Fahrettin Altay kimdir, ne yapmıştır? Fahrettin Altay’ın hayat hikayesi, İzmir’e girmesi, katıldığı savaşlar ve başarıları, askeri ve siyasi hakkında bilgi.
Fahrettin Altay
Fahrettin Altay; askerdir. (Işkodra/ Arnavutluk 1880-İstanbul 1974).
1990’de Harbiye’yi, 1902’de Erkân-ı Harbiye’yi bitirerek Erkân-ı harp (Kurmay) Yüzbaşı rütbesiyle orduya katıldı. 4. Ordu’da Dersim ve yöresindeki Aşiret Alayları’nın azaltılması ve düzene sokulması işiyle görevlendirildi (1910). Aynı yıl Erkân-ı Harbiye Birinci Şube Müdürü oldu. Balkan Savaşları sırasında Çatalca Aşiret Süvari Tugayı ile Bulgar kuvvetlerini püskürttü. 1914’te yarbaylığa yükseldi. 1915’te albay rütbesiyle Harbiye Nezareti Müsteşar Muavinliğine getirildi. Birinci Dünya Savaşı yıllarında (1914-1918) Çanakkale, Romanya ve Filistin cephelerinde çarpıştı. 1917’de 26. Tümen komutanı, 1918’de önce 15. Kolordu komutan vekili, sonra 12. Kolordu komutanı oldu. Nisan 1919′ da 3. Kolordu Komutanlığı’na, ardından yeniden 12. Kolordu komutanlığına getirildi. Bu görevdeyken Ege Bölgesi’ndeki Kuvayı Milliyecilere yardım ettiğinden İstanbul Hükümeti ile arası açıldı. Bu tarihten başlayarak Mustafa Kemal’in yarımda yer aldı. İstanbul Hükümeti tarafından ölümle cezalandırıldı.Konya’da başgösteren Delibaş Ayaklanmasının bastırılmasında etkin görev yaptı. Birinci ve İkinci İnönü ile Sakarya Savaşı’na katıldı.
Ankara Hükümeti tarafından 1921’de tümgeneralliğe yükseltildi. Kolordu Komutanı yetkisiyle Süvari Grup komutanı (5. Kolordu) oldu. 1920’den başlayarak 1924’e kadar TBMM’de Mersin ve İzmir milletvekili olarak bulundu. 1924’te Mustafa Kemal Paşa’ nın isteği doğultusunda siyasal yaşamdan çekildi, askerlik görevlerini sürdürdü.
İzmir’e Girişi
Kurtuluş Savaşı’nın son aşamasında komuta ettiği süvari birlikleri Afyon, Alaşehir, Uşak ve Altıntaş’taki savaşlarda üstün başarı gösterdi. Büyük Taarruz’u yöneten 15 komutandan “paşa” rütbesindeki dört kişiden biriydi (ötekiler: İsmet İnönü, Nurettin Paşa, Yakup Şevki Paşa). Büyük Taarruz’da komutasındaki Türk süvari birlikleri Yunan kuvvetlerinin geri hatlarına sarkarak düşmanın geri çekilmesini sağladı. Yunanlıların 9 Eylüle kadar İzmir’e doğru onun komutasındaki Türk süvarileri kovaladı. İzmir’e ilk kez onun komutasındaki birlikler girdi. Bu başarılarından dolayı rütbesi korgeneralliğe yükseltildi.
1924-1934 arasında 2. Ordu Müfettişliği görevini üstlendi. Bu arada orgeneralliğe yükseltildi. 1944’te 1. Ordu komutanı, 1945’te Yüksek Askeri Şura üyesi oldu. Aynı yıl emekliye ayrıldı. 1946-1950 arasında CHP Burdur milletvekilliği yaptı. 1950’de siyasal yaşamdan çekildi. İstanbul’a yerleşerek Kurtuluş Savaşı anıları yam sıra çeşitli içerikte eserler yazdı: Türkiye İstiklal Muharebatırıda Süvari Kolordusunun Harekâtı (1925), İstiklal Harbimizde Süvari Kolordusu (1949), İslam Dini (1959), On Yıl Savaş ve Sonrası 1912 -1922 (1970).
Kaynak – 2 (Kısaca)
Fahrettin Altay; (d. 1880, İşkodra – ö. 25 Ekim 1974, İstanbul), Kurtuluş Savaşı’nda yönettiği süvari harekâtıyla Büyük Taarruz’un başarıyla sonuçlanmasında büyük katkısı olan ve İzmir’e ilk giren birliklerin
komutanıdır.
1899’da Harbiye Mektebi’ni, 1902’de Erkân-ı Harbiye (Kurmay) Mektebi’ni bitirdi. I. Dünya Savaşı sırasında Çanakkale, Galiçya ve Filistin cephelerinde savaştı. Kurtuluş Savaşı başladığı sırada miralay (albay) rütbesiyle Konya’da 12. Kolordu komutanlığı görevini yürütüyordu. Ege’deki Kuvayı Milliye direnişçileriyle, özellikle Demirci Mehmed Efe ile yakın ilişkiler kurdu. Bu nedenle İstanbul Hükümeti’nin Harbiye Nezareti’yle arası açıldı. Açıkça Mustafa Kemal’in yanında yer alınca İstanbul Hükümeti’nce ölüm cezasına çarptırıldı. Eskişehir-Kütahya Savaşları’ndan sonra Ankara Hükümeti’nce generalliğe yükseltildi ve 5. Kolordu komutanlığına getirildi.
Ağustos 1922’de Büyük Taarruz sırasında komuta ettiği süvari kolordusuyla Yunan hatlarının gerisine sızarak düşmanın yenilmesinde önemli rol oynadı. 9 Eylül 1922’de süvari birliklerinin başında Büyük Taarruz’un hedefi olan İzmir’e girdi. TBMM’nin ilk döneminde Mersin, ikinci döneminde İzmir milletvekilliği yaptı. Ekim 1924’te milletvekilliğinden çekilerek 2. Ordu, 1933’te de 1. Ordu müffettişi oldu ve 10 yıl süreyle bu görevde kaldı. 1945’te orgeneralken emekliye ayrıldı. 1946-50 arasında Burdur milletvekilliği yaptı, daha sonra siyasal yaşamdan çekildi. Türkiye İstiklâl Muharebatı’nda Süvari Kolordusu’ nun Harekâtı (1925), İstiklâl Harbimizde Süvari Kolordusu (1949), On Yıl Savaş (1912-1922) ve Sonrası (1970) adlı yapıtları vardır.
