İnsanlığın ilk dönemlerinde eski çağ dönemlerinde ki ilk yazarlar ve eserleri hakkında bilgi.
Murasaki Shikibu tarafından yazılan Genji’nin Hikayesi ilk roman kabul edilir.
İlk yazı sistemleri 5000 yıl kadar önce Mısır ve Sümer ülkelerinde ortaya çıkmıştır. Mısırlılar ve Sümerliler geriye ilginç yazılar ve ilk hikaye olan Gılgamış Destanını bırakmışlardır. Ancak bu metinleri yazan insanlar hakkında çok az şey biliyoruz. Bizim haklarında daha çok şey bildiğimiz ilk yazarlar eski Yunanistan’da yaşayanlardır.
En ünlü Yunan şairi muhtemelen MÖ 8. yüzyılda yaşamış olan Homer’dir. Truva Savaşı’nın hikayesini anlatan İlyada ve Yunanlı kahraman Odisseus’un Truva’dan dönüşte yaşadığı serüvenleri anlatan Odysssey’i onun yazdığına inanılmaktadır. Uzmanlar Homer’in zaten var olan ve ağızdan ağıza nakledilen hikayeleri birleştirdiklerini düşünmektedirler. Eski Yunanistan’ın diğer büyük şairleri arasında ilk büyük kadın şair Sappho (MÖ 610-580) ve Pindar (MÖ 518-438) vardır. Yunanlılar tiyatroyu severlerdi ve oyun yazarları bugün bile sergilenen oyunlar yazmışlardır. Aeschylus (MÖ 525-456) ve Euripides (MÖ 525-456) Yunan mitolojisinden alınmış karakterleri hakkındaki trajedilerle ünlüdürler. Aristophanes (MÖ 448-385) modern seyircileri hala eğlendiren komediler yazmıştır.
Büyük batı filozoflarının ilki de eski Yunanistan’da yaşamıştır. Kalıcı bir etkisi olan ilk Yunan filozoflarından biri Socrates’ti (MÖ 469-399). Socrates kitap yazmamıştır ama tartışmalardaki ustalığıyla bilinir. Onu izleyen Eflatun (MÖ 428-348) Socrates’i daha da ünlü yapmıştır. Eflatun (Plato) filozoflar arasında aşk, cesaret ve politika gibi önemli konular üzerindeki konuşmalar ya da diyaloglar biçiminde bir dizi kitap yazmıştır. Üçüncü büyük Yunan filozofu şiirden politikaya, psikolojiden zoolojiye kadar çok farklı konularda eser veren Aristoteles’di. (MÖ 384-322).
ROMALI YAZARLAR
Yunanlıların izinden yürüyen eski Romalılar da çok sayıda ünlü yazar çıkarmışlardır. Şair Virgil (MÖ 70-19) Roma’nın efsanevi kurucusu Aeneas’ın hikayesini anlatan Aeneid destanını yazmıştır. Ovid (MÖ-43- MS 17) mitolojik malzeme kullanan bir başka şairdir. Onun Metamorphoses kitabı bir mitolojik hikayeler seçkisidir. Juvenal (55-140) yazdığı bir dizi mizahi şiirle Romalıların davranışlarını ve yaşam biçimlerini alaya almıştır.
Roma dünyası hakkında bize en çok bilgi veren Baba Pliny’dir (23-79). En önemli eseri 37 ciltlik Doğa Tarihi’dir. Bu eserde Pliny’nin gözlemlediği her şey yer almaktadır. Adına rağmen doğal dünya kadar beşeri sanatlar ve icatlar hakkında da bilgi vermektedir.
KARANLIK ÇAĞLAR
Roma İmparatorluğu beşinci yüzyılda çöktü. Romalıların bilgi ve becerilerinin büyük bir kısmı yok olduğundan bundan sonraki çağlar “Karanlık Çağlar” olarak anılır. Ancak bazı reformcular bu dönemde Avrupa kültürünü değiştirmekte olduğundan bu bir bakıma yanlış bir isimdir. En etkin reformculardan biri Aziz Benedict’ti (480-547). Benedict Avrupa manastırlarındaki yaşam biçimini değiştirmek için çok şey yapan bir keşişti. Manastırlardan çoğunda disiplinin pek gevşek olduğunu düşünerek en ünlüsü İtalya’daki Monte Cassino olan gayet sıkı disiplinli bir dizi manastır kurdu. Yeni manastır kurallarına göre keşişler eskisinden daha düzenli ve daha sıkı bir hayat yaşayacaklardı. Çok geçmeden Avrupa’daki manastırlar bu kuralları benimsedi ve Benedictine manastırları adını aldılar. Benedict’in çalışmaları sonunda manastırlar dindarlık, sıkı çalışma ve öğrenim mekanları oldu. Kuzey İngiltere’den bir keşiş olan Bede (673-735) gibi araştırmacılar bu atmosferde yetişti. Bede dini ve tarihi konularda pek çok kitap yazdı. En tanınmış eseri İngiltere Halkının Dini Tarihi’dir (731).
Tarihçiler İngiltere tarihini diğer bütün eserlerden daha iyi anlattığı için bugün bile bu eseri okurlar. Manastırlar tek eğitim imkanını sağladıklarından bu dönemin çoğu Avrupalı yazarı keşişlerdi. Bazıları başka alanlarda da meşhur olmuşlardır. Örneğin Alcuin (737-804) İngiltere’de York’ta doğmuş bir keşişti. Fransa’da Tours manastırının başrahibi oldu ve çok konuda eser verdi. Alcuin Frank İmparatoru Şarlman’la (747-814) tanışmış ve danışmanı olmuştur.
ASYALI YAZARLAR
Eski Hint edebiyatının en büyük yazarı 450 yılında yaşadığı tahmin edilen Kalidasa’dır. Eski Sanskritçe dilinde hem şiir hem de oyunlar yazmıştır. Sekizinci ve dokuzuncu yüzyıllar Çin edebiyatının altın çağıydı. Tang Hanedanı’nın başta olduğu bu çağda Du Fu (712-770) ve ilk Çinli aşk şairi Li Shangyin (812-858) eserler vermişlerdir. Pek çok kimse içlerinde en büyüğünün Li Bo (701-762) olduğunu düşünür. Li Bo doğa ve aşk üstüne çok güzel kısa şiirler yazmıştır ve bir gölde mehtabın yansımasını kavramaya çalışırken boğulup öldüğü söylenir. Bu dönemin sonunda Japonya’da edebiyatta bir gelişme olmuştur. 1000 yıllarında saraydan bir kadın olan Sei Shonagon Japon üst sınıflarını canlandıran kısa düzyazı parçaları yazmıştır. Saraydan bir başka kadın olan Murasaki Shikibu (973-1025) aynı dönemde Genji’nin Hikayesi’ni yazmıştır. Bir Japon prensinin serüvenlerini anlatan kitap pek çok kimse tarafından yazılan ilk roman olarak kabul edilir.
