Eter nedir? Eter’in elde edilişi ve eterin özellikleri hakkında bilgi. Eterlerin genel yapıları nasıldır, formülleri, özellikleri, eterlerin adlandırılmalarına örnekler, konu anlatımı.
Asitlerin alkollerle birleşmesinden meydana gelen sıvılara eter denir. Alkollerin OH’a bağlı kısımlarına alkil denir. Alkoller bir defa alkillendirilmiş sudur. Eter ise, iki defa alkillendirilmiş sudur. Her iki alkili de aynı cinsten olan simetrik eterler, iki molekül alkolden bir molekül su ayırmakla elde edilir. Dolayısı ile ait oldukları alkollerin «anhidrid» idirler.
En basit eter «di-metil-eter» dir. H3C-O-CH3 formülü ile gösterilir. —20 C° kaynadığı için adi sıcak gaz halindedir. İkinci simetrik eter de, adi «alkol» (ispirto) nun anhidridi olan «di-etil-eter» dir. Tıpta, kimya endüstrisinde vs. kullanılan ve «eter» denildiği zaman anlaşılan bu maddedir. 34,5 C° kaynar. Formülü H5C2-O-C2H5 tir.
Alkoller su ile her oranda karıştıkları halde eterler belirli ve küçük oranlarda çözünürler. (1 kısım eter 10 kısım suda çözünür.)
Adi alkolden derişik sülfürik asit yardımı ile su çekerek eter elde etmek 400 yıldan beri bilinmektedir. Bu işlem eterin asıl özellikleri anlaşılmadan önce yapıldığından «eter sülfürik» denilmiştir.
Tamamen saf eter hava temasında değişmez. Fakat ham eterde bir miktar aldehit bulunduğundan havadaki oksijenle birtakım peroksitler meydana gelebilir. Bu gibi eterin damıtma sonunda tehlikeli patlamalar olabilir.
Tıpta «narkotizan» (uyutucu) olarak kullanılan eterin tamamen saf olması gerekir. Kimya endüstrisinde bilhassa çözücülük özelliğinden faydalanılır.
Eterlerin Adlandırılması
Eterler su molekülündeki iki hidrojen atomu yerine iki alkil grubunun yer değiştirmesi ile oluşan bileşikler gibi düşünülebilir. (2 defa alkillenmiş su)
H-O-H (su)
R-O-H (monoalkol)
R-O-R (eter)
Alkil grupları aynı ise basit eter, farklı ise karışık eter adını alır.
R-O-R (Basit eter)
R1-O-R2 (Karışık eter)
Sistematik (IUPAC) adlandırmada C atomu sayısı fazla olan alkil grubu ana zincir kabul edilir. Diğer alkil grubu oksijen atomu ile birlikte alkoksi şeklinde adlandırılır.
Özel adlandırılmada alkil gruplarının adı (alfabetik sıraya göre) belirtildikten sonra eter kelimesi eklenir.
