Felix Mendelssohn Bartholdy’in eserleri ve özellikleri nelerdir? Felix Mendelssohn Bartholdy besteleri, konçertoları, senfonileri hakkında bilgi.
Felix Mendelssohn Bartholdy Eserleri
SENFONİ «La minör» No. 3 Op. 56 «İskoç»
İlk yorumu: 1842 Leipzig.
Bestecinin 1829 yılında İskoçya’ya yaptığı gezi iki yapıtının doğumuna yol açmıştır. İskoç» adıyla bilinen senfoni ve «Fingal Mağarası» uvertürü. Edinburgh’dan ailesine gönderdiği bir mektubunda şu satırlar yer alır: «Bugün güneş batarken Kraliçe Mary Stuart’ın yaşadığı sarayı gezdik. Sevgilisi ozan ve şarkıcı Rizzio’nun öldürüldüğü küçük odayı, taç giydiği küçük kiliseyi gördük… Her yer harap durumda… Sanıyorum ki bu akşam «İskoç Senfonisi»nin başlangıcını buldum…»
Tümü sonat kalıplarına uygun olarak düzenlenen dört bölüm aralıksız yorumlanır. İlk bölüm (Andante con moto. Allegro un poco agıtato) karanlık renkli bir doğa tablosunu andıran «andante» ile başlar. Obua melodisinin, bölümünün temeli olan iki tema ile ilintisi açıktır. Bölüm bu iki elemanın ritmik bir «tutti» ile «coda»ya ulaşımında biter. İkinci bölüm (Vivace non troppo), klarnetin verdiği «Charly is my darling» adlı şarkının melodisi ile başlayan ve yaylı çalgıların sunduğu tipik bir İskoç halk ezgisiyle süren (Scherzo)dur. Üçüncü bölüm «Adagio» iki temanın karşılıklı çekişmesidir. Dördüncü bölüm (Allegro vivaccissimo – Allegro maestoso assai) hareketli, ritmik, neşeli bir hava içinde gelişir, gene şenlikli bir «coda» ile sonuçlanır.
SENFONİ «La majör» No. 4 Op. 90 «İtalyan»
İlk yorumu: 1833 Londra.
Besteci 1830 yılında İtalya’ya ilk yolculuğunu yapmış, kısa süre sonra ailesine şu satırları yazmıştır: «İtalya çevresinde ilk izlenimim gürültü, patırtı, şamata oldu. Fakat değişti bu izlenim yavaş yavaş; tatlılık, neşe ve yumuşaklık üstün geldi Bu özelliklerin verdiği zevk ve neşe gerçekten tarifsiz güzellikte..»
Bu izlenim yapıtın ilk bölümünde (Allegro vivace) tüm renkleriyle yansır. Kemanların sunduğu oynak »tema»yı klarnet ve fagotun verdiği yan melodi izler. İkinci bölüm (Andante con moto) bestecinin Napoli’de tanık olduğu bir dinsel törenden esinlidir. «Tema» obua, fagot ve viyololarla girer, bunu iki flüt için bir kontrapunta izler. Üçüncü bölüm (Con moto moderato) tipik bir menuettodur. «Üçlü» kısımda korno motifleri Alman ormanlarının sesidir sanki. Dördüncü bölüm (Saltarello – Presto), başlığından da anlaşılacağı üzere tipik İtalyan dansıyla işlenmiş bir bölüm. Sanatçı bu bölüm için şöyle diyor bir mektubunda: «İşte İtalya! Yaşama zevki, sevinci nedir diye düşündüğüm ilk yıllardan bugüne dek onu ilk defa burada buldum. Ve zevkini çıkarıyorum.»
KEMAN KONÇERTOSU «Mi minör» Op. 64
İlk yorumu: 1845 Leipzig.
Çağının ünlü kemancısı Ferdinand David bestecinin çocukluk arkadaşıdır, ikisi de Hamburg’da doğmuşlar, ikisi de «harika çocuk» olarak tanınmışlar, Leipzig müzik yaşamına beraber katılmışlardır. 1835 yılında aynı kentin Gewandhaus Orkestrasına yönetici olan Mendelssohn arkadaşını aynı topluluğa «Konzertmeister» yapmış, ünlü keman konçertosunu onun için yazmıştır. O çağdan günümüze dek dinleyenlere yaşama neşesi sunan, «keman» özelliklerini belirtmek açısından bol fırsat sağlaması nedeniyle yorumlayanlara zevk veren yapıt birbirine bağlı üç bölümden kuruludur.
