Fenol nedir? Fenol bileşikleri özellikleri nelerdir? Fenol bileşikleri ne işe yarar, isimleri ve özellikleri, kullanım alanları hakkında bilgi.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Fenol
Organik kimyada halkalı (aromatik) sistemin en basit elemanı olan benzen (C6H6) altıgen halkasına OH eklenmesiyle meydana gelen bileşiklerdir. Kömür katranının 160°-2403 C arasındaki basamaklı damıtılması sırasında naftalinle birlikte elde edilir. Fenoller asit özelliği gösteren cisimlerdir. Asitlerle bazların tanınmasına yarıyan turnusol kâğıdını, asit rengi olan, kırmızıya boyarlar.
C6H5OH Fenol, Kimyasal bir bileşiktir. Karbonik asit ya da hidroksi benzen de denir. Kömür katranının 160-240°C arasındaki kademeli damıtılması sırasında naftalinle birlikte elde edilir. Anilinden elde edilir. Kaynama noktası 182°C, ergime noktası 41°C’ dır. Saf durumdayken renksizdir. Asit özelliği gösterir, turnosol kağıdını kırmızıya boyar. Fenoller halkalı sistemin bir elemanı olarak benzen halkasındaki bir hidrojin yerine (-OH) grubunun girmesiyle oluşur. OH grubu bir değerlikteyse monofenol, iki değerlikte ise difenol diye adlandırılırlar. Fenollerden fenol, fenolik reçineler, yararlı ot ve böcek öldürücüleri ve plastik maddeler eldesinde yararlanılır. Aspirin de bir fenol türevidir. Ayrıca vernik eldesinde reaksiyon maddesi olarak kullanılır.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Benzenin altıgen halkasında bir OH grubu taşıyanlara “monofenoller”, iki OH grubu taşıyanlara “difenoller”, üç veya daha fazla OH grubu taşıyanlara “trifenoller” veya “polifenoller” denir.
- Asitfenik. — Monofenollerden benzen halkasında bir OH grubu taşıyanıdır, “asitfenik” veya “karbol asidi” de denir. Suda 1/15 oranında erir. Kuvvetli bir mikrop kırıcı (dezenfektan), kuvvetli bir zehirdir. C6H5OH formülüyle gösterilir. Ergime noktası 41° C dir. Saf olarak renksiz kristaller şeklinde bulunur.
- Pikrin Asit.– — Fenol nitrik asitle birleştirilirse, “2-4-6 trinitro-fenol” meydana gelir. Bu cisme “pikrin asit” de denir. Kuvvetli bir patlayıcı cisimdir. Kendisi veya tuzları mermi kapsüllerinde kullanılır.
- Bakelit. — Fenolle, formaldehit denilen bileşiğin birbirlerine etki ettirilmesinden bakelit denilen cisim ortaya çıkar. Bakelit, bilhassa elektrik endüstrisinde yalıtkan olarak önemli bir yer almıştır.
- Aspirin. — Salisil asit ile ondan türeyen asetil-salisil asit (aspirin) de bir monofenol türevidir.
Fenoller ve alkoller arasında birçok açıdan benzerlik olmasına rağmen bu benzerlikler yalnızca biçimsel yöndendir. Kimyasal tepkimeleri genellikle büyük ölçüde farklıdır. Fenoller suda asit özelliği gösterirken, alkoller göstermezler. Buna karşılık fenoller ester oluşturmaları açısından alkollerle benzerler. Birçok fenol, özellikle triklorofenol (TKF) antiseptik özellik taşırlar.
