Dünyanın en yüksek noktası olarak bilinen Everest tepesinin konumu, özellikleri, tarihçesi, çevresinde yaşayan halk, tepeye çıkma girişimleri hakkında bilgiler.
Everest
Everest’in karlı yamaçlarında fosilleşmiş balık kalıntıları bulunmuştur. Bu, bir zamanlar, milyonlarca yıl önce, dünyanın en yüksek dağının denizini derinliklerinde olduğunun kanıtıdır. Everest’in dünyanın yarısını nasıl kat edip, atmosfere doğru olan yolun 2/3’üne yükselmiş olması, bu olağanüstü dağın macerasına eşlik eden büyüleyici öykülerden biridir.
Yaklaşık 200 milyon yıl önce Hindistan yarı kıtası, güneyde Gondwanaland adı verilen süper kıtadan koptu. Denizde kuzey doğuya doğru sürüklendi ve Asya kıta kütlesiyle çarpıştı. Kafa kafaya çarpışıp kıvrılan iki arabanın sıkışarak birbiri üzerine çıkması gibi, iki kocaman kıta kütlesi de büküldü, katlandı ve dünyanın en muazzam dağlarını oluşturmak üzere yükseldi. 8848 m’lik Everest Dağı bunlardan biri.
Dağ Karlarının Tanrıçası
Tibetlilerin dağa verdikleri isimler, ‘Dağ Karlarının Tanrıçası’, ‘Dünyanın Tanrıçası’, ve ‘Hiçbir Kuşun Üzerinden Uçamayacağı Kadar Yüksek Olan Dağ’ gibi çeşitli şekilde çevrilir. İlk olarak 1852 yılında ölçülen dağ, Hindistan Araştırma Müdürü İngiliz Sir George Everest’ten sonra ismini aldığı 1865’e kadar 15. Tepe olarak adlandırıldı. Korkusuz ve titiz bir askeri mühendis olan George Everest, Hindistan ve Himalayalar’ın ilk doğru haritasını çıkarmada faydalı oldu.
Bu hiç de kolay bir görev değildi. Nepal ve Tibet’in her ikisi de, yabancıları kabul etmeye gönülsüzlerdi ve bütün incelemeler, 160 km gibi uzak mesafelerden yapılmak zorundaydı. Bu da büyük ölçeklerde hatalar çıkmasına yol açtı. Bu yüzden Sir George Everest büyük bir gizlilikle bölgeye sızmak için (sonradan eğitilmiş uzmanlar anlamına gelen Hintçe bir sözcük Punditler olarak bilinen) Himalayalı tacirleri çalıştırdı; ihtiyatlı ve özenli bir biçimde doğru haritalar çıkarmaya yeterli bilgiyi bir araya getirdi.
Everest’e Tırmanış
1920’den sonra Tibetliler Everest’i ziyaret etmeleri için, pek çok İngiliz keşif heyetine izin verdi. Bunların en ünlüsü 1924’te, okul öğretmeni ve deneyimli dağcı George Leigh Mallory’nin de içinde bulunduğu gruptu. Kendisine bu dağa çıkmak için neden bu kadar kararlı olduğu sorulduğunda, özlü ve çok kez tekrarlanmış o yanıtı verdi: “Çünkü orada”
Mallory ve 22 yaşında ilk kez Himalaya çıkan dağcı Andrew Irvine, girdap oluşturan bulutlar ve siste gözden kayboluncaya dek, en son 8 Haziran’da 244 m civarında görüldü. Bir daha asla görülmediler. Dokuz yıl sonra en son görüldükleri yerin oldukça aşağısında, onlardan birine ait bir buz baltası bulundu. Zirveye ulaşıp aşağıya iniş
yolunda ölüp ölmedikleri ya da zirveye ulaşamadan soğuktan donup donmadıkları asla bilinemeyecek.
Keşif başarıları Sherpa rehberleri ve hamallarına aitti. Tibetçe’de “Doğu’nun Adamları” anlamına gelen Sherpa, Himalaya’da yük taşıyanlara değil, Everest’in güneyindeki yüksek vadilerde yaşayan metanetli insanlara verilen isimdi. Onların eksantrik yabancılara karşı hoşgörülü mizaçları ve dağlara olan saygıları, kendilerini feda edebilecek kadar sadık oldukları anlamına geliyordu.
