliği 1.000-1.050 m arasında değişen bir havza görünümündedir. Toplam yüzölçümünün % 84’ünü dağlar ve yaylalar kaplarken ovalık alanlar yalnızca % 14’tür. Büyük bölümü Keban Baraj Gölü ile kaplı olan havzanın güneyinde uzanan Güneydoğu Toros dorukları 2.000 m’yi aşar: Hazar Dağı (2.290 m), Akdağ (2.608 m). Kuzeydoğuda Bingöl il sınırı yakınındaki Karaboğa Dağı (2.380 m) ve Keban Gölünün güneyindeki Mastar Dağı (2.171 m) öteki yüksek dağları oluşturur. Fırat Irmağı ve kollarınca sulanan Elazığ Ovası (50 km2) ile bu ovanın güneydoğusunda, kuzey-doğu-güneybatı doğrultusunda 350 km2 yüzölçümlü Uluova, kalın alüvyon tabakalarıyla kaplı verimi tarım alanlarıdır.

Malatya ile sınır oluşturan Fırat ve başlıca kolları olan Murat Irmağı ile Piri Suyu, ilin ırmak ağını oluştururlar. Doğuda Bingöl sınırından il topraklarına giren Murat (722 km), ilin doğu bölümünü, doğu-batı doğrultusunda büklümler çizerek aştıktan sonra Palu’ nun güneyinde Keban Baraj Gölü’ne dökülür. Fırat’a bol su taşıyan Murat’ın il mırları içindeki genişliği bazı yerlerde 2 km’yi, derinliği 2.5 m’yi bulur. Kurak dönemlerde biraz azalmakla birlikte suyu sürekli boldur. Kuzeydoğu sınırını oluşturan Piri Suyu (280 km) ise Bingöl Dağları’ndan doğar, Tunceli’de Çarsancak yakınlarında Keban Baraj Gölü’ne dökülür.

İl merkezinin 25 km güneydoğusuna düşen, deniz düzeyinden 1.248 m yükseltideki Hazar Gölü (86 km2), kuzeydoğu-güneybatı doğrultusundaki çöküntü havzasının bir bölümünü kaplar. Eskiden fazla sularını, kuzeydoğusundaki bir ayakla Dicle Havzası’na akıtırken, 1957’de açılan bir tünelle suları Uluova’ya çevrilince, Fırat’a da su akıtmaya başlamıştır. Batı ucundaki Sivrice ilçe merkezi dışında, gölün kıyıları diktir. İl merkezinin 50 km batısında, Fırat ile Murat ırmaklarının birleştiği yer yakınındaki yapılan Keban Barajı, dünyamn sayılı hidroelektrik santrallarından biridir (1.345 MW gücündeki sekiz türbinin tam kapasiteyle çalışması durumunda yılda 6.398.000.000 kWh). Barajın arkasında oluşan gölet (675 km2), Türkiye’nin üçüncü büyük gölü olan Beyşehir’den (656 km2) daha büyük bir alan kaplar.

Harput Kalesi

Harput Kalesi

İklim ve Bitki Örtüsü;

Doğu Anadolu Bölgesi’nin öteki illeri gibi karasal iklimin egemen olduğu ilde, yazlar sıcak ve kurak, kışlar sert ve soğuk geçer. Geceyle gündüz arasındaki sıcaklık farkı çok yüksektir. Yıllık ortalama sıcaklık 13°C,en soğuk ay ocak (ortalama-1.3°C) en sıcak ay (ortalama 27.2°C) ağustostur. Yaz aylarında sıcaklık zaman zaman 40°C’nin üzerine çıkarken, kış aylarında da 0°C’nin altına düşer. Bugüne kadar ölçülen en yüksek sıcaklık değeri 42°C (28 Temmuz 1949), en düşük sıcaklık diğeri -22.6°C’dir (30 Aralık 1951).

