Eyer nedir, ne demektir? Eyer ne işe yarar? Eyer çeşitleri nelerdir ve eyer nasıl yapılır, tarihçesi ve önemi nedir, hakkında bilgi.
Eyer Nedir? Eyer Hakkında Bilgi
Binek hayvanlarının üstlerine rahat ve sağlam oturmayı sağlayan oturmalığa “eyer” denir. Eyerler binek hayvanlarının cinsine, bunlara biniliş çeşidine göre değişir. Binek atına vurulan eyerle yarış atlarına vurulan eyerler arasında fark vardır. Bunun gibi, kadınlar için, savaşa katılacak biniciler için de ayrı eyerler yapılmıştır.
Eyer bilinmezden önce atların çıplak sırtlarına binilirdi. Bu, atları yorduğu gibi biniciye de iyi bir biniş sağlamazdı. Eski kaynaklara göre Mısırlılar çıplak atlara binerlerdi. Yakın zamanlara kadar Kızılderililer de çıplak atlara biniyorlardı. Asur kabartmalarındaki atların ise üzerlerinde kalın örtüler bulunmaktadır.
Eyerin Tarihçesi
Tarihte ilk eyerlere Roma ve Bizans ordularında rastlanır. Doğulular’dan öğrenilen bu eyerlerin ön ve arka taraflarındaki çıkıntılar binicinin öne, arkaya kaymasına engel oluyordu. VI. yüzyıldan sonra üzengili eyerlerin çıkması, oturuşu hem kolaylaştırdı, hem daha sağlamlaştırdı. Hun ordusundaki atlar eyerliydi. Haçlı Seferleri’nden sonra eyerlerde büyük gelişmeler göze çarptı. Eyerlerin üstleri deriyle kaplanıp, kolanla sıkı sıkıya hayvanın sırtına bağlandığı gibi, iç tarafları da, hayvanın derisini zedelememesi için, abayla kaplıydı.
Eyerin Özellikleri
Bugünkü biniş eyerleri az çok farklarla birbirlerine benzerler. Önce hayvanın sırtına abadan bir “belleme” yerleştirilir, bunun üzerine de eyer konur. Eyerin üstü binicinin oturmasını rahatlaştıracak şekildedir, iç tarafı da ağırlığı hayvanın sırtına eşit bir şekilde dağıtacak biçimdedir. Eyerin hayvanın sırtında sağlam durması, yana, öne, arkaya kaymaması için kolanla bağlanır. Karnı çok çekik olan hayvanlarda, eyerin öne kayması ihtimali göz önünde bulundurularak, ayrıca göğüsten de kayışlar geçirilir.Bazı eski eyerlerde “kuskun” adı verilen bir kayış da, hayvanın kuyruğunun hemen altından geçirilerek, eyerin kaymamasını sağlar. İyi bir eyer, hem binişi kolaylaştıracak şekilde olmalı, hem de hayvanın vücudunda vuruklar, ezikler yapmamalı, yaralar açmamalıdır. Bu bakımdan, eyerin biçimi altının temizliği dikkat edilecek noktalardandır. Küçük bir kum tanesinin bile sürtünmesiyle deride derin yaraların açıldığı görülmüştür.
Yarış atlarına vurulan eyerlerde rahatlıktan çok hafifliğe önem verilir. Hafif ağırlık altında yarışması gereken atlara vurulan eyerler çok kere 1,5 kg. dan hafiftir; 400 gr. kadar gelen çok hafif eyerler de bulunur.
Askeri eyerlerde nalları savaş ve uzun yol için gerekli alet ve malzemeleri koymaya yarayan çantalar, örtü, battaniye vs. gibi şeyleri bağlamaya yarıyan kayışlar bulunur. Kadın eyerleri, binicinin ata yan olarak binmesini kolaylaştıracak şekilde yapılmıştır. İki yanında heybe gibi gözler bulunan “Çerkez eyeri“, çocuk eyeri vs… gibi eyerler de varsa da bunlar bugünkü binicilikte kullanılmıyor.
