12. sınıf fizik dersi, fiziğin doğası konusu anlatımı. Bilimsel bilgi, epistemoloji, paradigma, hipotez nedir, hakkında bilgi.
Kaynak: pixabay.com
Fiziğin Doğası
Epistemoloji
Sahip olduğumuz bilginin ilk kaynağının ne olduğunu araştıran bilim dalı epistemoloji olarak adlandırılır.
Epistemolojik araştırmalar sonucunda ilk kaynağına ulaşılmaya çalışılan bilgi, günümüzde bilimsel araştırma metotları kullanarak sürekli irdelenir.
Fen bilimleri; klasik ve modern yaklaşım olmak üzere iki grupta incelenir:
Klasik yaklaşımda bir bilgi mutlak doğru ise tek doğrudur mantığı geçerlidir. Bu görüş, her şey somut delillere ve ispata dayandırılman fikrini savunur.
Modern yaklaşımda her şey bir gelişim ve değişim içerisinde olduğundan mutlak bilginin olamayacağını savunur. Modern yaklaşıma göre bilimsel bilgiler, mutlak doğrular olmadığı gibi belirli şartlar ve sınırlılıklar içerisinde geçerlidirler.
Bilimsel Bilgi
Bilgilerin olgunlaşıp kabul görmeleri için doğru ve güvenilir verilerle sürekli desteklenmesi gerekir. Belirli bir olgunluk düzeyine ulaşan bilimsel bilgiler, insanlığın hizmetine sunulur. Böylece, insanların yaşam kalitesi yükseltilmeye çalışılır. Bilim günümüzde, belli bir medeniyetin kontrolünde olmayıp tüm insanların katkı sağlayabildiği evrensel bir boyut kazanmıştır.
Paradigma
Bilimsel bilgiler, birbirini destekler nitelikte değişip gelişebileceği gibi paradigma değişimleri de bilimsel bilgilerin zamanla değişmesine yol açabilir. Paradigma, bir disipline belli bir süre hâkim olan model veya kurumsal çerçeve olarak tanımlanır. Paradigma, bir grup bilim insanı tarafından ortaklaşa kabul edilen görüşler şeklinde de tanımlanabilir. Var olan paradigmanın çözüm bulamadığı sorunlara çözüm bulma potansiyeline sahip daha kapsamlı görüşler ortaya konur. Bu görüşler, alanındaki sorunları çözdükçe her geçen gün daha fazla güç kazanır. Alanındaki otoriteler tarafından da kabul görür ve yeni bir paradigmaya dönüşür. Paradigmalar doğru ya da yanlış olarak tanımlanamaz. Paradigmalar ait olduğu dönemdeki alanıyla ilgili sorulara, ne seviyede cevap vermiş olduğuna göre değerlendirilir.
Hipotez
Bilimsel bir problemin çözümünde bilimsel verilere dayanarak kurulan geçici çözüm yolu veya deneysel olarak test edilmesi gereken durumlarla ilgili öne sürülen geçici açıklamalardır.
Bilmemiz Gerekenler
Bilimsel bir hipotez;
- ***Doğru ya da yanlış olarak ispatlanması gibi bir şey söz konusu değildir.
- ***Eldeki verilere göre hipotezin tutarsız olduğu anlaşılırsa reddedilir ya da değiştirilir,
- ***Yeni delillerin veya yapılacak deneylerin sonuçlarına göre hatalı olduğu tespit edilene kadar geçerli bir hipotez olarak kabul edilir.
Teori
Doğa olayları ile ilgili yapılan genellemelerin birleştirilmiş açıklamaları veya bilimsel bilginin kapsamlı açıklamaları teori olarak tanımlanır.
Bilmemiz Gerekenler
Bilimsel teoriler,
- ***doğal olaylarla ilgili ortaya çıkan birçok farklı noktayı açıklar,
- ***olayları anlamak için bilgileri derinlemesine irdeler.
- ***Yeni bilgilerin mevcut bilgilere eklenmesi durumunda yeni analizler veya sentezler yaparak savunduğu bilgileri oluşturur.
- ***İzafiyet Teorisi, Hücre Teorisi ve Işık Teorisi buna örnektir.
- ***Bilimin gelişmesi için bilimsel teoriler mutlaka gereklidir.
Yasa
Doğruluğu deneylerle kanıtlanmış varsayım veya gözlemlerle doğrulanan doğa olayları hakkında yapılan genellemeler yasa olarak tanımlanır.
Bilmemiz Gerekenler
- ***Elde edilen bilimsel bilgiler, test edilip farklı durumlar için doğrulanırsa yasa olur.
- ***Yasalar, aynı şartlarda yapılan deney ve gözlemlerle aynı sonucu veren bilimsel bilgilerdir.
- ***Teori ve kanunlar arasında ilişki vardır ancak deneysel kanıtların artması ile teoriler kanun hâline gelmez.
- ***Teoriler ve yasalar farklı ve güvenilir olan bilimsel bilgi türleridir.
- ***Kütle çekim yasası, hareket yasaları, Coulomb yasası örnek olarak verilebilir.
