Rusya’yı Rusya Yapan İmparator, Deli (Büyük) Petro Kimdir?

0
Advertisement

Büyük Petro kimdir? Rusya’yı Rusya yapan Büyük Petro ya da Deli Petro (1. Petro) hayatı, biyografisi, Çarlık dönemi hakkında bilgi.

Büyük Petro; Rus çarıdır (Moskova 1672-St. Petersburg 1725). Çar I Aleksey’in (1629-1676) tek oğludur. Babasının 1676’da ölümü üzerine Moskova dışında bir çiftliğe gönderildi. 1682’de üvey kardeşi III. Fyodor’un ölümü üzerine Moskova patriği ve yandaşlarının desteğiyle tahta çıktıysa da kardeşi V. Ivan birinci çar, kendisi ise ikinci çar ilan edilince annesiyle birlikte Moskova yakınlarındaki Preobrazenskoye Köyü’ne çekilmeyi yeğledi. Canlı ve özgür bir ortamda yetişti, çevresindeki mülteci Avrupalılarla ilişki kurarak dünyadaki gelişmeleri izlemeye çalıştı, askeri eğitim ve teknik konulara ilgi gösterdi.

Büyük Petro (I. Petro)

Büyük Petro (I. Petro)

1689’da iktidarı ele geçirdi ve yönetimi annesi Natalya’ya teslim etti. 1694’te Karadeniz’ deki Azov Kenti’ne saldırdı ve burayı Osmanlılardan aldı. Sonra gizlice Avrupa’ya giderek Hollanda’da deniz ticaretini (limanda gemi yapımında marangoz olarak çalıştı) öğrendi. İngiltere’de endüstriyi, madenleri, töreleri, politikayı inceledi ve çevresine teknisyenler topladı. Ülkesine dönüşünde Boyarlar’ın sakallarını kestirmek gibi bazı Moskova geleneklerine son verdi, 1 Ocak 1700’den başlayarak takvimi değiştirdi. Kasım 1700’de İsveç Kralı Demirbaş Şarl’a yenilince, başlattığı reform hareketlerine daha da hız verdi.

Aynı yıl İstanbul Antlaşması ile Karadeniz’e inmeyi başardı.

1703’te Petersburg’u (eski Leningrad) kurdurarak kenti kuzey ticaretinin merkezi durumuna getirdi; 1706’da bu limanı Moskova’ya bağlayacak büyük su yolunu açtırdı, vergi yükü sonucu çıkan ayaklanmaları şiddetle bastırdı. 1709’da Demirbaş Şarl‘ı Poltava’da yenilgiye uğrattı; Polonya, Rusya’nın koruması altına girdi. Prut‘ta Baltacı Mehmet Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetlerine yenilerek (1711) Azak Kalesi’ni yitirdiyse de, Baltık’daki yayılma politikasını yürüttü. Rusya’nın Avrupa’ya açılan bir pencereye sahip olmasını ve Polonya üzerinde denetim gücünü sağlayan bu antlaşmadan dolayı Kasım 1721’de Senato kendisine “Büyük” ve “İmparator” unvanlarını verdi.

Bu tarihten sonra güneydoğu sınırına yöneldi 1722’de Hazar Bölgesi’ni işgal etmeye başladı. Ertesi yıl da İran’dan Hazar Denizi’nin batı ve güney kıyılarını aldı. Bozulan sağlığına ek olarak 1724 sonbaharında Finlandiya Körfezi’nde batan bir gemide bulunan askerleri kurtarmak için denize atladığından soğuk kaparak hastalandı. Bering Boğazı‘na sefer düzenlemeye hazırlandığı sırada öldü.

I. Petro gerçekleştirmeye çalıştığı yenilikleri, halka zorla kabul ettirdiği için eylemlerine otokratik çağdaşlaşma denildi. Urallar Bölgesi’nde kurduğu demir döküm fabrikalarıyla endüstride kalkınmanın temellerini attı. 171 l’de Boyar Duması’nı (Meclis) dağıtarak devletin en üst organı Senato’yu kurdu. Yeni okullar açtırdı, yüksek okullar kurdurdu, okuma olanağını yalnızca soylu çocuklarının sahip olduğu bir ayrıcalık olmaktan çıkardı. Giyim kuşamda da yenilikler getirdi. En büyük amacı, Rusya’yı Batı modeline dayalı bir ülke yapmaktı. Ancak, reformları halk tarafından tam benimsenmediğinden tepkiler doğdu. Yönetenlerle yönetilenler arasında ayrılık çoğaldı, imparatorluk rejimini sarsacak iç bölünme onun hükümdarlığı döneminde kendini göstermeye başladı.

Advertisement

Leave A Reply