1950’li yılların başında Nepal Hükümeti, kendileri için bütünüyle farklı bir rota açılan yabancı dağcıları kabul etmeye ikna edildi. 1953’te İngiliz dağcı Colonel John Hunt büyük bir keşif yönetti. Grubunun içinde 33 yaşındaki Yeni Zelandalı an yetiştiricisi Edmund Hillary de vardı. Grup üyelerinin birkaç başarısız girişiminden sonra 29 Mayıs sabahı 6:30’da, Hillary ve Sherpa Tenzing Norgay Güney Col’de 8. ana kampı kurdular. 5 saat sonra zirveye ulaştılar. Everest keşfedilmişti!
Everest Tepesi’ne genellikle Edmund Hillary ile Tenzig Norgay’in kullandığı güney rotasını kullanılarak çıkılmaktadır. Tırmanıcılar, Khumbu Buz Şelalesi’nden başlayıp Batı Çanağı’yla devam eden, Lhotse Yüzü’ne, sonra da Güney Geçidi ve Hillary Stepi’yle zirveye ulaşan bu güzergahı diğer bütün yollardan daha fazla kullanırlar. Bununla karlı yamaçlı tepeye çoğu popüler güzergahtan daha güç olan 14 güzergah daha olduğunu da belirtmek gerek.
EVEREST HAKKINDA ANSİKLOPEDİK BİLGİ
EVEREST, dünyanın en yüksek doruğudur. Yüksekliği 8.848 m. Nepal-Tibet sınırında 28° kuzey enlemiyle 87° doğu boylamı arasında yer alır. Adını, ingiliz Yerölçüm Bilgini Sir George Everest’ten alır. Birinci zaman kalkerlerinden oluşan, son derece dik, kayalıklar biçiminde adeta bir piramidi andıran doruğun, kuzey-kuzeybatı yüzleri Tibet’e, güneybatı yüzü Nepal’e bakar. Kuzeybatısında Rongbuk Buzulu, batısında bu buzulun uzantısı Khumbu Buzulu, güneybatısında Nuptse Buzulu yer alır.
Doruğa ilk tırmanma girişimi, 1921’de, Yarbay C. K. Hovard Bury komutasındaki araştırma topluluğu tarafından gerçekleştirildi. Tibet’te Rongbuk Vadisi’ndeki buzulu izleyen topluluk, 6.800 m. yükseltideki Lhapka Geçidi’ni bularak, tırmanışta önemli bir adım attı. 1922’de, General C. G. Bruce yönetimindeki topluluk, önce 8.185 m’ye, daha sonra sırasıyla 8.250 ve 8.310 m yüksekliğe tırmandı. 1924 E. F. Norton, 8.500 m’ye ulaştı, ekibin öteki iki dağcısı, 8.450 m’ye çıktılarsa da kaybolarak kampa dönemediler.
1933’te, İngiliz Hugh Rutteledge; 1935’te, E. E. Shipton; 1936’da yine Ruttledge ve 1938’de, H.W. Tillman yönetimindeki dağcılar, ancak 8.580 m yüksekliğe kadar tırmanabildiler. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, Tibet’in, kapılarını yabancı araştırmacılara kapatması sonucu, bu doğrultuda tırmanma yapılamadı. Bunun üzerine Nepal’e yönelen dağcılar, buradan 1951, 1952, 1953’te üç tırmanış gerçekleştirdiler. Bunlar arasında en başarılısı, Sir John Hunt yönetimindeki ingiliz Kraliyet Coğrafya Derneği ile Alp Dağcılık Kulübü tarafından yapılanlar oldu. Topluluk, Everest’in güney doruğuna (8.765 m) vardıysa da daha öteye gidemedi. 29 Mayıs 1953’te aynı topluluktan Yeni Zedalandalı Edmund Hillary ile kılavuzu Tenzing Norgay 8.848 m’deki doruğa güneyden ulaşan ilk dağcılar oldular. 1957’de İsviçreli, 1960’ta, Tibet kökenli üç Çinli dağcı, 1963’te ABD’li dağcılar, bu kez kuzey yolunu izleyerek Everest doruğuna ulaştılar.