Advertisement

Düzensiz Akdeniz yağış rejiminin gözlendiği Elazığ’da yıllık ortalama yağış tutarı 432 mm’dir. Yağışların % 32.1’i, kış, % 40.6’sı ilkbahar, % 4.3’ü yaz, % 23’ü sonbaharda düşer. En yağışlı ay ocak (65.5 mm), en kurak ay ağustostur (1.4 mm). Yağışlar kış aylarında genellikle kar biçiminde düşer. Yağış tutarı yükseltiye bağlı olarak değişiklik gösterir. Örneğin, deniz düzeyinden 794 m yükseltide yer alan Keban’da 493.7 mm iken, 1.000 m yükseltideki Palu’da 585.8 mm, 1.054 m yükseltideki Maden’de 1.055 mm’yi bulur. Ortalama yağışlı gün sayısı 91, kar yağışlı gün sayısı 120, karla kaplı gün sayısı 31, açık gün sayısı 134, bulutlu gün sayısı 152, kapalı gün sayısı 80’dir.

Doğal bitki örtüsü, yerleşmeler ve tarım alanları çevresinde büyük ölçüde yok edildiğinden, bozkır görünümündedir. Ormanlar, doğuda ve kuzeydoğudaki dağlık alanlar üzerindedir. Ormanlarda yaygın ağaç cinsi meşe olmakla birlikte daha yüksek kesimlerde dağınık olarak huş, kızılağaç, dişbudak, karaağaç, çınar vb yayvan yapraklı ağaçlara ve ardıçlara da rastlanır. Yüzyıllarca yakıt kaynağı olarak kullanılan ve çoğu yerde ağaççık biçimini alan meşeler, doğuda Palu’nun, kuzeyinde, Karakoçan çevrelerinde 1.000 m’den sonra gerçek orman niteliğinde meşe topluluklarına dönüşür. Doğu Anadolu Meşelikleri olarak anılan bu ormanlar, günümüze kadar ulaşabilmiş en eski orman kalıntılarıdır. 2.400 m’ de son bulan orman üst sınırı, bu noktadan sonra yerini alpin bitkilere (dağ çayırları) bırakır. Ormanlık alanlar, il yözölçümünün % 6’sını kaplar.

Ekonomisi;

Elazığ’da temel ekonomik etkinlikler tarım ve hayvancılığa dayanmakla birlikte özellikle Keban Barajı’nın işletmeye açılmasından sonra endüstride de bir gelişme içine girildi. 1955’te toplam işgücünün % 79.1’ini tarım, % 5.1’ini yapım ve inşaat endüstrisinde çalışanlar oluştururken, bu değer 1980’de % 70.6, % 9.3 olarak değişti. Tarım alanlarının il yüzölçümündeki payı % 11.4’tür. Bunun % ll’lik bölümü tarla ürünleri, % 0.3’lük bölümü yem bitkileri ekimine (mısır, fiğ, burçak, yonca) ayrılmıştır.

Tarla ürünleri arasında üretim bakımından ilk sırayı tahıl ekim alanlarına göre çok az bir yer kaplamasına karşın endüstri bitkileri, ikinci sırayı tahıl ürünleri alır. Ürün sıralamasında ise şekerpancarı ve buğdayı arpa, patates ve kuru soğan izler. Tahıl ve endüstri bitkilerinin yanı sıra baklagiller, yağlı tohumlar (çiğit, susam, ayçiçeği, yumrulu bitkiler (soğan, sarımsak, patates) de üeritilir. Fırat ve Murat ırmaklarıyla Piri Suyu’nun sulak vadi tabanlarında yaygın olarak yapılan sebzecilik, tarım ekonomisine büyük katkı sağlar; en yüksek üretim karpuz, domates, kavun, hıyar, patlıcan, sivri ve dolmalık biber ve baklagil sebzelerde (fasulye, bakla, bezelye) elde edilir. Gelişmiş olan bağcılık ve meyvecilik güneye bakan yamaçlarda, il merkezi, Palu ve Maden ilçelerinde önemlidir (elma, dut, kayısı, armut, badem).

İl yüzölçümünün % 43’ünü kaplayan otlaklarda (çayır, mera) otlak hayvancılığı, küçükbaş hayvan besiciliği yaygındır (koyun, kılkeçisi). Büyükbaş hayvanlar arasında en çok yetiştirilen inektir; onu dana, boğa, öküz izler. Son yıllarda kümes hayvancılığı, arıcılık, ipekböcekçiliği hızlı bir gelişme içindedir.

Advertisement


Yorum yapılmamış

Reply To Seher Cancel Reply