Emma Goldman kimdir ve ne yapmıştır? Devrimci, anarşist ancak barışçıl yazarın hayatı, fikirleri, mücadelesi ve eserleri hakkında bilgi.
Emma Goldman (1869-1940)
Emma Goldman 1869’da Litvanya’da dünyaya geldi. Rusya’nın hâkimiyetinde olan ülkede, yoksulluk kol geziyordu. Aile Emma genç bir kızken St. Petersburg’a taşınma kararı aldı. Ancak burada da Rusların siyasal baskılarından ve eziyetlerinden kaçamadılar. Yahudiler için zor ve eziyetli günlerdi. Emma burada okulu bırakmak ve çalışmak zorunda kaldı, ailesine yardım etmesi gerekiyordu. Bir fabrikada işçi olarak çalışmaya başladı. Çernişevski’nin “Ne Yapmak?” isimli broşürüyle burada tanıştı. Bu eser, onun özgürlük arayışlarının ve kafasındaki pek çok sorunun temelini oluşturacak, yirminci yüzyılın ilk yarısına damgasını vuracak anarşizm fikirlerinin tohumları olacaktı.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Yaşı on beş olup, babası evlenmesi gerektiğine karar verdiğinde, bu duruma şiddetle karşı çıktı. Yaşadığı ülkenin sorunlarına ve varolan kötü pek çok şeye, henüz tanımlayamadığı bir şiddetle karşı koymaktan yanaydı. Yaşı on yedi olduğunda, kız kardeşi Helena ile birlikte New York’a doğru yola çıktılar. Biraz daha iyi bir hayat, iyi koşullar için umutla merak arasında bir yolculuk olacaktı bu. Rochester’a geldiklerinde bir tekstil fabrikasında çalışmaya başladı. Çoğu kez günü hiç görmeden eve gidilen, işçi çalışma koşullarının çok daha zor olduğu günlerdi, içinde yaşadığı bu hayat tarzının eksik bir tarafı olduğunu düşünse de, henüz ne yapması gerektiğine karar vermemişti.
1 Mayıs 1886
1 Mayıs 1886 da Luizvilde toplanan altı binden fazla siyah ve beyaz işçi, sekiz saatlik iş günü için yürüyüşe geçmişlerdi. Fabrikalardan atılan işçiler, grevdekiler hepsi bir arada, uygun çalışma koşullarının oluşması için haklı bir mücadeleye girişmişlerdi. Ancak, 1 Mayıs ve devam eden günlerde meydana gelen olaylar, pek çok işçinin ölümüyle sonuçlandı. 4 Mayıs günü ise, Haymarket Meydanı’nda düzenlenen mitingde patlayan bomba, yedi polisin ölümüne sebep oldu. Bu korkunç günlerin ardından işçiler tutuklandı, kimi anarşistler idam edildi. Bu olayların ardından üç yıl sonra, Mayıs ayı tüm dünyada işçi bayramı olarak kutlanacaktı.
Arka resim kaynak: pixabay.com
Haymarket Olayı, Emma Goldman üzerinde derin izler bırakacak, anarşizmle ilgilenmeye başlayacaktı. Bir yıl sonra 1887de evlilik kararı aldı. Fakat anarşist oluşumların içinde geçirdiği vakitler, evliliğinin sonlanmasına neden oldu. New York City e taşındı. Burada, yıllarca birlikte olacağı Alexander Berkman ile tanıştı. Anaşist hareketin liderlerinden Berkman ile Clay Finch’e suikast planına kadar varan faaliyetlerde bulundu. Bu başarısız suikast Berkman’ın yirmi iki yıllık hapis cezası almasıyla sonuçlandı. Goldman’ı da derinden sarstı. Ancak, Emma Goldman’ı hiçbir olay durdurmaya yetmiyordu. İşçileri hakları için güç kullanarak savaşmaları için örgütlemeye çalıştı. Onlara “İş isteyin. Eğer iş vermezlerse, ekmek isteyin. Eğer ekmek vermezlerse, ekmeğinizi alın!” diye seslenecek, bu haykırış bir yıl hapis cezasıyla sonuçlanacaktı.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Amerikan Vatandaşlığından Çıkarılması
Birinci Dünya Savaşı’nın başladığı günlerde ise, zorunlu askerliğe karşı çıkacak, kadınlara doğum kontrol yöntemleri ile ilgili broşürler dağıtacaktı. İki yıllık hapis sürecinden sonra Amerikan vatandaşlığından çıkarılarak, Rusya’ya sürüldü. Rusya’da kısa süre Bolşeviklere bir sempati duysa da, insanlara yapılan politik baskılar ve şiddet, fikrini değiştirmesine neden oldu. 1921 yılında ülkeyi terk ederek İngiltere’ye gitti. Orada da sürülme tehlikesiyle karşılaşınca, sahte bir evlilik ve İngiliz pasaportuyla pek çok ülkeyi gezebilme imkânını buldu. İspanya, Fransa ve Kanada’da bir süre yaşadı, ikinci Dünya Savaşı ve faşizmin yükselişini hayal kırıldığıyla izledi.
“Hayatımı Yaşarken” adlı otobiyografisini ve “Rus Devriminin Çöküş Nedenleri” adlı Rus Devrimi ile ayrılan fikirlerini anlattığı kitaplarını yayınladı. Kadın ve işçi hakları için hayatı boyunca savaş vererek 1940 yılında Kanada’da hayata veda etti.
Emma Goldman, derin bir adalet duygusu olan, insan onurunu her şeyin üstünde tutan bir anlayıştaydı. Modern anarşizmin öncüleri arasında yer alan Peter Kropotkin, Alexander Berkman gibi isimlerin arasında adından sıkça söz ettiren lider kişiliğe sahip bir kadındı. Maddi sıkıntılar içerisinde olmasına rağmen, kendi hayatına yön vermesini bilmiş, düşüncesi ne olursa olsun, idealleri uğruna hareket etmeyi göze alabilmişti. Kökenleri Antik Yunan’a kadar giden anarşizm düşüncesinin özellikle Amerika ve Avrupa’da yaygınlaştırılması için büyük mücadeleler vermiş, bunun için hapsi göze alabilmiş bir idealistti. Amerika’nın kötü kızı ilan edilmesi, İngiltere’den kovulma tehlikesi bile onun inandığı düşünceleri söylemesine engel olamamıştı. Hangi düşünceye bağlı olursanız olun, bunu haykırabilen ve fikrini özgürce söyleyebilen, fikirlerinden dolayı acı çekmeyen insanlarla dolu bir dünya ümidiyle…
