Enzimlerin özellikleri nelerdir? Enzimler nasıl işler, maddeler halinde özelliklerinin açıklaması, hakkında bilgi.
Enzimlerin Özellikleri
1. Enzimlerin etkilediği maddeye substrat denir.
2. Enzim molekülünün sadece belirli bir kısmı substrata bağlanır. Aktif bölge olarak adlandırılan bu kısım, apoenzim kısmındaki bir cep ya da oluk görünümündedir. Enzimin hangi substrata etki edeceği aktif bölgenin özgün şekli ile belirlenir.
3. Enzim ve substrat arasında anahtar – kilit uyumu vardır. Bu yüzden her enzim, belirli bir substrata etki edebilir. Enzim substratına geçici olarak aktif bölgeden bağlanır ve enzim – substrat kompleksi (ES) oluşur. Enzimin etkisi ile substrat ürüne dönüşür. Enzim hiç bir değişikliğe uğramadan reaksiyondan ayrılır.
4. Enzimler hiçbir değişime uğramadan reaksiyonlardan ayrılır. Bu nedenle aynı reaksiyon çeşidinde defalarca kullanılabilirler. Yapısı bozulan enzimler parçalanır ve yeniden sentezlenir.
5. Enzimler genelde belirli bir reaksiyona özgüdür. Bu nedenle her hücrede tepkime çeşidi kadar enzim çeşidi bulunur.
6. Enzimlerin çoğu tersinirdir. Reaksiyonları çift yönlü gerçekleştirirler. Alyuvar hücrelerimizde karbondioksit taşınımında görev alan karbonik anhidraz enzimi tersinir çalışan enzimlere örnektir.
***Sindirim enzimleri tersinir değildir. Reaksiyonları tek yönlü gerçekleştirirler.
7. Enzimler hücrede üretilir. Hücre içinde ve hücre dışında çalışabilir.
8. Enzimler çok hızlı çalışır, insan vücudunda hücresel solunum sonucu zehirli bir molekül olan hidrojen peroksit (H2O2) oluşur. Karaciğer hücrelerinde katalaz enziminin varlığında saniyede beş milyon H2O2 , su ve oksijene parçalanabilir. Katalaz enziminin yokluğunda aynı miktarda H2O2′ nin parçalanması üç yüz yıl sürer.
9. Enzimler genel olarak hücrelerde takım halinde çalışırlar. Bir enzimin ürünü diğer enzimin substratı olabilir. İnsanlarda nişasta sindiriminde amilaz ve maltaz enzimleri takım halinde çalışır.
10. Takım halinde çalışan enzimlerin aktiviteleri geri beslenme mekanizması ile denetlenir. Miktarı yeterli düzeye ulaşan son ürün ilk enzime bağlanarak tepkimeyi durdurur (son ürünün inhibitor etkisi). Hücrede son ürün tükendiğinde takımdaki enzimler yeniden çalışmaya başlar.
Geri bildirim mekanizması Takım halinde çalışan enzimlerde miktarı belirli bir düzeye gelen son ürün, ilk enzime bağlanarak substratla tepkimeye girmesini engeller ve tepkime durur. –
11. Aktif enzimler substratın sonuna -az eki getirilerek adlandırılır (Maltaz, lipaz, peptidaz gibi). Pasif enzimler genel olarak -jen ekiyle biter (Pepsinojen, tripsinojen gibi).
12. Her enzimin yapımından bir gen sorumludur. Genin mutasyona uğraması, ilgili enzimin sentezini engeller.