Eylem kipleri nelerdir? Eylemde haber kipleri ve dilek kipleri, basit, bileşik ve koşul bileşik zamana göre kiplerin örnekleri.
EYLEM KİPLERİ
HABER KİPLERİ
1- Bilinen geçmiş zaman
2- Bilinmeyen geçmiş zaman
3- Geniş zaman
4- Gelecek zaman
5- Şimdiki zaman
DİLEK KİPLERİ
1- Dilek-şart
2-İstek
3- Gereklilik
4- Emir
Dilek kiplerinde belli belirsiz bir gelecek zaman anlamı vardır.
1. BASİT ZAMANLAR:
a. HABER KİPLERİ
1) Bilinen geçmiş zaman
(eki: “-di/-dı/dü/du/ti/tı/tu/tü’dür.)
Olumlu
gel – di – m
gel – di – n
gel – di
gel – di – k
gel – di – niz
gel – di – ler
Olumsuz
gel – me – di- m
gel – me- – di – n
gel – me – di
gel – me – di – k
gel – me – di – niz
gel – me – di ler
Soru
gel – di – m – mi?
gel – di – n – mi?
gel – di – mi?
gel – di – k – mi?
gel – di – niz – mi?
gel – di – ler – mi?
2) Bilinmeyen geçmiş zaman
(eki: “-miş/miş/muş/muş”tur)
Olumlu
gel – miş – im
gel – miş – sin
gel – miş
gel – miş – iz
gel – miş – siniz
gel – miş – ler
Olumsuz
gel-me – miş – im
gel-me – miş – sin
gel-me – miş
gel-me – miş – iz
gel-me – miş – siniz
gel-me – miş – ler
Soru
gel – miş – mi- -y-im?
gel – miş – mi- -sin?
gel – miş – mi?
gel – miş mi- -y-iz?
gel miş mi – siniz?
gel miş ler mi?
3) Şimdiki zaman
(eki “-yor”dur)
Olumlu
gel -i- yor – um
gel -i- yor – sun
gel -i- yor
gel -i- yor – uz
gel -i- yor – sunuz
gel -i- yor – lar
Olumsuz
gel-mi -yor -um
gel-mi -yor -sun
gel-mi -yor
gel-mi -yor -uz
gel-mi -yor -sunuz
gel-mi -yor -1ar
Soru
gel – i-yor – mu-y-um?
gel – i-yor – mu-sun?
gel – i-yor – mu?
gel – i-yor – mu-y-uz?
gel – i-yor – mu-sunuz?
gel – i-yor- lar – mı?
Olumsuzluk eki “-me’dir. Şimdiki zaman eki “-yor” olumsuzluk ekindeki “me”deki “e/a”yı “i,ı,u,ü”ye dönüştürür.
4) Geniş zaman
(eki: “-r/-er/-ar”dır)
Olumlu
gel – i – r – im
gel – i – r – sin
gel – i – r
gel – i – r – iz
gel – i – r – siniz
gel – i – r – ler
Olumsuz
gel – me – m
gel – mez – sin
gel – mez
gel – me – y – iz
gel – mez siniz
gel – mez – ler
Soru
gel -i-r-mi-y-im?
gel -i-r-mi – sin?
gel -i-r-mi?
gel -i-r-mi-yiz?
gel -i-r-mi – siniz?
gel -i-r – ler mi?
Geniş zamanın olumsuzunda geniş zaman eki “-r/-er” düşer.
5) Gelecek zaman
(eki: “-ecek/acak”tır)
Olumlu
gel – eceğ – im
gel – ecek – sin
gel – ecek
gel – eceğ – iz
gel – ecek – siniz
gel – ecek – ler
Olumsuz
gel – me – y – eceğ – im
gel – me- y – ecek – sin
gel – me – y – ecek
gel – me – y – eceğ – iz
gel – me – y- ecek – siniz
gel – me – y – ecek – ler
Soru
gel – ecek – mi-y – im?
gel – ecek – mi – sin?
gel – ecek – mi?
gel – ecek – mi-y – iz?
gel – ecek – mi – siniz?
gel – ecek – ler – mi?