Solo çalgı birinci bölüme (Allegro molto appasionato) ikinci mezürden başlayarak gerçekten zarif, soylu bir ana «tema» ile katılır. Obua ve kemanların verdiği yan fikirler bestecinin «Sözsüz Şarkılar»ını hatırlatan romantik karakterli ikinci «tema»ya ulaşır. Ve bölümün doruğu olan ve müzik tarihinde ilk kez orijinal partisyonda yer alan «kadans» başlar. Orkestra hızlanan bir tempoyla «coda»yı tamamlar. İkinci bölüm (Andante) fagottan yansıyan bir cümleyle bağlanır. Bölüm üç parçadan kurulu bir «Lied»dir. ince süslemeler ve «romans» karakterinde yapısıyla seçkinleşir Solo çalgının yaylıların eşliğindeki 14 ölçülük «açış» ını maden nefesli çalgıların «fanfar» benzeri tümcesi ve pırıltılı, coşkun bir üçüncü bölüm (Allegretto non troppo — Allegro molto vivace) izler. «Bir Yaz Gecesi Rüyası»nın perileri türlü kıvraklık ve cilveleriyle yapıta katılmış, coşkun neşelerini dinleyicilere yansıtmaya koyulmuştur sanki.
BİR YAZ GECESİ RÜYASI MÜZİĞİ Op. 21 (Uvertür) Op. 61
Tümüyle ilk yorumu: 1843 Berlin.
Besteci, Shakespeare’in bu eşsiz oyununu, bu sihirli güzelliklerle örülmüş tatlı güldürüsünü 17 yaşındayken kızkardeşiyle beraber okumuş, derinlemesine etkilenerek «dört el» piyano için bir «uvertür» bestelemiştir. Bu verimin uyandırdığı geniş ilgi üzerine üniversite öğrenciliği sırasında orkestralamasını yapmış, «romantik» renkler ve en küçük ayrıntısına dek türlü süslemelerle işlenen parça 1872’de Stettin’deki ilk yorumundan sonra oyunun temsillerine eklenmiştir.
Aradan 17 yıl geçmiş, Prusya kralı Friedrich Wilhelm besteciyi oyuna müzik yazmakla görevlendirmiştir. Mendelssohn uzun süre sonra şaşılacak bir duygu zenginliği ve gençlik tazeliğiyle tekrar «Bir Yaz Gecesi Rüyası»na dönmüş, uvertürden yansıyan özelliklere her açıdan uyan 13 parçalık bir dize vermiştir. Shakespeare’ in «mitolojik – klasik» bir anlamdan yola çıkarak Elisabeth çağı zevkinin gözetimiyle yazdığı güldürüyü Mendelssohn uçan bir davranışla kendi çağı ve çevresinin esin ve zevkine yatkın bir müzikle süslemiş, Oberon, Titania, Puck ve perileri, sihirli bir düşün karakter ve serüvenlerini hafif, mutlu ve zarif seslerle örmüştür. Süitin üç orkestra bölümü aynı zamanda konser programlarının pek sevilen küçük bir dizisidir: 1 — Scherzo, 2 — Notturno, 3 — Düğün Marşı.
FİNGAL MAĞARASI «Hebrid Adaları» UVERTÜRÜ Op. 26
İlk yorumu: 1832 Londra.
Bestecinin 1829 yılında îskoçya’ya yaptığı bir gezi iki önemli ürün bırakmıştır: «Fingal Mağarası» uvertürü, «İskoç Senfonisi». Genç sanatçı gezip gördüğü yerlerin etkisinde kalmış, özellikle ilgi çekici doğa olayı «Fingal Mağarasına hayran olmuş, notlar almış, bazı taslaklar hazırlamıştır. Berlin’e dönüşünde «Hebrid Adaları» konusundaki izlenimleri sorulduğunda «Anlatılmaz, çalınır…» diyerek piyanoya oturmuş, uvertürün ana «tema»sını dinletmiştir. Mendelssohn elindeki İskoçya notlarını 1830 yılında Roma gezisi boyunca geliştirmeye çalışmış, uvertür 1832 yılı başlarında Paris’te tamamlanmıştır. Kızkardeşine yazdığı bir mektupta bu olay nedeniyle şu satırlar yer alır: «Ortadaki «mi majör» bölüm bana çok aptalca geliyor. Ve balık yağı, martı, tuzlu balıktan çok «kontrapunta» kokuyor…» «Fingal Mağarası» uvertürü dalgaların peşpeşe kıyıya yayılıp mağaraya saldırışını anlatan «tema»sıyla ünlüdür.