b. DİLEK KİPLERİ
1) Dilek-şart
(eki: “-se/sa”dır)
gel-se-m
gel-se-n
gel-se
gel-se-k
gel-se-niz
gel-se-ler
2) İstek
(eki: “-e/a”dır)
gel-e-y-im
gel-e-sin
gel-e
gel-e-lim
gel-e-siniz
gel-e-ler
3) Gereklilik
(eki: “-meli/malı”dır) gel”-meli-y-im
gel-meli-sin
gel-meli
gel-meli-y-iz
gel-meli-siniz
gel-meli-ler
4) Emir
————–
gel
gel-sin
————–
gel-in/iniz
gel-sinler
2. BİLEŞİK ZAMANLAR
a. RİVAYET BİLEŞİK ZAMANI
1) Bilinmeyen geçmiş zamanın rivayeti:
gelmişmişim
gelmişmişsin
gelmişmiş
gelmişmişiz
gelmişmişsiniz
gelmişlermiş
2) Şimdiki zamanın rivayeti:
geliyormuşum
geliyormuşsun
geliyormuş
geliyormuşuz
geliyormuşsunuz
geliyorlarmış
3) Geniş zamanın rivayeti
gelirmişim
gelirmişsin
gelirmiş
gelirmişiz
getirmişsiniz
gelirlermiş
4) Gelecek zamanın rivayeti:
gelecekmişim
gelecekmişsin
gelecekmiş
gelecekmişiz
gelecekmişsiniz
geleceklermiş
5) İstek kipinin rivayeti
geleymişim
geleymişsin
geleymiş
geleymişiz
geleymişsiniz
gelelermiş
6) Dilek-koşul kipinin rivayeti
gelseymişim
gelseymişsin
gelseymiş
gelseymişiz
gelseymişsiniz
gelselermiş
7) Gereklilik kipinin rivayeti
gelmeliymişim
gelmeliymişsiniz
gelmeliymiş
gelmeliymişiz
gelmeliymişsiniz
gelmelilermiş
b. HİKAYE BİLEŞİK ZAMANI
1) Bilinmeyen geçmişin hikayesi
gelmiştim
gelmiştin
gelmişti
gelmiştik
gelmiştiniz
gelmişlerdi
2) Bilinen geçmişin hikayesi
geldiydim
geldiydin
geldiydi
geldiydik
geldiydiniz
geldilerdi
3) Geniş zamanın hikayesi
gelirdim
gelirdin
gelirdi
gelirdik
gelirdiniz
gelirlerdi
4) Gelecek zamanın hikayesi
gelecektim
gelecektin
gelecekti
gelecektik
gelecektiniz
geleceklerdi
5) Şimdiki zamanın hikayesi
geliyordum
geliyordun
geliyordu
geliyorduk
geliyordunuz
geliyorlardı
6) İstek kipinin hikayesi
geleydim
geleydin
geleydi
geleydik
geleydiniz
gelelerdi
7) Dilek-koşul kipinin hikayesi
gelseydim
gelseydin
gelseydi
gelseydik
gelseydiniz
gelselerdi
8) Gereklilik kipinin hikayesi
gelmeliydim
gelmeliydin
gelmeliydi
gelmeliydik
gelmeliydiniz
gelmelilerdi
c. KOŞUL BİLEŞİK ZAMANI
1) Bilinmeyen geçmiş zamanın koşulu
gelmişsem
gelmişsen
gelmişse
gelmişsek
gelmişseniz
gelmişlerse
2) Bilinen geçmiş zamanın koşulu
geldiysem
geldiysen
geldiyse
geldiysek
geldiyseniz
geldilerse
3) Şimdiki zamanın koşulu
geliyorsam
geliyorsan
geliyorsa
geliyorsak
geliyorsanız
geliyorlarsa
4) Geniş zamanın koşulu
gelirsem
gelirsen
gelirse
gelirsek
gelirseniz
gelirlerse
5) Gelecek zamanın koşulu
geleceksem
geleceksen
gelecekse
geleceksek
gelecekseniz
geleceklerse
6) Gereklilik kipinin koşulu
gelmeliysem
gelmeliysen
gelmeliyse
gelmeliysek
gelmeliyseniz
gelmelilerse
